AKP'nin oyu.... A&G: Yüzde 39; Metropoll: Yüzde 52; Konda: Yüzde 48
AKP'nin oyu 29 Mart'ta yüzde 39.8'e inecek
Geçen yerel seçimde en doğru tahmini yapan A&G Araştırma Şirketi, seçime bir hafta kala halkın nabzını tuttu. Buna göre beş yıl önce yüzde 41.67 oranında (İl Genel Meclisi) oy alan AKP'nin oyu 29 Mart'ta yüzde 39.8'e inecek
A&G araştırma şirketinin 44 ilde 5 bin 412 kişiyle CNN TÜRK için yaptığı araştırma, bugün bir milletvekili genel seçimi olsa AKP'nin yine birinci parti olacağını gösterdi. AKP'nin 2007 seçimlerine göre oy oranı ise düştü. Araştırma; 21-22 Mart arasında Türkiye'nin 7 coğrafi bölgesinde, 44 il ve 213 ilçede bunlara bağlı 307 mahalle ve köyde, 18 yaş ve üstü seçmen nüfusunu temsil eden 2 bin 703'ü kadın toplam 5 bin 412 denekle yüz yüze görüşülerek gerçekleştirildi.
Oylar neye göre?
Çalışmanın yürütüldüğü 44 il şöyle: Adana, Afyon, Ankara, Antalya, Aydın, Batman, Bolu, Burdur, Bursa, Balıkesir, Bingöl, Çankırı, Çorum, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Elazığ, Eskişehir, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Hatay, İçel, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kırıkkale, Kırklareli, Kırşehir, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mardin, Ordu, Rize, Samsun, Sivas, Trabzon, Uşak, Van, Yalova ve Zonguldak.
Oranlar
Araştırmaya göre belediye başkanlığı seçimlerinde AKP'nin oy oranı 32.4, CHP'nin 22.2, MHP'nin 13.7, kararsızlarınki de 17.1. Kararsızlar dağıtıldığında ise AKP'nin oy oranı 39.1, CHP'nin 26.8, MHP'nin 16.5 olarak belirlendi. İl Genel Meclisi sonuçlarında da AKP'nin oy oranı 33.1, CHP'nin 22, MHP'nin 16.8, kararsızlar 16.8. Kararsızlar dağıtıldığında ise AKP'nin oy oranı 39.8'e, CHP'ninki 26.4'e, MHP'ninki 15.7'ye yükseldi.
44 ilde yapıldı
Araştırmaya göre, AKP ve DTP seçmeninin tercihinde ideoloji ön plana çıkıyor. AKP'lilerin yüzde 61,8'i, DTP'lilerin ise yüzde 83,3'ü partiye oy veriyor. CHP ve MHP ise bu seçimdeki oy artışını adaya borçlu; CHP seçmeninin yüzde 51,2'sinin, MHP seçmeninin yüzde 55,3'inin oy verme nedeni aday.
CHP, MHP, DTP ve SP seçmeni için oy vereceği partinin siyasi düşüncesi önemli. Ancak AKP seçmeni oyunu yüzde 47,3 oranında partinin yaptığı hizmetler, yüzde 39,1 oranında ise partinin lideri Recep Tayyip Erdoğan için veriyor. CHP eğitim düzeyi düşük kişilerden de oy almaya başlıyor. Araştırma partilerin seçmen profillerine ve değişimlerine dair de çarpıcı saptamalar ortaya koyuyor. Örneğin; eğitim düzeyi yükseldikçe AKP'nin oyları düşüyor. Ancak CHP ilk kez bu seçimde eğitim düzeyi düşük kişilerden de önemli oranda oy almaya başlıyor. Bir önceki seçime göre değişiklik gösteren bir başka nokta da kırsal kentsel oy dağılımı. AKP'nin kırdaki ezici çoğunluğu azalırken, CHP ve MHP kırdaki oylarını artırdı..
2007'deki durum
2007'de yapılan genel seçimlerde Türkiye genelinde AKP 46.58, CHP 20.88, MHP 14.27 oranında oy almıştı.
AKP, CHP ve MHP'nin 5 yıl önceki oy oranları
28 Mart 2004'te yapılan yerel seçimlerde il genel meclisi seçim sonuçlarına göre Türkiye genelinde AKP 41.7, CHP 18.2, MHP 10.5 oranında oy almıştı. Yine 2004'teki belediye başkanlığı seçim sonuçlarına göre ise partilerin Türkiye genelinde aldığı oy oranları şöyle: AKP 40.2, CHP 20.7, MHP 10.1...
AK Parti yüzde 52 ile kendi rekorunu kıracak
Son kamuoyu araştırmasında Genel Seçimlere eşit olan İl Genel Meclisi seçiminde AK Parti'nin yüzde 51.9 oy alacağı ortaya çıktı. CHP 22.5 ile ikinci olurken MHP ise yüzde 13.3 ile üçüncü oldu.
