Türkiye, 'temiz kömür teknolojilerine' geçiyor
Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) Genel Müdürü Selahaddin Anaç, kömürden gaz üretimi için Tunçbilek'te bir pilot tesis kuracaklarını ve projeyle metanol, amonyak veya sentetik doğal gaz gibi ürünler üreterek Türkiye'nin ihtiyacı olan ürün çeşitliliğini sağlamayı amaçladıklarını bildirdi.
TKİ ile Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı tarafından ''Madenlerimizi Tanıyalım'' programı çerçevesinde Kütahya'da TKİ Tunçbilek Garp Linyit İşletmesi ile Seyitömer Linyit işletmesindeki linyit sahalarında üretim faaliyetlerini göstermek amacıyla bir gezi düzenlendi.
Söz konusu işletmeler hakkında yerinde bilgi veren TKİ Genel Müdürü Selahaddin Anaç, termik santrallerde elektrik üretmek üzere enerji sektöründe, sanayi sektöründe ve ısınma amaçlı olarak kullanılan kömürün Türkiye'nin önemli bir yer altı zenginliği olduğunu vurguladı.
Türkiye'nin 2009 yılı itibariyle taşkömürü rezervinin 1,3 milyar ton ve linyit rezervinin 12,4 milyar ton olduğunu bildiren Anaç, kömür üretiminin yıllara göre artığına geçen yıl da 84 milyon tona ulaştığına işaret etti.
2002'den bu yana kömüre olan talepte ciddi bir sıçrama yakalandığına dikkati çeken Anaç, TKİ'nin yıllık 45 milyon tonluk üretim kapasitesine sahip olduğunu, son olarak 39 milyon tonluk üretim gerçekleştirdiklerini söyledi.
Enerjide dışa bağımlılığı azaltmak amacıyla da linyit rezervlerinin geliştirilmesi ve yeni sahalarda linyit aranması projesini TKİ koordinatörlüğünde ETİ Maden, Türkiye Petrol Rafinerileri Anonim Ortaklığı (TPAO), Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ), Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) ve Devlet Su İşlerinin (DSİ) katılımıyla başlattıklarını anlatan Anaç, bu çalışmalarla Trakya, Soma ve Karapınar havzasında yeni kömürler bulunduğunu, bilinen sahalarda da rezerv artışları sağlandığını ifade etti.
Anaç, ''madencilik olarak önümüz açık, kömüre çok önem veriyoruz çalışmalarımız umut verici'' diye konuştu.
-KÖMÜRDEN GAZ ÜRETİMİ İÇİN PİLOT TESİS KURULACAK-
Kömürün eskisi gibi sobanın içinde yakılma döneminin artık geçtiğini belirten Anaç, temiz kömür teknolojileri konusunda çalışmalar yaptıklarını bildirdi.
Son yıllarda TKİ'nin kömür yıkama ve torbalama tesisleri kapasitesini artırma yönünde de ciddi faaliyetler yaptığını belirten Anaç, ayrıca lavvar, ince atıkların değerlendirilmesi ve briketleme, kuru kömür zenginleştirme uygulanabilirliğinin araştırılması üzerinde çalışmalar yürütüldüğünü söyledi.
Öte yandan linyitlerin gazlaştırma yönünden karekterizasyonu ve gazlaştırılarak sentez gazı, sıvı yakıt, çeşitli kimyasallar üretimi konusunda çeşitli ulusal ve uluslararası ölçek araştırma kurumları ve üniversiteler ile pilot ölçekli projeler başlatıldığını anlatan Anaç, kömürden gaz ve sıvı yakıt üretimi projesi noktasında da İTÜ ile işbirliği yaptıklarını kaydetti.
