Yeni hazırlanan "Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Tasarısı" ile kamuda ''hesap verme'' dönemi başlıyor
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle birlikte devlette
yeni bir dönem, ''hesap verme'' devri başlayacak. Kamu kuruluşlarının yöneticileri
her yılın sonunda kamuoyuna yaptıklarının ve yapamadıklarının hesabını verecek.
Maliye Bakanlığı'nda son değerlendirmeleri yapılan Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanunu Tasarısı kısa süre içinde önce Başbakanlığa, ardından da TBMM'ye sevkedilecek.
50 yıldır yürürlükte olan Muhasebe-i Umumiye Kanunu'nu uygulamadan kaldıracak
olan yeni düzenleme, bütçe sistemindeki değişiklikten, ödeneği aşan harcamada
bulunan bürokratlara para cezasına, kamu hizmeti karşılığı olarak vatandaştan
bağış ve yardım toplanmasının yasaklanmasından iç kontrol birimleri kanalıyla
kamunun denetlenmesine kadar pekçok yeni uygulamayı içeriyor.
Tüm kuruluşlar, yıla başlarken neler yapacaklarını detaylarıyla ortaya koyacak.
Yıl sonunda da kamuoyuna yaptıklarının ve yapamadıklarının hesabını verecek.
Tasarı ile hayata geçirilecek düzenlemeler şöyle sıralanıyor:
-KİT'ler dışındaki tüm kamu kurum ve kuruluşları bütçe içine ve dolayısıyla
Meclis denetimine girecek. Yeni düzenleme, merkezi idare, sosyal güvenlik kurumları
ve yerel idarelerin mali yönetim ve kontrolünü kapsayacak.
-Performans esaslı bütçelemeye geçilecek. Kamu idarelerinin görevlerinin yerine
getirilmesine yönelik amaç ve hedefleri belirleyecek, kaynaklarını bu amaç doğrultusunda
kullanacak ve hedeflere ulaşıp ulaşamadıklarını ortaya koyacak.
-Kamu kuruluşları, yıllık programlar ve ekonomik imkanlar çerçevesinde amaç
ve hedefler ile bunlara ulaşılmasında izlenecek stratejiyi belirleyen, süreç
içinde gerçekleştirilecek izleme ve değerlendirme faaliyetlerini anlatan stratejik
planlar yapacak.
-Bakanlar, bakanlıkları ile bağlı ve ilgili kuruluşların stratejik planları
ile bütçelerinin kalkınma planları ve yıllık programlar ile hükümet politikalarına
uyumunu ve diğer Bakanlıklarla işbirliğini sağlamaktan sorumlu olacak.
-İdarelerin stratejik planlarının ve bütçelerinin belirlenen usul ve esaslar
ile hizmet gereklerine uygun hazırlanması ile kaynakların etkin, ekonomik ve
verimli şekilde kullanımını sağlama, kayıp ve kötüye kullanımının önüne geçme
işi kamu idaresi başkanlarının sorumluluğunda bulunacak. Bakanlıklarda müsteşar,
diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali, belediyelerde
ise başkan kamu idaresi başkanı sayılacak.
KAMUOYUNA YILLIK PERFORMANS BİLGİSİ
-Kamu idaresi başkanları, amaçlar, hedefler, strateji, varlıklar, yükümlülükler
ve yıllık performans planları konusunda her mali yılın ilk ayı içinde kamuoyunu
bilgilendirecek.
-Bütçenin yapısı değişecek. Merkezi idare bütçesi, genel ve özel bütçeli kamu
idareleri bütçelerinden oluşacak. Genel idarelerin bütçeleri, merkezi idare,
sosyal güvenlik kurumları ve yerel idareler bütçeleri olarak hazırlanacak.
-Merkezi idare bütçesinin hazırlanma süreci, YPK'nın Nisan sonuna kadarmakro
çerçeve kararı belirlemesiyle başlayacak.
Gelir ve gider tekliflerinin hazırlanmasında ödenek tavanları, 3 yıla yayılan
bütçe anlayışı ve idarenin performans hedefleri dikkate alınacak.
SOSYAL GÜVENLİK KURULUŞLARINA SIKI DENETİM
-Sosyal güvenlik kurumları ile genel bütçeden yardım alan özel bütçeli idareler,
aylık finansman programlarını vize edilmek üzere Bütçenin yürürlüğe girdiği
ilk ay içinde Maliyeye gönderecek. Programlar vize edilmeden, bu kuruluşlara
kaynak aktarılmayacak.
