Çalışanlara anaparalarını geçen yıl aldıkları zorunlu tasarrufları için bu yıl mart ayı itibarıyla nemalarının ilk taksidi verilecek.

Kamuoyunda Zorunlu Tasarruf kesintileri olarak bilinen Çalışanların Tasarrufa Teşvik Hesaplarının tasfiye sürecinde ikinci ödemesi 3 Mart'tan sonra yapılacak. Çalışanlara geçen yıl ödenen anapara ödemelerine yakın, toplam 1.3-1.4 katrilyon lira civarında bir ödeme yapılması bekleniyor. Bu yıl haziran, eylül ve aralık aylarında üç taksik ödemesi daha yapılacak. Hazine, toplam ödemenin 5 katrilyon lira seviyesinde olacağını hesaplıyor.

Zorunlu tasarruf hesapları, 29 Nisan 2003 tarihinde yürürlüğe giren yasa ile tasfiye sürecine girmişti. Nisan 2003 sonu itibarıyla bu hesaplarda biriken anapara ve nema toplamı, 12 katrilyon 490 trilyon lira seviyesindeydi.
Hazine 1.4 katrilyon lira anapara ödeneceğini tahmin ediyordu. Ancak, anapara ödemeleri 1.1 katrilyon lira seviyesinde kaldı. Fakat, emekli olanlara yapılan ödemelerle birlikte toplam ödeme yine 1.4 katrilyon lira seviyesinde gerçekleşti. Ziraat Bankası, zorunlu tasarruf anapara ödemeleri çerçevesinde 4 milyon 718 bin kişiye toplam 1 katrilyon 137 trilyon ödeme yapıldığını açıklamıştı.

Enflasyon beklenecek
Yasa gereği, zorunlu tasarruf hesaplarının tasfiyesinde ilk nema ödemesi ise bu yıl mart ayında yapılacak. Ödemelerin yapılabilmesi için tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) şubat ayı sonuçlarının Devlet İstatistik Enstitüsü
(DİE) tarafından ilan edilmesi beklenecek. 3 Mart 2004 tarihinde enflasyon rakamlarının açıklanmasından sonra 10 aylık TÜFE artışı ile nema hesabı yapılacak.
Hak sahiplerinin aylık veya ücretlerinden yapılan tasarruf kesintileri ve devlet veya ilgili işverenin katkılarına ait bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihte kalan nema, aylık olarak, DİE tarafından açıklanan bir önceki aya göre tüketici fiyatları genel indeksi değişim oranı ve yıllık yüzde beş ilave edilerek hesaplanacak.
Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) faizlerine göre, TÜFE+5 üzerinden verilecek faiz oranı düşük kalacak. Enflasyondaki mevcut gerileme de faiz oranını aşağı çekerek, Hazine'nin lehine, tasarruf sahiplerinin aleyhine bir sonuç ortaya çıkardı.
Bu hesaplamaların birkaç gün içinde tamamlanabileceği belirtildi. Ardından, hak sahipleri Ziraat Bankası'na başvurarak nemalarının ilk taksidini alabilecekler. Hazine yine 1.3 ila 1.4 katrilyonluk bir ödeme yapılacağını hesaplıyor.
Bu hesap, hak sahiplerine geçen yıl aldıkları anapara toplamı kadar bir nema ödemesi yapılacağı anlamına geliyor. Nemaların kalan dokuz taksidinin üçü de bu yıl içinde haziran, eylül ve aralık aylarında ödenecek. Tasarruf sahiplerine bu yıl dört taksitte toplam 5 katrilyon lira seviyesinde bir ödeme yapılması bekleniyor.
Kalan bölümün ödemesi ise yine 4 taksitte ve aynı aylarda 2005, ve 2006'nın mart ve haziran aylarında tamamlanacak. Bu arada, işverenleri tarafından zorunlu tasarruf kesintileri yatırılmayan ve mahkemelik olan toplam 100 trilyon liralık bir tutarın davalar sonuçlanmadığı için ödenemediği belirtildi. Ziraat Bankası yetkilileri, geçen yıl anapara
ödemelerinde yaşanan ve ödemelerin gecikmesine neden olan sorunların aşıldığını ve bu yıl mart ayında yapılacak ödemelerde sıkıntı olmayacağını belirtti.

14.5 katrilyon nema
Zorunlu tasarruf uygulaması 1 Nisan 1988'de başladı. Brüt maaşlar üzerinden
çalışanlar ile devlet ve işveren payları kesildi. Kesinti en son yıl çalışanlardan yüzde 2, işveren ve devletten yüzde 3 olarak uygulanmıştı. Biriken tutarlara uygulanan nemalar ise ilk iki yıldan sonra çalışanlara her yıl ödenmişti. Ancak, kesintiler ilk yıllarda değerlendirme sistemindeki çarpıklıklar nedeniyle enflasyonun altında nemalandırılmıştı.
Tepkiler üzerine kesintiler DİBS faizleriyle değerlendirilmeye başlamış ve 1.7 katrilyon liralık anaparaya toplam 14.5 katrilyon lira nema tahakkuk etmişti.

Kim, ne kadar para alacak?
Zorunlu tasarruf hesaplarına Nisan 1988-Nisan 2003 arasında toplam yüzde 964.35 nema oranı uygulandı. Buna göre, 2003'te ödenen anaparaya bu oran uygulanarak biriken nema bulunacak. Nema toplamından, hak sahibine bugüne dek yapılan nema ödemeleri düşülecek ve bulunan tutar 10'a bölünecek. Bu orana Mart 2003-Şubat 2004 arasındaki TÜFE oranı artı 5 puan eklenip, martta ödenecek nema bulunacak.
200 milyon lira anapara alan bir kişi adına biriken nema tutarı 1 milyar 920 milyon lira. Daha önce alınan nema toplamı dikkate alındığında, mart ayında TÜFE artı 5 puan dahil edilmeden ödenecek nema tutarı ise toplam 172 milyon milyon lira olacak.
300 milyon lira anapara alan hak sahibi ise daha önce 600 milyon lira nema almışsa, martta bir yıllık faiz hariç 230 milyon lira alacak.

radikal