Bu amaçla Tunçbilek'te bir pilot tesis kurulacağını ve saatte 250 kilogram kapasiteli bu tesiste linyitin gazlaştırılacağını ifade eden Anaç, şöyle devam etti:
''Tunçbilek'te bir araştırma merkezi kurmak istiyoruz. Burada Tunçbilek, Seyitömer ve özel teşebbüse ait kömürlerin denenebileceği bir araştırma platformu kurmayı düşünüyoruz. Bu çalışmalarımızı da hemen hemen tamamlamış durumdayız. Bu yıl ihaleye çıkıyoruz, pilot tesisi kuracağız. Kömürü gazlaştırma projesinin burada çok önemli bir tarihsel anlamı var. Çünkü Seyitömer kömürü 1968'li yıllarda gazlaştırılarak amonyak elde edilmiş. İnşallah biz de bunun gibi, metanol, amonyak veya sentetik doğal gaz veya başka bir kimyasal ürün üreterek ülkemizin ihtiyacı olan ürün çeşitliliğini sağlamış olacağız. Pilot çalışma bu yılın sonunda tamamlanacak ama bunların da bir fizibilite çalışması olacak. Bu amaçla da ABD ile yaptığımız numune üzerine denemeler var. Bu denemeler sonucunda da eğer ticari olarak anlamlıysa bunları üretmeyi düşünüyoruz.
Buradan ilk etapta gaz olarak üretim sağlanacak. Daha sonra da metanol düşünüyoruz. Metanol Türkiye'de hiç üretilmiyor ve biodizelde kullanılıyor. Tamamı ithal ediliyor. İthalatı durduracağız başarılı olursak.''
-KÖMÜRÜN ALTERNATİF KULLANIMI HÜMİK ASİT ÜRETİMİ-
Kömürün alternatif kullanımına dönük yaptıkları çalışmalar sonucunda da Konya Ilgın'da hümik asit pilot tesisi kurulduğunu ifade eden Anaç, Türkiye'de yeni ve doğal organik madde düzenleyici olarak kullanılabilecek en önemli maddelerden olan hümik ve fülvik asit üretilmesi kapsamında da bugün kadar 250 bin litre sıvı ürün ve 22 ton civarında katı ürün elde edildiğini kaydetti. Anaç, Tunçbilek'te üretilen üründen şu ana kadar da 80 bin litrelik satış gerçekleştirildiğini halen çeşitli kurum ve kuruluşlara pazarlama çalışmalarının sürdüğünü ifade etti.
-YOKSULLARA KÖMÜR DAĞITIMI-
Bir gazetecinin Adana Tufanbeyli'de Sabancı Holding'e bağlı Enerjisa'nın santral kurma çalışmaları hatırlatması üzerine Anaç, Sabancı'nın söz konusu havzada kendisine ait 450 megavatlık santral kurabileceği bir sahası olduğunu, bunun bitişiğinde de TKİ'nin sahası bulunduğunu söyledi.
Yasal açıdan da her iki sahanın birlikte işletilmesi daha ekonomik olduğu için karşılıklı müzakereyle Sabancı Grubuyla yaklaşık 6 aydır çalıştıklarını anlatan Anaç, ''anlaşırsak, iki sahada 2x450 megavat olacak. Bu da ülkemizin arz güvenliği açısından değerlendirilip, satılarak ya da kiralanarak değerlendirilebilir. Onlar satın almak istiyorlar. Biz de satmak istiyoruz. Bedeli müzakereler sonucu belli olabilir'' diye konuştu.
Bedelsiz kömür dağıtımına ilişkin bir soru üzerine de TKİ olarak 2003 yılından beri ''fakir fukara kömürü'' dağıttıklarını hatırlatan Anaç, bir çok eleştiriye rağmen, bu uygulamanın ithal kömüre karşı yaklaşık 800 bin tonluk bir ikame yarattığını, 955 ilçede ithal kömür yerine yoksul vatandaşların Türkiye'nin kendi ürettiği kömürleri tükettiğini kaydetti.
TKİ Genel Müdürü Anaç şöyle devam etti:
''Bu çok önemli bir proje Türkiye için. Bu yıl Erzurum da 1 ton kömür 800 liraya çıktı. O zaman TKİ iştiraki olan bir şirket Samsun'da yaklaşık 1000 ton kömürü valilik üzerinden orada satmaya başlayınca fiyatlar 500 liraya kadar indi. Dolayısıyla TKİ bu tür regülasyon görevlerini yapmaya devam edecektir. 15 milyon ton civarında bir ithal kömür var bunun 7 milyon tonu yakacak ve sanayi amaçlı. Biz de bunun içinde yaklaşık 6,5 milyon tonluk bir üretimimiz var. 2008 yılında 2 milyon tona yakın kömür dağıtıldı. 2009 için talep toplama aşamasındayız. Çevre kirliliği yaratmayacak olan çevredeki temiz kömürleri dağıtıyoruz.''
