TBMM Anayasa Komisyonu, Kamu Denetçiliği Kurumu kurulmasına ilişkin yasa tasarısını alt komisyona sevketti.
AK Parti İstanbul Milletvekili Burhan Kuzu'nun başkanlığında toplanan Komisyon, kamuoyunda ''ombudsmanlık'' olarak nitelenen tasarıyı görüştü. Komisyon Başkanı Kuzu, ''Bu tasarı çok bahtsız, 10 yıldır çıkaramadık'' dedi.
Tasarının 4. kez komisyonda görüşüldüğünü hatırlatan Kuzu, düzenlemenin geçen dönemlerdeki süreciyle ilgili bilgi verdi. Dünyada ilk ombudsmanın Osmanlı döneminde olduğunu belirten Kuzu, bugün dünyada 110 ülkede farklı isimlerle uygulandığını kaydetti.
Kurumun etkinliğinin, kamuoyunun baskısına bağlı olduğuna işaret eden Kuzu, ''Bizde ayna alanda çalışan başka kurumlar var. İnşallah görev karmaşası oluşmaz'' dedi.
Adalet Bakanı Sadullah Ergin, ombudsmanlıkla ilgili sürecin 1997 yılına dayandığını belirtti. Tasarının temel amacının, demokratik standartların yükseltilmesiyle vatandaşların hak arama mücadelesinin çeşitlendirilmesinde önemli bir adım oluşturacağını belirterek, ''Hukuk devleti idealine ulaşmanın yolu, tüm kurum ve kuruluşları, tüm tasarruf ve işlemleriyle devletin hukuk içinde kalması ve hukukla hayat bulmasından geçiyor'' dedi.
Sosyal devlet modelinin güçlenmesiyle kamu hizmetleri geniş alana yayıldığını hatırlatan Ergin, idari işlemlerin karmaşık yapısının devlet ile birey arasındaki ilişkinin etkili denetim mekanizmalarının oluşturulması ihtiyacını artırdığını söyledi.
Ergin, 100'ü aşkı ülkede başarılı şekilde uygulanan sistemin demokratik yönetim anlayışıyla bireylerin hak ve menfaatinin korunduğu düzenin göstergesi olarak her geçen yıl daha fazla ülkenin ilgisi haline geldiğini söyledi. Kurumun tavsiye niteliğinde kararlar alacağını ve herhangi bir yaptırımı olmayacağını belirten Ergin, kurumun yatırım gücünün kamuoyu baskısı olarak öngörüldüğünü ifade etti.
-''Parti memuru yapılaşması...''-
CHP Konya Milletvekili Atilla Kart, yeni anayasa çalışmaları yapılırken tasarının ivedi olarak getirilmesinin değerlendirilmesi gerektiğini belirterek, ''Toplumsal ihtiyaçları esas alan bir yaklaşım varsa, öncelikleri ela almamız gerekiyor. 105 ihtilal kanununu orta yerde duruyor. Onlara el sürmüyoruz, sürdürmüyoruz, ivedi olarak bunu gündeme getiriyoruz. Bu tutum sorgulanmalı'' dedi.
Yeni anayasa yazım sürecinin devam ettiğine işaret eden Kart, ''Bu tasarıyla, '12 Eylül 2011'de referanduma sunulan 26 maddeye yeni anayasa sürecinde tartışamazsınız' mı denilmek isteniyor- Biz referandum dahil olmak üzere o maddelerin tamamını, başta yargı bağımsızlığını ihlal eden maddeler olmak üzere o maddelerin tamamını gözden geçireceğiz. Aksine bir düşünce varsa, Uzlaşma Komisyonu'nun orada işi ne- '12 Eylül 2011 referandumuna dokundurmayacağız' diyorsanız, bunu bilelim. Bu noktada dürüst olun. Siyaseten samimi, dürüst, tutarlı olmalıyız. Bu noktada belirsizlik yaratmayalım'' diye konuştu.
Tasarının özünün devlet gücü, nüfuzu, imkanları kullanarak ele geçirilemeyen kurumlarda parti memuru yapılaşmasını nihai hale getirmek olduğunu ileri süren Kart, bunun saklanamayacağını söyledi.
