Türk Ceza Kanunu Tasarısı ile değiştirilen adli para cezaları sisteminde aynı suçu işleyen asgari ücretli ile işadamı farklı miktarda para cezası ödeyecek

Meclis Adalet Alt Komisyonu'nda görüşülen Türk Ceza Kanunu (TCK) Tasarısı'nda, para cezalarına ilişkin önemli değişikliklere gidildi. Yeni düzenleme, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Adem Sözüer, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku Öğretim üyesi Doç. İzzet Özgenç ve Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuk Öğretim üyesi Doç. Ahmet Gökcen'in teknik danışmanlığında hazırlandı.

Paran kadar ceza

Komisyon'da benimsenen değişiklik kanunlaşırsa, adli para cezalarında 'varlığa göre gün para cezası' adlı yeni bir sistem uygulanacak. Cezalar, tıpkı hapis cezalarında olduğu gibi gün üzerinden belirlenecek. Buna göre, en düşük para cezası 5 gün, en yüksek para cezası ise 730 gün (2 yıl) üzerinden verilecek. Hangi suça kaç gün para cezası verileceği, özel hükümlerde ayrı ayrı belirtilecek.

Tartışma yaratacak uygulamaya göre, aynı suçu işleyen asgari ücretli ile gelir düzeyi yüksek işadamı, gün üzerinden aynı para cezasına mahkum edilmelerine rağmen, gelir düzeyleri arasındaki uçurum nedeniyle farklı miktarda para cezası ödeyecekler. Mahkeme, asgari ücretli sanık için günlük 20 milyon lira, mal ve gelir düzeyi yüksek işadamı için tavan miktar olan 100 milyon lira kadar günlük ceza verebilecek.

Enflasyon baz alınacak

Gün üzerinden verilecek para cezasında her gün için ödenecek miktarın kaç lira olacağı ise kanununa eklenecek cetvele göre mahkemelerce belirlenecek. 2004 yılı esas alınarak hazırlanan cetvel, her gün için 20 milyon ile 100 milyon lira arasında ceza ödenmesini öngörüyor. Mahkeme, sanığın mal varlığı, gelir düzeyi, işi ve sosyal konumunu dikkate alarak günlük

20 milyon ile 100 milyon lira arasında para cezasına karar verecek. Cetvel, her yıl enflasyon oranında değişecek.

Uyuşturucu kapsam dışı

Adli para cezalarında 730 gün olarak düzenlenen üst sınır, istisnai suçlar için geçerli olmayacak. Uyuşturucu, kara para, kaçakçılık, rüşvet, zimmet, ihaleye fesat karıştırma ve bankacılık suçlarında 730 günün üzerinde adli para cezaları verilebilecek. Adli para cezaları bu suçlarda hapis cezasıyla birlikte verilebilecek. Uyuşturucu, kara para, kaçakçılık ve bankacılık suçlarından elde edilen gelirlere, başka değerlere dönüştürülmüş veya üçüncü şahıslara devredilmiş olsalar dahi mahkeme kararıyla el konulabilecek. İstisnai suçlar dışında, hem hapis hem de para cezası verilemeyecek. Para cezaları sanığın ödeme gücünün üzerinde olmayacak.

Erteleme yok

Yürürlükteki TCK'de hapis cezasını öngören ancak, mahkemeler tarafından uygulamada para cezasına dönüştürülen suçlarda, hapis cezaları kaldırılacak. Bu suçlarda adli para cezası ve çeşitli tedbir cezaları uygulanacak. Para cezasına mahkum edilenlerin cezaları mahkemeler tarafından ertelenmeyecek. Para cezasını ödememekte ısrar edenler ve üzerlerine kayıtlı mal veya para bulunamazsa, mahkum edildikleri 'gün para cezası' kadar hapis yatacaklar.

Son derece yerinde karar

Eski Adalet Bakanı Prof. Dr. Aysel Çelikel:

Cezanın suçla orantılı olması, caydırıcı nitelik taşıması ve adalet duygusunu tatmin etmesi gerekiyor. TCK'da para cezasını öngören bazı suçlarla ilgili yaptırımlar, özellikle varlıklı kişiler açısından caydırıcı özelliğini kaybetmiş durumda. Bu tür suçlara verilen cezalar adalet duygusunu da tatmin etmiyor. Varlıklı bir kişi, 'parasıyla değil mi?' mantığından hareketle çekinmeden suç işleyebiliyor. Adli para cezasının belirlenmesinde, sanığın mal varlığı ve gelir düzeyinin dikkate alınması son derece yerinde bir karar. Bu konudaki takdir yetkisi hakime tanındığı için Anayasa'nın eşitlik ilkesine de aykırılık oluşturmuyor. Düzenlemeyi destekliyorum.

Suça göre ceza dönemi Doç. Dr. Adem Sözüer:

Yeni düzenleme, suçla doğru orantılı ceza uygulamasını da beraberinde getirecek. Adalet Alt Komisyonu tarafından kabul gören yeni düzenleme, adli para cezalarına ilişkin karmaşaya son verecek. Adli para cezaları suçla doğru orantılı olacak. Varlıklı insanlarla dar gelirliler arasında eşitsizliği neden olan ceza sistemi de yeni düzenleme ile değişecek. Yeni sistem Genel Kurul'da kabul görürse mahkemelerin, işi de kolaylaşacak. Yargılama sürecinde sanıkların mal varlıkları ve gelir düzeyleri mahkemelere bildirilecek. Böylece, sanığın ödeme kabiliyetini aşan ve tahsilat olanağı bulunmayan cezalar verilemeyecek.

Karışıklığa yol açar Eski Adalet Bakanı Prof. Dr. Hikmet Sami Türk:

Para cezalarının nasıl uygulanacağı, Cezaların İnfazı'na ilişkin Kanun'da yer alıyor. Mevcut düzenlemeye göre cezalar zaten her yıl artırılıyor. Para cezasının hapis cezasına dönüştürülmesinde nasıl bir yol izleneceği de yine aynı kanunda belirtilmiş durumda. Zengin suçluya yüksek, fakir suçluya daha düşük para cezası verilmesi konusu ise zaten hakimin yetkisinde. Para cezalarında gün sistemine dayalı yeni bir düzenlemeye gidilmesi, yanlış anlaşılmalara ve karışıklıklara yol açacaktır. Değişikliği bu yönüyle de isabetli bulmuyorum.

akşam