Meclis, sorunlarına çözüm arıyor

SEVAL GÜLER/MELDA ÇETİNER- TBMM Başkanı Cemil Çiçek, Meclis'te üzücü olayların yaşanmaması ile İçtüzük uygulamalarında karşılaşılan farklılıkların ve sorunların asgariye indirilmesi için belirlenen önerilere ilişkin taslak metni grup başkanvekillerine gönderdi.

Metinde, söz taleplerini getiren üyelerin kürsü önünde toplandığına ve tartışmalar olduğuna işaret edilerek, taleplerin başkanın solunda oturan katip üye tarafından oturduğu yerden alınması, başkanın bu durumu Genel Kurul'a bildirmesi ve Meclis TV'nin de sadece okumayı yapan katip üyeyi ekranda göstermesinin tercih edilebileceği belirtiliyor.

Herhangi bir gerekçe öne sürülerek her istendiğinde usul tartışması açılmasının Genel Kurul çalışmalarını sürdürülememesi sonucunu doğurduğunun belirtildiği ve her usul görüşmesi talebinin karşılanması zorunluluğunun bulunmadığının ifade edildiği metinde, usul görüşmesinin kapsamına göre Başkanvekilinin konuşmacı sayısını ve süresini belirlemesinin makul olduğu kaydedildi.

Metinde, yerinden söz alma konusunda uygulama birliğinin sağlanarak, gündem dışı konuşmalardan sonra yerinden birer dakika ile sınırlı sayıda milletvekiline söz verilebileceğinin belirtildi.

Yoklama ve açık oylama isteyenlerin ve yoklama süresi içinde pusula gönderenlerin isimleri okunurken isimleri ve salonda bulundukları veya bulunmadıkları "var" veya "yok" diyerek açıkça belirtilmesinin önerildiği metinde, işaretli oylamaların önce el kaldırmak suretiyle yapılması, katip üyeler arasında anlaşmazlık olması durumunda ise elektronik cihazla oylamanın tekrarlanması yönünde uygulama birliği sağlanması gerektiğine işaret edildi.

Gizli oylama dahil vekaletle oy kullanmanın mümkün olduğu genel vekaletlerin haricinde ayrıca belli bir oylama için yeni bir vekalet aranmaması, yalnızca bir bakanın birden fazla bakana vekaleten oy kullanmamasına dikkat edilmesinin yeterli olacağının düşünüldüğü ifade edildi.

-"Gerçek anlamda sataşma yoksa söz verilmesin"

Konuşmalarda eleştiri yapılmasının, görüş öne sürülmesinin doğal olduğu ancak sataşmanın karşı fikirler savunmak amacıyla talep edilmemesi gerektiği işaret edilen metinde, gerçek anlamda sataşma yoksa söz verilmemesinin İçtüzüğün ruhuna uygun olacağı, bu arada özellikle ön sıralarda oturan bazı milletvekillerinin laf atma şeklindeki hatibe müdahalelerinin uyarılmasının isabetli olacağı kaydedildi.

İçtüzüğün, aynı oturumda cevap verilebileceğini öngören düzenlemesinin tartışmaların uzamasının önlenmesi ve gerilimin sona erdirilmesine yönelik olduğu, bu nedenle oturum değişince sataşmadan dolayı söz verilmemesi gerektiği belirtildi.

Geçen dönem oluşan konuşmalarda ek süre verilmemesi uygulamasının 24. Dönem'de de devam ettiği, istisna olarak bütçe görüşmelerinde olduğu gibi genel başkanların konuşmalarında ve özel konulu görüşmelerde mutabakatla ek süre uygulanabilmekte olduğu ifade edilen metinde, şu tespit ve önerilere yer verildi:

"Oturum başkanları, konuşmacıları gerektiğinde konudan ayrılmamaya davet edebilmektedir. Konu ya da madde dışına çıkılmasına izin verilmemesi, lehte ve aleyhte konuşmaların buna göre yapılması, soru-cevap işleminde soruların tasarı ve teklifle görüşülen maddenin içeriğiyle ilgili olması gerekmektedir. Başkanvekillerinin konuşmacıyı bu yönde uyarması İçtüzüğün uygulanması bakımından önemlidir.