MHP Konya Milletvekili Faruk Bal, tasarıyı desteklediklerini, ancak bazı maddelerinde değişiklik yapılmasını istediklerini söyledi.
Türkiye'de uzun süreden beri kamu kesimine yönelik olarak Etik Kurulu'nun faaliyette olduğunu hatırlatan Bal, ancak kurulun bir tek eski Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Aytaç Durak ile ilgili karar aldığını söyledi. ''Bunlara ne kadar para ödeniyor öğrenmek itiyorum'' diyen Bal, kamu kurumlarının etiğinin sadece tek olaydan mı ibaret olduğunu sordu.
Ombudsmanın siyasallaşması halinde vatandaşları koruyamayacağını ifade eden Bal, ''Eğer gerçekten iyi niyetliysek, vatandaşı devletin ve memurun kötü yönetimine, hakkaniyetsiz uygulamalarına ve insan hakları ihlallerine karış koruyucu mekanizma geliştireceksek elbirliğiyle çalışmalıyız. Aksi takdirde ombudsman sorun çözmek yerine sorun teşkil eder'' diye konuştu.
-''Yerli malı tasarı''-
AK Parti Şanlıurfa Milletvekili Yahya Akman, düzenlemenin ''yerli malı'' olduğunu ifade ederek, Türkiye'nin yaşadığı serencam sonrasında ''mükemmele yakın bir ombudsman modelinin'' Meclisin önün gündemine getirildiğini söyledi. Akman, getirilen sistemle ''Parlamenter Ombudsman''ın hayata geçirilmiş olacağını, ombudsmanın karizmasıyla kurumu saygın hale getireceğini belirterek, ''İnşallah böyle bir kişi bulur ombudsman yaparız'' diye konuştu.
Geçmişte MGK'nin tasviyelerde bulunduğunu ifade eden Akman, ''Sıkıysa gereğini yerine getirmeyin anlamına elen tavsiyelerdi. Avrupa'da örneklerinde başdenetçi zayıf olan vatandaşın hakkını, güçlü olan devlete karşı koruduğu için bir tavsiye kararı alındığında sıkıysa o karar uygulanmasın'' dedi.
Kurumun Meclis ile ilişkilendirilmesi nedeniyle hiçbir surette siyasallaşmayacağını savunan Akman, ''Çağdaş bir tasarının yasalaşacağına'' olan inancını dile getirdi.
Kuzu'nun, ''Tam beni tarif ediyorsun. Partide de ombudsmanım, tecrübem de var'' demesi, gülüşmelere yol açtı.
-''Uludere'deki olay askeri mi-''-
CHP İstanbul Milletvekili Ali Özgündüz, sistemin idari yargının olmadığı ülkelerde işlediğini ifade ederek, ''Mükemmele yakın diyorsunuz ama askerlikle ilgili konuyu kapsam dışında tutuyorsunuz. Uludere'deki olay sırf askeri mi değil mi, sizce nedir, nasıl değerlendireceksiniz- Daha baştan ölü doğmuştur ve amacına hizmet açmaz. Hukuk eğitimi almayan kişi; haktan, hukuktan ne anlar- Ne yapmaya çalışıyorsunuz- Sivas davasında zaman aşımından dolayı haklarındaki davalar düşenler ombudsman olabilecek'' diye konuştu.
AK Parti'li milletvekillerinin ''uç örnekler veriyorsun'' demeleri üzerine Özgündüz, ''Her şeyi yapabilme potansiyelini taşıyorsunuz, yaptıklarınızı gördük'' karşılığını verdi.
MHP Iğdır Milletvekili Sinan Oğan, Türk Dünyasında ''aksakallılık'' kurumu olduğunu belirterek, ''Keşke bunun adına aksakallılık kurumu deseydik. Cumhurbaşkanı, Türk dünyasının bu konudaki toplantısında konuşacak. Sanıyorum şimdiden Ombudsmanı da bulmuşsunuz'' dedi.
AK Parti Konya Milletvekili Ayşe Türkmenoğlu, kurumun demokrasinin gelişmesine katkısı olacağını belirterek, ''İdari yapı ve hukuk sistemini bilmeyen birinin bu işi yapması zor'' görüşünü savundu.
Konuşmaların ardından tasarı alt komisyona sevkedildi.