Kabul edilen HSYK teklifi neler getiriyor?

-Düzenleme yürürlüğe girdiği tarihte HSYK'da görev yapan Genel Sekreter, genel sekreter yardımcıları, Teftiş Kurulu Başkanı, Teftiş Kurulu başkan yardımcıları, Kurul müfettişleri, tetkik hakimleri ve idari personelin görevleri sona erecek. Ayrıca, Kurul Başkanvekili ve daire başkanlarının bu görevleri ile Kurul üyelerinin dairelerdeki görevleri de bitecek
-Kurulun seçimle gelen üyelerinin görevleriyle ilgili suçları ile kişisel suçları hakkındaki soruşturma ve kovuşturma izni işlemleri HSYK Başkanı tarafından yapılacak. Bunlar hakkında yapılan ihbar ve şikayetlerde Başkan, daire başkanlarından birine ön inceleme yaptırabilecek
-Başkan suç ihbar veya şikayetini doğrudan ya da inceleme yaptırdıktan sonra soruşturma açılmasına yer olmadığına ya da soruşturma açılmasına karar verecek
-Teklif, Anayasa Mahkemesi'ne yüksek mahkemelerden Cumhurbaşkanı'nca seçilecek üye adaylarının belirlenmesi usulünü de değiştiriyor

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) yapısında değişiklik yapan kanun teklifiyle, Kurul'un görev ve yetkilerinde değişikliğe gidiliyor.

TBMM Adalet Komisyonu, teklifin bazı maddelerinde tekriri müzakere yaptı.

Kurul müfettişi tanımından, teftiş kurulu başkan ve yardımcıları çıkarılacak.

"Yargı yetkisinin kullanımına ilişkin hususlar hariç olmak üzere, hakimlerin idari görevleri ile delilleri değerlendirme ve suçu niteleme yetkisi hariç olmak üzere savcıların adli görevlerine ilişkin konularda genelge düzenleme" hükmü, HSYK'nın görevleri arasından çıkarılıyor.

Teklifle, HSYK Başkanı'nın görev ve yetkilerinde de değişiklik yapılıyor. Buna göre, HSYK Başkanı, Teftiş Kurulu Başkanı'nı, Teftiş Kurulu başkan yardımcılarını ve genel sekreter yardımcılarını atayacak, ilgili dairenin teklifi üzerine hakim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme, soruşturma yapılması işlemleri ile araştırma, inceleme ve soruşturma yapılmasına yer olmadığına ilişkin işlemlere olur verecek, Kurul üyeleri hakkındaki suç soruşturması ile disiplin soruşturma ve kovuşturma işlemlerine ilişkin kanunla verilen görevleri yerine getirecek.

HSYK'nın "Dairelerin kararlarına karşı yapılan itirazları inceleyip karara bağlamak" ile "Dairelerden birine gelen ve olağan çalışmalar ile karşılanamayacak oranda artan işlerden bir kısmını diğer bir daireye vermek" görevleri, kendisinden alınıyor.

HSYK Genel Kurulu, kurul üyeleri hakkındaki suç soruşturması ile disiplin soruşturma ve kovuşturma işlemlerine ilişkin bu kanunla verilen görevleri yerine getirecek.

HSYK Genel Kurulu; adli ve idari yargı hakim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma ile hakim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme ve soruşturma yapılması konularına münhasır olmak üzere yönetmelik çıkarma ve genelge düzenleme yetkisine sahip olacak. HSYK Genel Kurulu, mevcut durumda yetkisi dahilinde bulunan "Teftiş Kurulu Başkanı, Teftiş Kurulu başkan yardımcıları, genel sekreter yardımcıları" atama kararlarını veremeyecek.

HSYK'da dairelerin oluşumu, daire başkanlarının seçimi ile görev ve yetkileri de değişiyor. Teklife göre, Kurulun birinci ve ikinci dairesi 5, üçüncü dairesi 11 üyeden oluşacak. Başkan, üyelerin hangi dairede asıl ve tamamlayıcı üye olarak görev yapacağını belirleyecek. Mevcut kanunda, üyelerin hangi dairede asıl ve tamamlayıcı üye olarak görev yapacağını HSYK Genel Kurulu belirliyor.

Daire başkanları, her dairenin kendi üyeleri içinden üye tamsayısının salt çoğunluğuyla belirlenecek iki aday arasından genel kurulca seçilecek. Genel kurulun ilk toplantısında toplantı veya karar yeter sayısının sağlanamaması halinde üç gün içinde yapılacak ikinci toplantıda, katılanların en çok oyunu alan kişi daire başkanı seçilecek.