Türkiye'nin Erdoğan'a güveni tam yüzde 43
METROPOLL uzmanları araştırmaya katılanlara ?Mevcut siyasi parti liderleri arasında en çok güvendiğiniz lider hangisidir' sorusunu da yöneltti. Bu soruya verilen cevaplara göre Başbakan Recep Tayyip Erdoğan yüzde 43 ile en güvenilen lider oldu. Erdoğan'ı yüzde 10.2 ile CHP lideri Deniz Baykal, yüzde 6.1 ile MHP lideri Devlet Bahçeli, yüzde 1.4 ile Saadet Partisi Genel Başkanı Numan Kurtulmuş, yüzde 1 ile DTP lideri Ahmet Türk, yüzde 0.7 ile DSP lideri Zeki Sezer, yüzde 0.4'er puanla da BBP lideri Muhsin Yazıcıoğlu ve Demokrat Parti Genel Başkanı Süleyman Soylu takip etti.
Başbakan vatandaşın en beğendiği lider!
?TÜRKİYE'DE Siyasal Durum Araştırması' katılımcılara yöneltilen ?Yaşayan Türk siyaset ve dvlet adamları arasında en beğendiğiniz kişi kimdir' sorusuna ?Başbakan Recep Tayyip Erdoğan' cevabını verenler yüzde 27.8 ile tartışmasız ilk sırayı aldı. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül diyenler ise yüzde 5.9 ile ikinci olurken, ?CHP Genel Başkanı Deniz Baykal' diyenler ise yüzde 4.9 ile üçüncü oldu. Ankete katılanların yüzde 3.2'si de ?MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli' dedi. ?Beğendiğim lider yok' diyenlerin oranı da yüzde 17 oldu.
AKP yüzde 47.9'u, CHP yüzde 23.5'i yakaladı ama halkın yüzde 49'u partilerden umutsuz
KONDA'nın araştırmasına göre İl Genel Meclisi bazında AKP'nin oyları yüzde 47.'9'a, CHP'ninki yüzde 23.5'e, MHP'ninki yüzde 14.3'e çıktı. ?Yarın genel seçim olsa' sorusuna seçmenin yüzde 51.8'i ?AKP', yüzde 22.9'u da ?CHP' yanıtı veriyor
Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerinde AKP oyları yüzde 48.9'a ,CHP oyları ise yüzde 33.1'e yükselmiş görünüyor. Ancak seçmen umutsuz. Vatandaşların yüzde 26'sı ?Bu sorunlar sürer gider', yüzde 23'üyse ?Yeni parti lazım' diyor
TARHAN ERDEM
Bu yazıda, KONDA'nın NTV için yaptığı, ?Yerel Seçimlerde Siyasal Eğilimler Araştırması'nın bazı bulgularını vereceğim. Yaşım nedeniyle olacak, bilgilerin geleceğe taşınmasında bilgisayara henüz güvenemiyorum; bana sadece beyaz kâğıt üzerine basılan bilgiler ileriye kalabilir gibi geliyor! Bu düşünceyle, araştırmanın sahibi NTV'den izin alarak, bulguların ulaşılabilir duruma gelmelerini sağlamak istedim.
KONDA son aylarda, sadece dört (İstanbul, İzmir, Mersin ve Diyarbakır) büyükşehirde ve Türkiye genelinde siyasal eğilim araştırması yaptı. Bu dönemde araştırma sonucu soran dostumuz, müşterimizden daha fazlaydı.
Araştırmanın tanıtımı
?Yerel Seçimlerde Siyasal Eğilimler Araştırması'nın alan çalışması, 53 ilin, 247 ilçesinde 426 mahalle ve köyde 7 bin 615 kişiyle, 14-15 Mart günlerinde hanelerinde yüz yüze görüşülerek gerçekleştirilmiştir, denetimler 17 Mart'a kadar sürmüştür.
Bildiğimiz ve elimizden geldiğince araştırmanın her noktada kurallara uygun olarak gerçekleştirilmesine çalıştık. Sandık doğrulamazsa, kabahat bizdedir.
Üç gün sonra sandıklardan çıkacağını öngördüğümüz sonucun sayısal ifadesini sayfadaki tablo ve grafiklerde görmektesiniz.
Genel özellikler
Anket sonuçları, seçmenimizin soğukkanlı ve bilinçli olduğunu; olayları, siyaset adamlarının söylediklerini ve gelişmeleri doğru, tutarlı ve gerçekçi biçimde değerlendirdiğini göstermektedir.
Anket bulguları, her parti için geçerli tek ölçü vermemektedir, bu nedenle bulgular, her parti için ayrı ayrı ele alınıp değerlendirilmelidir.