-Örtülü ödenek, gizlilik ve haber almayı gerektiren işler için doğrudan Başbakan
tarafından kullanılmak üzere Başbakanlık bütçesine konulacak. Sözkonusu ödenek,
bu amaçlar dışında ve siyasi partilerin, idare, propaganda ve seçim ihtiyaçlarında
kullanılamayacak.
BAĞIŞ VE YARDIMLARA SINIRLAMA
-Kamu gücü kullanılmak suretiyle, kamu hizmetlerinin karşılığı olarak ya da
kamu hizmetleriyle ilişkilendirilerek, herhangi bir gerçek veya tüzel kişi tarafından
bağış ya da yardım toplanamayacak. Benzer adlar altında tahsilat yapılamayacak.
-Kamu idaresi başkanları ve bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama yetkilileri,
her yıl faaliyet raporları düzenleyecek. Bu raporlar, stratejik planlama ve
performans programları çerçevesinde yürütülen faaliyetleri, hedef ve gerçekleşme
durumu ile meydana gelen sapmaların nedenlerini açıklayacak şekilde hazırlanacak.
-Merkezi idarenin ve sosyal güvenlik kurumlarının bir mali yıldaki faaliyet
sonuçları, Maliye Bakanlığı'nca hazırlanacak Genel Faaliyet Raporunda gösterilecek.
Bu raporda yerel idarelerin mali yapılarına ilişkin değerlendirmeler ile bütçeden
yardım alan dernek, birlik, kurum, kuruluş, sandık, vakıf ve benzeri kuruluşların
analizi de yeralacak. Rapor, kamuoyuna da açıklanacak.
İÇ KONTROL BİRİMLERİ OLUŞTURULACAK
-Kamudaki işlerin etkin, ekonomik ve verimli şekilde yönetimi, usulsüzlük
ve yolsuzlukların önlenmesi ve denetimin en riskli alanlar üzerinde yoğunlaşması
için iç kontrol birimleri kurulacak.
-Kamuda, bağımsız danışman niteliğinde iç denetçiler, görev yapacak. İç denetim
programları da bunlar tarafından hazırlanacak.
İç denetimin koordinasyonu için de Maliye Bakanlığı bünyesinde İç Denetim Koordinasyon
Kurulu oluşturulacak.
ÖDENEĞİNİ AŞANA CEZA
-Kamu zararı oluşturmamakla birlikte bütçelerindeki ödenek miktarına aykırı
harcama talimatı veren yetkililere, her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil
yapılan 1 aylık net ödemelerin 2 katına kadar para cezası verilecek.
Kamu zararı durumunda ise sözkonusu zarar faiziyle birlikte ilgili kişilerden,
bunlardan tahsil edilememesi halinde, zarara neden olan görevlilerden tahsil
edilecek.
Alınmamış para, mal ve değerleri alınmış, sağlanmamış hizmetleri sağlanmış,
yapılmamış inşaat, onarım ve üretimi yapılmış ya da bitmiş gibi gösteren gerçek
dışı belge düzenlemek suretiyle kamu kaynağında bir artışa engel veya eksilmeye
neden olanlar ile bu tür belgeleri bilerek düzenlemiş, imzalamış ve onaylamış
bulunanlar hakkında TCK ve diğer kanun hükümleri uygulanacak. Bu fiilleri işleyenlere,
bir aylık net ödemelerinin 2 katı tutarında da para cezası uygulanacak.
FONLAR VE DÖNER SERMAYE İŞLETMELERİ
-Kamu hizmetleri fonlar eliyle yürütülemeyecek. Döner sermaye işletmelerinin
aylık gayrı safi hasılatından tahsil edilen tutarın yüzde 15'i de en geç izleyen
ayın 20'sine kadar genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere gönderilecek.
-2005 yılı merkezi idare bütçesi yeni düzenlemelere göre hazırlanacak. Kanunla
ilgili tüzük, yönetmelik ve diğer düzenlemeler de 2004 yılı sonuna kadar çıkarılacak.
ÜST KURULLARIN DURUMU
Üst Kurulların Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanun tasarısında ne şekilde yeralacakları
ise tam olarak ortaya çıkmadı. Tasarıda üst kurullar da, özel bütçe kapsamındaki
idareler olarak sıralandı. Ancak IMF ve Dünya Bankası'nın bu konudaki itirazları
çerçevesinde, düzenlemeye son şeklinin verileceği belirtildi.
Milliyet