Teklifte, HSYK İkinci Daire'nin görevlerinde değişiklik yapılıyor. Buna göre; İkinci Daire, hakim ve savcıların görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında suç işleyip işlemediklerini, hal ve eylemlerinin sıfat ve görevleri icaplarına uyup uymadığını Kurul müfettişleri veya müfettiş yetkilerini haiz kıdemli hakim veya savcı eliyle araştırma ve gerektiğinde haklarında inceleme ve soruşturma işlemleri ile inceleme ve soruşturma yapılmasına yer olmadığına ilişkin işlemler için teklifte bulunacak.

HSYK'nın, idari ve mali işleri ile sekreterya hizmetlerini yerine getirmek üzere kurulan Genel Sekreterlikteki genel sekreter yardımcıları arasına, idari yargı hakim ve savcıları arasından seçilecek bir kişi de eklenecek.

-Genel sekreter yardımcıları Başkan tarafından atanacak

HSYK'da Genel sekreter yardımcıları, birinci sınıfa ayrılmış hakim ve savcılar arasından Genel Kurul yerine Başkan tarafından atanacak.

Genel Sekreter adaylarının belirleneceği toplantıya Başkan katılamayacak ve yapılacak seçimde her bir Kurul üyesi ancak bir adaya oy verebilecek. Seçime ilişkin ilk toplantıda toplantı veya karar yeter sayısının sağlanamaması halinde üç gün içinde ikinci toplantı yapılacak Bu toplantıya katılanların en çok oyunu alan üç aday teklif edilmiş sayılacak.

Genel sekreter yardımcıları, Genel Sekreterce hazırlanıp Başkan tarafından onaylanan iş bölümüne göre çalışacak. Mevcut kanuna göre, Genel sekreter yardımcıları, Genel Sekreter tarafından belirlenen iş bölümüne göre çalışıyor.

Tetkik hakimliğine, hakimlik ve savcılık mesleğinde fiilen en az 5 yıl görev yapmış ve üstün başarısı ile Kurul hizmetlerinde yararlı olacağı anlaşılmış bulunanlar arasından ihtiyaç duyulan her bir boş kadro için Başkan tarafından teklif edilen iki katı aday içinden, Genel Kurulca geçici veya sürekli çalıştırılmak üzere atama yapılacak. İlk toplantıda toplantı veya karar yeter sayısının sağlanamaması halinde üç gün içinde yapılacak ikinci toplantıda, katılanların en yüksek oyunu alan kişinin ataması yapılacak. Ayrıca bu düzenlemedeki şartları taşıyan hakim ve savcılar arasından Başkan tarafından geçici görevlendirme yapılabilecek.

-Açıktan atama yapılabilecek

HSYK personeli, naklen veya açıktan atama yoluyla atanabilecek. Naklen atamalar Başkan tarafından yapılacak. Açıktan ilk defa devlet memurluğuna atanacaklar, devlet memurluğuna giriş için yapılan merkezi sınavda başarılı sayılanlar arasından, Başkan tarafından oluşturulan 3 kişilik komisyonca yapılacak sözlü ve gerektiğinde uygulamalı sınav sonucuna göre Başkan tarafından atanacaklar. Yarışma sınavına, ilan edilecek kadro sayısının 5 katına kadar aday çağrılacak.

Teftiş Kurulu, "Üçüncü Daire Başkanının gözetimi" yerine, "Başkanın gözetimi"nde de Kurul adına görev yapacak. Teftiş Kurulu Başkanı, mevcut kanundaki Kurul yerine Başkana karşı sorumlu olacak.

Teftiş Kurulu'nda görev yapacak olan Teftiş Kurulu Başkanı ve başkan yardımcıları, birinci sınıf hakim ve savcılar arasından Başkan tarafından; Kurul başmüfettişleri, Teftiş Kurulu'nda fiilen 5 yılını doldurmuş, birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini yitirmemiş olan müfettişler arasından Genel Kurul tarafından atanacak.

Kurul müfettişleri, hakimlik ve savcılık mesleğinde fiilen en az 5 yıl görev yapmış ve üstün başarısı ile Kurul müfettişliği hizmetinde yararlı olacağı anlaşılmış bulunanlar arasından ihtiyaç duyulan her bir boş kadro için İkinci Daire tarafından teklif edilen iki katı aday içinden muvafakatleri alınarak Genel Kurulca atanacak.

Adalet müfettişliğinden Kurul müfettişliğine ya da Bakanlık iç denetçiliğine, Kurul müfettişliğinden adalet müfettişliğine ya da Bakanlık iç denetçiliğine, Bakanlık iç denetçiliğinden Adalet müfettişliğine ya da Kurul müfettişliğine atama yapılabilecek.