-''ELEKTRİK İHTİYACININ TÜMÜNÜ REZERVLERİMİZ KARŞILAYABİLİR''-
Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı Başkanı Prof. Dr. Güven Önal da Türkiye'nin enerjideki en büyük sorununu dışa bağımlılık olduğunu belirtti. Türkiye'de elektriğin yüzde 50'sinin doğal gazla üretildiğine işaret eden Önal, ülkede tüm elektrik ihtiyacı karşılayabilecek kömür rezervi bulunduğunu kaydetti.
Önal, ''Türkiye enerjisine, elektriğine yetecek kömür rezervine sahip, ülkemiz yıllarca (kömür pistir doğal gaz fuel-oil alalım) diye kandırıldı'' dedi.
Güven Önal'ın verdiği bilgiye göre, 12 milyar tonluk kömür rezervinin yarısının kullanılması durumunda Türkiye'nin 20 yıllık enerji ihtiyacı karşılanabilir.
-TOPRAĞIN ALTINDAN TORBALARA-
Öte yandan kömür üretimi bir çok prosesi gerektiren emek yoğun ve zorlu bir iş. Özetle açık ocaklarda maden yatağının üzerindeki veya kontağındaki örtü tabakasının gevşetilerek, kazınıp ve yüklenirken (dekapaj) kömür özel ızgaralardan geçirilerek ya da elle taşlardan ayıklanıyor. Daha sonra lavvar tesislerinde yıkanarak zenginleştirilen ve yabancı maddelerden ayrılan kömür son etapta da ya elektriğe dönüştürülmek üzere termik santrallere ya da tuğla, çimento, tekstil fabrikaları gibi tesislerde kullanılmak üzere sanayiye naklediliyor.
Isınma amaçlı kullanılmak üzere ayrılan kömür ise torbalama tesislerinde torbalanıyor. Yer altı ocaklarında ise çalışma ortamının oldukça zor. TKİ bünyesinde yer altı yangınları, grizu parlaması ve patlaması gibi kazalara karşı uzman ekip hazır bulundurulurken, iş kazalarının son 5 yılda oldukça düşük seviyeler indiği belirtiliyor.
TKİ'nin bünyesinde Garp, Ilgın, Ege Linyitleri, Çan, Güney Ege Linyitleri, Yeniköy Seyitömer, Bursa Linyit İşletme Müesseseleri olmak üzere 8 işletme bulunuyor.
-BİNLERCE YILLIK TARİHİN ALTINDA KÖMÜR VAR-
Öte yandan Seyitömer açık ocak sınırları içinde bulunan Seyitömer höyüğünün altında 12 milyon tona yakın kömür rezervinin bulunduğu bildirildi.
Dumlupınar Üniversitesi (DPÜ) Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Nejat Bilgen, Seyitömer Höyüğündeki 2006 yılında başlayan kazı çalışmalarının devam ettiğini belirtirken, kazılarda M.Ö 1800'lü yıllara ait bulgulara rastladıklarını anlattı.
Yapılan kazılarda şu ana kadar 3 bine yakın eser çıktığını belirten Bilgen, kazılarda çıkan eserlerin sergilenmesi amacıyla da TKİ'den müze talebinde bulunduklarını söyledi.
Höyüğü kazdıkça Roma, Helenistik, Pers gibi eski dönemlere rastladıklarını, ayrıca burada 7 büyüklüğünde bir depremin etkilediği yıkıntılara ulaştıklarını anlatan Bilgen, geldikleri katmanda depremde hayatını yitirmiş bir çok insanın iskeletine ulaştıklarını söyledi.
Bilgen höyük alanındaki alanda 12 milyon tonluk kömür rezervinin değerlendirilmesi için öncelikle kazıların tamamlanması gerektiğini sözlerine ekledi.