Sakarya Nehri, dizelerdeki gibi kıvrım kıvrım akıyor
Necip Fazıl'ın dizelerine "Kıvrım kıvrım akar ya" diye konu olan Sakarya Nehri'nin ülkemizdeki en çok kıvrım yapan iki akarsudan biri olduğu belirtildi.
Necip Fazıl'ın dizelerine "Kıvrım kıvrım akar ya" diye konu olan Sakarya Nehri'nin ülkemizdeki en çok kıvrım yapan iki akarsudan biri olduğu belirtildi.
Necip Fazıl Kısakürek'in "İnsan bu, su misali; kıvrım kıvrım akar ya, bir yanda akan benim öbür yanda Sakarya" dizeleriyle başlayan meşhur şiiri bilimsel bir çalışmanın ilham kaynağı oldu.
Şiirde geçen Sakarya Nehri, Türkiye'nin en büyük 12 akarsuyu ile birlikte incelenerek kıvrım yapma özelliği açısından araştırıldı.
Bir Yaşayan Coğrafya faaliyetine konu olan
"Akarsuların kıvrım yapma oranları" ilginç bir detayın ortaya çıkmasını sağladı. Türkiye'deki nehirler üzerine yapılan araştırma, nehirlerin kaynaktan ağıza kadar izledikleri gerçek uzunluk ile yine kaynaktan ağıza kadar izledikleri kuş uçuşu uzunluk arasındaki oran esas alınarak yapıldı.
Çalışmayı yapan Sakarya BİLSEM öğrencilerinden Deniz Coşkuner tarafından, bu yöntemle Türkiye'deki en büyük 12 akarsuyunun tek tek kıvrım yapma oranları tespit edildi.
Nehirlerin kıvrım yapması engebeliliğe bağlı olduğu gibi düz arazilerdeki menderes oluşumlarına da dayanabiliyor. Bir dağ sırasını aşamayan nehir ancak bu dağ sırası paralelinde uzun bir yol katederek (etrafını dolaşarak) yani kıvrım yaparak denize doğru akışını devam ettiriyor. Yine içindeki alüvyonlarla ağırlaşan nehir suları özellikle ovalarda ilerlemekte zorlanınca yalpalıyor ve geniş kıvrımlar çizerek yoluna devam ediyor.
Türkiye'de kaynaktan ağıza kuş uçuşu mesafesine göre en fazla kıvrım yapan iki akarsu Kızılırmak yüzde 391 ve Sakarya yüzde 252 nehirleriyken,
bu nehirleri yüzde 188'lik kıvrılma oranı ile Yeşilırmak, yüzde 130 ile Çoruh, yüzde 129 ile Büyük Menderes ve Susurluk takip ediyor. Fırat yüzde 120 kıvrılma oranı ile yedinci sırada yer alırken, Ceyhan yüzde 96 ile sekizinci sırada yer alıyor. Seyhan yüzde 81, Gediz yüzde 67 ve Dicle yüzde 58 ile sıradaki akarsuları oluşturuyor. Türkiye'nin en büyük 12 akarsuyu içinde yüzde 53'lük oranla Aras nehri en az kıvrım yapan akarsu durumunda bulunuyor.
Kızılırmak ve Sakarya nehirleri kıvrım yapmada rakamlara göre çoğu akarsudan açık ara önde bulunuyor.
Bir akarsuyun kıvrım yapma oranı enerji potansiyelinden taşıdığı alüvyona, arazinin engebelilik durumundan eğim derecesine kadar birçok konu hakkında fikir verebiliyor.