-17 üyeyle toplanacak

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Başkanı, Genel Kurulun toplantı günlerini tespit edecek. Başkan, gereken hallerde veya üye tam sayısının salt çoğunluğunun, görüşülecek konuyu da belirten yazılı talebi üzerine Genel Kurulu olağanüstü toplantıya çağırabilecek. Kanundaki istisnalar hariç olmak üzere Genel Kurul, en az onyedi üyeyle toplanacak ve üye tamsayısının salt çoğunluğuyla karar alacak.

Genel Kurul toplantı gündemi, Başkan tarafından, işin önemine, ivedi veya süreli oluşuna göre düzenlenecek. Gündemde değişiklik yapılması, gündemin düzenlenmesinden sonra ivedi ve süreli işlerin ortaya çıkması halinde ve toplantı gününden en az bir gün önce HSYK Başkanı veya üyelerden birinin yazılı talebi üzerine Genel Kurul üye tamsayısının salt çoğunluğunun kararıyla olacak. İvedi ve süreli olmayan talepler bu suretle ele alınmayacak. Gündemdeki işlerden birinin sırasından önce ya da sonra görüşülmesi, ertelenmesi, gündemden çıkarılması veya herhangi bir konuyu görüşmek üzere Genel Kurul'un toplantıya çağrılması aynı usule tabi olacak.

Daireler, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanacak ve karar alacak. Üçüncü Daire, Başkanın onayını alarak beşer üyeden oluşan iki heyet halinde çalışabilecek. Bu durumda heyetler salt çoğunlukla toplanacak ve karar alacak. Daire başkanının katılmadığı heyete en yaşlı üye başkanlık edecek. Daire gündeminde değişiklik yapılmasında, Genel Kurul'daki gündem değişikliği esasları uygulanacak.

Teklif, "Yeniden inceleme, itiraz ve yargı yolu" başlıklı maddede de değişiklik öngörüyor. Dairelerin yeniden inceleme talebi üzerine verdiği kararlara karşı, Başkan veya ilgililer, tebliğ tarihinden itibaren on gün içinde, Genel Kurul yerine kararı veren daireyi numara olarak izleyen daireye, üçüncü daire için ise birinci daireye itiraz edebilecek.

-Üyelerin disiplin soruşturma ve kovuşturması işlemleri

Kurulun seçimle gelen üyelerinin, disiplin suçu oluşturan eylemleri sebebiyle, haklarında yürütülecek disiplin soruşturması HSYK Başkanı olan Adalet Bakanı, disiplin kovuşturması Genel Kurul tarafından yapılacak.

Soruşturma kurulu, yaptığı soruşturmayı, elde ettiği bilgi ve delilleri gösteren ve bunlara göre disiplin cezası verilmesine yer olup olmadığı hakkındaki kanaatini belirten bir rapor hazırlayarak, rapor ve eklerini Genel Kurul yerine Başkan'a verecek.

Başkanca kovuşturma sonucunun beklenmesine karar verilenler hakkında ise mahkeme kararının kesinleşmesinden itibaren iki yıl geçmekle ceza verme yetkisi zamanaşımına uğrayacak.

Kurulun seçimle gelen üyelerinin, Kurul üyesi olmadan önceki eylemlerinden dolayı disiplin soruşturma veya kovuşturmaları Başkan tarafından, bulunduğu aşamadan itibaren, bu Kanundaki usul çerçevesinde, ilgililerin özel kanunlarındaki hükümleri esas alınmak suretiyle karara bağlanacak.

Kurulun seçimle gelen üyeleri hakkında yapılan ihbar ve şikayetlerde, Başkan, önce daire başkanlarından birine ön inceleme yaptırabilecek. Görevlendirilen bu daire başkanı, incelemesini yaptıktan sonra, durumu bir raporla Başkana bildirecek.

Başkan, ihbar veya şikayeti doğrudan ya da inceleme yaptırdıktan sonra soruşturma açılmasına yer olmadığına ya da soruşturma açılmasına karar verecek. Soruşturma açılmasına karar vermesi halinde üyeler arasından üç kişilik soruşturma kurulu görevlendirecek. Soruşturma kuruluna, yaşça büyük olan üye başkanlık edecek.

Başkan, soruşturma sonucunu ilgiliye yazılı olarak bildirecek ve dosyayı kovuşturma işlemlerinin yürütülmesi için Genel Kurul'a sunacak. Genel Kurul, kovuşturma aşamasına ilişkin olarak bizzat veya vekili aracılığıyla sözlü ya da yazılı savunmasını yapmak üzere ilgiliye yedi günden az olmamak üzere süre verecek.