Özellikle kentleşmiş, nüfusu 100 bini geçmiş yerlerde, adayların oy sonucuna etkisi bu seçimlerde biraz daha azalmıştır.
Sayılara genel bakış
Sayıların yorumuna geçmeden, tabloların genel görüntüsüne bakmak yararlı olacaktır:
Üç büyük partinin (AKP, CHP ve MHP) oyları, 2004 yerel seçimlerine göre, konumlarını değiştirmeyecek ölçüde ve ortalama olarak aynı oranda (yüzde 4.5 çevresinde) artmıştır. Bu husus değerlendirilirken, 2004 seçimlerinde SHP'nin özellikle büyükşehirlerdeki oyunun bir kısmının şimdi CHP'ye döndüğünü hatırlamalıyız.
İl Genel Meclisi seçimlerinde, iki büyük partinin (AKP ve CHP) oy oranları toplamı, 2004'teki yüzde 59.9'dan yüzde 71.4'e çıkmaktadır.
Büyük partilerdeki bu artış, diğer partilerin küçüldüğünü göstermektedir. Gerçekten, DTP ve SP (yüzde 5 çevresindeki) durumlarını korumakla birlikte, 2004 İl Genel Meclisi seçimlerinde DSP, DP, ANAP, GP ve diğer partilerin aldıkları toplam oy yüzde 20.5'tan yüzde 7'nin altına düşmektedir.
29 Mart'ta milletvekili seçimi yapılsaydı tablo ve grafikte görüldüğü gibi seçmenlerin yüzde 51.8'i Ak Parti'ye oy verecekti.
Oysa yerel yönetimler seçimleri için bu oran 2.9 ile 7.2 daha düşük çıkmıştır.
Bu fark iktidar lehine ve aleyhine iki nedenden ortaya çıkmaktadır: Ak Parti'nin lehinde sonuç veren neden, bu partinin hemen her yerde seçimlere katılmakta oluşudur. Her seçim çevresinde, seçime katılan bir partinin oyu, bazı yerlerde seçime katılmayan diğer partilere göre artmaktadır.
Buna karşın adayların beğenilmemesi, parti merkezinin belirlediği adaylara karşı örgütten rakiplerin aleyhte çalışması nedeniyle de yerel yönetim seçimlerinde milletvekili seçimine göre oy azalmaktadır. Bu farklar bundan önceki seçimlerde görülmüştür.
Küçük partilerin daha da küçülmesinin önemli siyasal sonuçlarını, gerçek sayıları göreceğimiz üç, dört gün sonra, değerlendirmeliyiz.
Grafiğe bakalım: Yaptığımız araştırmalarda deneklere, ?Yarın milletvekili seçimi olsa oyunuzu kime hangi partiye verirdiniz?? sorusunu sormaktayız. Son araştırmada da, ?Bu seçim genel milletvekili seçimi olsaydı? diye soru tekrarlanmıştır. 2007 seçiminden sonra yapılan araştırmaların verilerine göre hazırlanmış milletvekili seçimi eğilimlerini ?Oy oranları çizgisi' başlıklı grafikte topladık.
Bana göre bu grafik, siyasal durumumuzu özetlemektedir: Partilerin birbirlerine göre durumu değişmemektedir, iktidar partisi yerli yerinde oturmaktadır. Bu durumun nedenlerinden biri kutuplaşmadır.
Kutuplaşma
KONDA, 22 Temmuz seçimini izleyen aylardan beri, kutuplaşmanın arttığını haber vermektedir. ?Kutuplaşma', kişilerin toplumsal ve siyasal konularda, kişisel deney ve bilgisine başvurmadan, siyasal liderinin veya partisinin o günlerde söylediklerine uygun biçimde düşünmesi ve davranmasıdır.
Kutuplaşma sarmalına girmiş kişiler toplumsal konularda kendi akıllarının yönetiminde değillerdir. Sınırlı konularda her zaman belli oranda kutuplaşma her toplumda olabilir. Ancak bu çembere girenler yüzde 40-50'yi aştığı zaman toplum için tehlike başlar. Bizde kutuplaşmanın esir aldığı kişilerin oranı -farklı kabullere göre değişmekle birlikte- yüzde 70'in altında değildir. Acı olan, yetişmiş, aklı başında sayılacak kesimin, kutuplaşmanın çemberi içine sıkışmış olmasıdır.
