Hesapsız doğalgaz zammıyla 3.5 milyar dolar buhar oldu

BOTAŞ zararını gerekçe göstererek 2008'de doğalgaza % 74 zam yaptı. Zam nedeniyle gaz tüketimi % 25 düştü. ?Al ya da öde' nedeniyle Rusya ve İran'a 3.5 milyar dolar kullanılmayan gaz parası ödendi

HÜSEYİN ÖZAY ANKARA

Türkiye'nin en büyük enerji KİT'lerinden birisi olan BOTAŞ Genel Müdürlüğü'nün yanlış fiyat politikası nedeniyle, Rusya, İran ve Egegaz'a milyonlarca dolarlık tazminat ödenmesi ile karşı karşıya kalındı. Finansman açığını kapatmak için geçtiğimiz yıl doğalgaza yüzde 74 oranında zam yapan BOTAŞ, gaz tüketiminin yaklaşık yüzde 25 oranında düşmesine neden oldu. Bu da, Türkiye'nin, Rusya, İran ve Egegaz'a almadığı gazın bedelini öder hale getirdi. 2009 yılı sonu itibariyle Türkiye'nin almadığı gaz için ödemek zorunda kalacağı faturanın 3.5 milyar liraya ulaşması bekleniyor.

TÜKETİM 30 MİLYARA DÜŞTÜ

2008 yılında 37.7 milyar metreküplük gaz tüketen Türkiye'nin, 2009 yılında yaklaşık 40 milyar metreküplük gaz tüketmesi bekleniyordu. Ancak, doğalgaza 2008 yılında yapılan yüzde 74 oranındaki zam ve küresel krizle birlikte doğalgaz tüketim beklentisi 35 milyar metreküpe çekildi. Eylül ayı sonu itibariyle gaz tüketiminin 24.6 milyar metreküpte kalması ise beklentinin daha da aşağıya çekilmesine neden oldu. DPT, 2009 yılı sonunda ise gaz tüketiminin yaklaşık 30.8 milyar metreküp olacağını tahmin ediyor.

ALINMAYAN GAZA ÖDEME

Tüketimin düşmesiyle birlikte, Türkiye, Rusya'dan, İran'dan, Egegaz'dan almayı taahhüt ettiği gazı çekemedi. Geçtiğimiz yıl İran'a alınmayan gaz için 704 milyon dolarlık ödeme yapıldı. Bunun bir kısmı tahkim davası nedeniyle mahsuplaşma yöntemiyle kapatıldı. ?Al ya da öde' yükümlülüğünde asıl risk ise tüketimin rekor düzeyde düştüğü 2009 yılında çıktı. Türkiye, almayı taahhüt ettiği gaz miktarını alamadı. Bu nedenle yıl sonunda BOTAŞ alınmayan gazlar için bedel ödeyecek. Bu bedelin de toplam 3.5 milyar dolara ulaşması bekleniyor. 2009 yılı için 3.5 milyar dolar gibi rekor bir ?al ya da öde' yükümlülüğü ile karşı karşıya kalacağı tahmin edilen BOTAŞ, bu kez de ?al ya öde'nin faturasını halka çıkarmaya çalışıyor. 2010 yılı bütçesine ilişkin çalışmalar yapan BOTAŞ, gelecek yıl doğalgaz fiyatlarına yüzde 70 oranında zam yapılması gerekeceğini öne sürüyor. Bu zammın da doğalgaz tüketimini daha da düşmesine neden olması bekleniyor. BOTAŞ gelecek yıl, doğal gaza yüzde 70 oranında zam yapılması gerektiği görüşünü savunurken, Rusya'nın gaz şirketi petrol fiyatlarındaki artış nedeniyle gaz fiyatlarının en fazla yüzde 10 oranında artacağını tahmin ediyor. Gazprom yetkililerinin yaptığı açıklamalara göre, halen 300 dolar seviyesinde olan bin metreküplük gazın fiyatı, 2010 yılında 330 dolar seviyesinde olacak.

Fiyat artışını biz belirlemiyoruz

Enerji Bakanı Taner Yıldız, doğalgazda otomatik fiyat mekanizmasının yürürlükte olduğunu belirterek, doğalgaz zamlarını hükümetin belirlemediğini söyledi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Yıldız, gazetecilerin sorularını cevapladı. Yıldız, doğalgaza şubat ayında yüzde 70 zam yapılacağına yönelik iddiaların hatırlatılması ve ?Ocak ayına kadar doğalgaza zam yapılmayacağını söylemiştiniz, yeni yıldan itibaren zam bizi bekliyor mu?' sorusunun yöneltilmesi üzerine ?Defalardır söylüyoruz. Otomatik fiyatlandırmaya tabi bunlar? dedi. 2 yıldan beri uygulanan otomotik fiyatlama kuralının devam ettiğine işaret eden Yıldız ?Bunu belirleyen bizim siyasi irademiz değil. Bunu dediğimde ?fiyatı bilmiyor musunuz' deniyor. Otomatik fiyatlama yürürlükte? diye konuştu. Yıldız ?Yüzde 70 gibi bir rakamdan bahsediliyor. Böyle birşey beklenmeli mi?' sorusuna ise ?Bir gazeteci arkadaşımız yüzde 70 değil yüzde 170 yazsa bunu da mı konuşacağız? Lütfen bizim konuşmadığımız şeyleri aktarmayalım? cevabını verdi. Enerji Bakanı Yıldız, bir soru üzerine de Azeri heyetinin bu hafta geleceğini ama bu görüşmenin son görüşme olmayacağını sözlerine ekledi.