-Üyelerin adli suçlarıyla ilgili soruşturma ve kovuşturma usulü

Kurulun seçimle gelen üyelerinin görevleriyle ilgili suçları ile kişisel suçları hakkındaki soruşturma izni işlemleri Başkan, kovuşturma izni işlemleri Genel Kurul tarafından, kovuşturma açılması kararı ve kovuşturma mercilerinin belirlenmesi ise gösterilen yetkili merciler tarafından yapılacak.

Başkan suç ihbar veya şikayetini doğrudan ya da inceleme yaptırdıktan sonra soruşturma açılmasına yer olmadığına ya da soruşturma açılmasına karar verecek. Soruşturma açılmasına karar vermesi halinde, üyeler arasından, üç kişilik bir soruşturma kurulu seçecek. Soruşturma kuruluna yaşça büyük olan başkanlık edecek.

Soruşturma kurulu, soruşturmayı tamamladıktan sonra kovuşturma açılmasına yer olmadığı hakkındaki kanaatini belirten bir rapor hazırlayarak, rapor ve eklerini Genel Kurul'a sunulmak üzere HSYK Başkanı'na verecek.

Kurulun seçimle gelen üyelerinin kurul üyesi olmadan önceki suç teşkil eden eylemlerinden dolayı soruşturma yapılması ve kovuşturma izni verilmesi işlemleri, bulunduğu aşamadan itibaren üyeler için uygulanan hükümlere göre yürütülecek.

Kovuşturmayla ilgili Genel Kurul toplantılarına HSYK Başkanı ve hakkında işlem yapılan üye katılamayacak. Soruşturma kurulu üyeleri toplantıya katılacak, ancak oy kullanamayacak.

-Görevleri sona erecek

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Kurulda görev yapan Genel Sekreter, genel sekreter yardımcıları, Teftiş Kurulu Başkanı, Teftiş Kurulu başkan yardımcıları, Kurul müfettişleri, tetkik hakimleri ve idari personelin Kuruldaki görevleri sona erecek. Ayrıca, Kurul Başkanvekili ve daire başkanlarının bu görevleri ile Kurul üyelerinin dairelerdeki görevleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte bitecek.

Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on gün içinde Başkan; Kurul üyelerinin, asıl ve tamamlayıcı üye olarak görev yapacakları daireleri belirleyecek, Teftiş Kurulu Başkanı, Teftiş Kurulu başkan yardımcıları ve genel sekreter yardımcılarını atayacak.

Üyelerin görev yapacakları daireler belirlendikten sonra on gün içinde Genel Kurul tarafından Daire başkanları ve başkanvekilinin seçimi yapılacak, Genel Sekreter adayları belirlenecek.

Genel Sekreter adayları belirlendikten sonraki üç gün içinde Başkan tarafından Genel Sekreter atanacak.

Kuruldaki görevleri sona eren Genel Sekreter, genel sekreter yardımcıları, Teftiş Kurulu Başkanı, Teftiş Kurulu başkan yardımcıları, Kurul müfettişleri ve tetkik hakimleri müktesepleri dikkate alınarak uygun görülecek bir göreve atanacak.

Kuruldaki görevleri sona eren idari personel, Adalet Bakanlığı'nca mükteseplerine uygun bir göreve ataması yapılacak.

Kurul tarafında çıkarılan genelgelerin tümü düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihte yürürlükten kalkacak. Yönetmeliklerin bu düzenlemeye aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilecek.

Kurul idari personeli için yapılacak atamalarda, 2014 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu'nda yer alan sınırlamalar uygulanmayacak.

Kurul üyelerinin görev yapacakları dairelerin belirlenmesinden sonra, daireler arasında yapılan görev değişikliğine uygun olan daireler, ellerindeki işleri en geç bir hafta içinde görevli dairelere devredecek. Görevli daireler, kendisine devredilen işleri, bulunduğu aşamadan itibaren yürütecek ve sonuçlandıracak.

Kurul üyelik seçimlerine ilişkin yapılan değişiklik, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yapılacak seçimlerde uygulanacak.

Teklif, Anayasa Mahkemesi'ne yüksek mahkemelerden Cumhurbaşkanı'nca seçilecek üye adaylarının belirlenmesi usulünü de değiştiriyor. Buna göre, kıdemi en az altı yıl olan adaylar arasından seçim yapılması ve yapılacak seçimde her bir üyenin her boş üyelik için bir adaya oy kullanabilmesi öngörülüyor.

Teklifle, hakim ve savcı sınıfından olan adalet Bakanlığı yüksek müşavirlik kadrosu 10'dan 20'ye çıkarılıyor. Ayrıca, Akademi'de ihtiyaç duyulan bazı idari kadrolar ihdas ediliyor ve HSYK Teftiş Kurulu Başkan Yardımcısı kadrosunun sayısı da 3'e çıkarılıyor.