Özürlüler istihdam engelini aşıyor
Türkiye'deki kamu ve özel sektör şirketleri istihdam ettiği her 50 kişi başına bir de engelli çalıştırmak zorunda. Kamuda özürlülere ayrılan 48 bin 549 kontenjanın sadece 12 bine yakını dolu. Özel sektör ise 75 bin kişilik kontenjanın 65 binini doldurdu. İstanbul'da kamu engelli kontenjanını 760 kişi aşarken, özel sektör de yüzde 72 doluluğa erişti.
Avrupa'da da Türkiye'de de her 10 kişiden birinin bedensel engeli bulunuyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Ömer Dinçer, 2010 yılı içinde kamuda 38 bin engelli vatandaşın istihdam edileceğini açıkladı. Şu an kamu kurum ve kuruluşlarında toplam 48 bin 549 özürlü istihdam kadrosunun sadece 12 bine yakını dolu. İstanbul ise hem kamu hem de özel sektör olarak engelliler için örnek bir istihdama kavuştu. İşkur İstanbul Müdürü Muammer Coşkun, şu an İstanbul'daki kamu kurumlarında fazladan 760 engelli vatandaşı istihdam ettiklerini açıkladı. Özel sektörün ise İstanbul'da engelli istihdamında yüzde 72 doluluk oranına ulaştığını belirten Coşkun, yüzde 28'lik boşluğun ise özel sektörün çalıştırmak istememesinden ziyade nitelikli engelli bulamamasından kaynaklandığını söyledi.
Kamuda en fazla açık Milli Eğitim Bakanlığı ve İçişleri Bakan-lığı'nda bulunuyor. Şu an Milli Eğitim Bakanlığı'nda 16 bin, Sağlık Bakanlığı'nda 8 bin engelli kadrosu boş. Bayındırlık ve İskân Bakanı Mustafa Demir ise bakanlık olarak engelli kontenjanını doldurduklarını açıkladı. Bakan Demir'e göre engelsiz bireylerin, 8,5 milyona yakın engelli vatandaşa yönelik toplumsal sorumluluğu bulunuyor. Hükümetin engelli istihdamı için harekete geçmesi özel sektöre de yansıdı. Migros, Microsoft gibi firmalarla çalışan Engelsiz Kariyer İnsan Kaynakları ve Eğitim Portalı'nın yaptığı araştırmaya göre, özel sektörün engelli vatandaş kontenjanındaki eksik geçen yıl 9 bin azaldı ve 8 bin 495'e geriledi. Fakat yine de özel sektör, yasal sorumluluğunun gerektirdiği kadar engelli vatandaşı istihdam etmediği için son iki yılda 40 milyon liraya yakın para cezası ödedi. İşkur yetkilileri 50'nin üzerinde işçi çalıştıran şirketlerin bir engelli kişiyi çalıştırıp sigorta dahil 900 lira maaş ödemek yerine 1.570 lira para cezası ödemek zorunda kaldığını ifade etti. Yetkililer, engelli istihdamında sınıfta kalanları "Bazı yabancı uyruklu işletmeler, ileri teknoloji ile çalışan şirketler, denizcilikle ilgili ve taşeron işçi çalıştıran temizlik firmaları." diye özetledi. Özel sektörün kontenjan nedeniyle çalıştırması gereken özürlü sayısı 75 bin iken çalıştırdığı engelli sayısı 65 bine erişti. Microsoft Türkiye, yazılım programlarını sadece ortopedik özürlü bilgisayar mühendislerine yaptırmaya başladı ve verimi yüzde 38 arttı. Baumax Yönetim Kurulu Başkanı Martin Essl, Türkiye'de 200'ün üzerinde engelli çalışanları bulunduğunu kaydetti. McDonald's geçen yıl 4 bine yakın çalışan kadrosunun 59'u zihinsel engelli olmak üzere 122'sini özürlülere ayırdı. GSM operatörleri Turkcell, Vodafone ve Avea'nın çağrı merkezlerinde 100'e yakın görme engelli ve felçli, operatörlere gelen şikâyet telefonlarına evlerinden cevap veriyor.
Türkiye'deki 8,5 milyon engellinin yüzde 36'sı okuma yazma bilmiyor. Yüzde 41'i ilkokul mezunu. Yüksekokula devam eden özürlü oranı yüzde 2. 2002 yılından bu yana özürlü istihdamına yönelik olarak 228 kamu kurum ve kuruluşu 3 bin 492 kişilik kadro için sınav açmış olmasına rağmen uygun nitelikte çalışacak kişi bulunamadı. İşkur yetkilileri işe yerleşmede en büyük engelin, özürlü vatandaşların yeterliliğinin vasatın altında kalmasından kaynaklandığını belirtiyor. Şu an İstanbul'da iş başvurusu yapan 5 bin 750 engelli vatandaşın yüzde 65'i ilkokul mezunu.