AKP
a) AKP, her coğrafyada, farklı özellikleri ve kimlikleri bulunan gruplar da dahil bütün kesimlerden, kendi ortalamasından çok uzak olmayan oranda oy almaktadır. Bu bulgu AKP'nin, tam bir kitle partisine dönüşmüş olduğunu göstermektedir.
b) AKP, eğitim, gelir, hane halkı sayısı ve diğer göstergeler bakımından toplumun orta ve alt kesiminden, günümüzün ?güçsüzlerinden', başka deyişle mağdurlardan ortalamasından fazla oy almaktadır.
c) AKP'nin inanç ve geleneklere (toplumsal değerlere) bağlı politikalarından kuşku duyanlar ile bazı iktidar sahiplerinin düzey noksanlıklarından rahatsız olanlar, bu seçim öncesinde ?AK Parti'nin oyları azalmalı' mücadelesini kazanmak için, her çevreyle işbirliği yapmışlardır. Bu işbirliğinin tarihi ve başlıca ortağının CHP olması doğaldır. Son iki ayda ortaklar arasına Saadet Partisi'nin de girmesinin şaşırtıcı fakat etkisiz olduğu anlaşılmaktadır.
CHP
a) CHP oyu geçen milletvekili seçimleriyle ve yerel seçimlere göre özellikle büyükşehirlerde artmıştır. AKP'den kuşkulu ve rahatsızların, çaresizlik içinde verdikleri oy, bu artışı açıklayan başlıca etkendir. CHP'nin almakta olduğu oy oranının kaynağı ve artış nedenleri herhalde önümüzdeki haftaların başlıca konusu olacaktır.
b) CHP'nin çok dar ve belirgin bir alanda, eğitimli, geliri yüksek kesimlerdeki sıkışıklığı sürmektedir. Oyunun yüzde 60'dan fazlası büyükşehirlerden gelmektedir.
Bazı bulgular
a) Kürt asıllı yurttaşlarımızın birinci partisi AKP'dir. Bu gerçek Kürtlerin sonuç alacakları yerlerin çoğunda (örneğin Diyarbakır'da) DTP'yi destekledikleri gerçeğiyle çelişmemektedir. Toplamda, etnik kimliğini Kürt olarak niteleyen deneklerin yüzde 27'si DTP'ye oy verirken yüzde 35'i AKP'ye oy vermektedir. Güneydoğu ve Ortadoğu Anadolu bölgelerinde AKP oyların yüzde 40'a yakınını alacaktır.
b) Deneklere ?Türkiye'nin en önemli ve en acil sorunlarını hangi parti çözer? sorusu sorulmuştur. Deneklerin yüzde 26'sı ?Bu sorunlar sürer, gider' derken yüzde 23'ü de ?Yeni parti lazım' demektedir. Yani seçmenin yarısı seçimlere gidilirken bile siyasetten umutsuzdur. Verilen cevaplarda ?AKP çözer' diyenler yüzde 33, ?CHP çözer' diyenler ise yalnızca yüzde 8'dir.
Bu bulgunun bir başka ilginç noktası, seçmenlerin oy verdikleri partiye olan güven ve inançlarını ortaya çıkarmasıdır. AKP seçmeninin yüzde 70'i oy verdiği partisinin en önemli sorunları çözebileceğine güvenerek oy verirken, bu oran CHP seçmeninde yüzde 39'dur.
CHP seçmenlerinin yüzde 33'ü, MHP seçmenlerinin yüzde 25'i, AKP seçmenlerinin yüzde 10'u ?Sorunları çözebilmek için yeni parti lazımdır? demektedir.
Ekonomi etkisiz mi?
?Oy oranları çizgisi' grafiğini anlatırken söylediğim gibi, ?Yarın milletvekili seçimi olsa?..? sorusunu değişik araştırmalarda sormuştuk. Bu çalışmalarda, 22 Temmuz sonrası AKP'nin yükseldiğini belirlemiştik. Ancak son üç dört ayda biraz düştüğünü saptamıştık. Biz dramatik olmayan bu hafif kırılmanın küresel ekonomik krize bağlı olduğunu düşünüyoruz.
Oy verenleri etkileyen en önemli etkenin ekonomi olduğu bilinmektedir. Bu araştırmada da, deneklerin ekonomi hakkında düşüncelerini ortaya koyacak sorular bulunmaktaydı. Vardığımız sonuç şudur: Toplum, sorunların farkındadır, 22 Temmuz'dan sonra ekonominin -?işlerin'- iyiye gitmediğini görmektedir; işsizliğin arttığını, üretimin daraldığını ve yolsuzlukları bilmektedir; buna karşı AKP'nin oyunu düşürmemiştir! Niçin?
Gerçekten seçim bu sonucu verirse, -vereceğine güveniyorum- hepimiz, AKP, CHP, MHP ve diğer partilere oy vermiş -veya seçimlere katılmamış olan- bütün yurttaşlar bu soruyu cevaplamaya çalışmalıdır. Halk ne düşünüyor, nelerin değişmesini istiyoruz, neleri korumaya kararlıyız?