Konuşmacıların temiz dil kullanmaları gerekmektedir. Kaba ve yaralayıcı mahiyette özellikle anayasal ilkelere aykırı konuşma yapılması durumunda başkanın konuşmacıyı sözünü kesmesi, uyarması, konuşmasına son vermesi, hatta birleşimde Genel Kurul salonundan çıkarma yetkisi vardır. Başkanvekillerinin bu konuda hassasiyet göstererek, İçtüzüğün kendilerine tanıdığı yetkileri kullanabilecekleri değerlendirilmektedir.

Başkanvekili tarafından birleşime, belli süre sonra toplanacağı belirtilerek ara verilmektedir. Ancak çoğunlukla bir sonraki oturum belirtilen süre sonra açılmamakta. Örneğin 10 dakika ara verildiği açıklanmışken bazen 20-30 dakika hatta daha uzun üre sonra diğer oturuma geçilebilmektedir. Başkanvekillerince, ihtiyaç duyulan sürelerde ara verilmeli ve oturumun açılması, bu saatte gerçekleştirilmelidir. Bu konu Hükümet ve komisyonun da dikkatine sunulmalıdır.

Sona ermek üzere olan işlerin bitimine kadar çalışma süresinin uzatılmasının Genel Kurul'a önerilmesi konusunda farklı uygulamalar yapılmaktadır. Bazen 3-5 dakika çalışma süresi uzatılabilmekte, bazen ise bir saate yakın daha uzun sürelerle uzatma kararı alındığı olmuştur. Bu konuda bitmek üzere olan iş olmasına ve en fazla 5-10 dakika uzatma kararı alınmasına yönelik uygulama birliği sağlanmalıdır.

-Kapatma önergelerine çözüm

Kürsü arkasında bulunan başkanvekillerinin dinlenme odası, diğer bakan, milletvekili ve bürokratlarca da kullanılarak çok kalabalık ortam haline gelmektedir. Esas itibarıyla oturum Başkanlık Divan'ın dinlenmesi için tahsis edilmiş bu mekanın başka amaçlarca kullanımına izin verilmemeli. Kürsü arkasında bulunan kavasların dinlenme ve fotokopi odası, milletvekillerince kullanılarak sigara içilmekte, çay kahve istenmektedir. Ortamın havalandırması da olmadığından kapalı alanda sağlıksız durum ortaya çıkmaktadır. TBMM Başkanı'nın talimatıyla kapatılan ve genel kurula açılan bu kapı, TBMM Başkanvekili Sadık Yakut'un talimatıyla kavaslarca açılmak zorunda kalınmıştır. Bu mekanda sigara içilmemesi için yangın alarm cihazı taktırılmalıdır. TBMM İdare amirleri, alanın amacı dışında kullanılmasına müdahale etmelidir.

Tasarı ve tekliflerin görüşülmesinde soru için sisteme giren milletvekillerinden bazıları soru sormak yerine görüş beyan etmekte, konuşma yapmaktadır. Soru için sisteme girdiği halde soru sormayan milletvekili uyarılarak, aksi halde sözünün kesileceği hatırlatılabilir.

Kapatma önergesi olarak adlandırılan değişiklik önergelerinin çoğu, kanun tekniğine uygun ve içerik olarak çok özenli hazırlanmamaktadır. Örneğin madde içindeki bir kelime değiştirilirken o maddenin eşanlamlı bir kelime ile değiştirilmek istemektedir. Bu tür önergelerin işleme alınmaması gerektiği değerlendirilmektedir. "

TBMM Başkanı Çiçek'in grup başkanvekilleriyle bu hafta yapacağı toplantıda, öneri ve tespitlerle ilgili olarak grupların değerlendirmeleri alınacak.