Kuzey Irak gazından 2 milyar dolar kar

Merve ERDİL

KUZEY Irak'taki enerji kaynaklarının Türkiye tarafından kullanımı için atılan adımlar, uluslararası tartışma konusu olmasına karşın, projeler yavaş adımlarla ilerlemeye devam ediyor. Türkiye'nin asıl çıkarının olduğu Kuzey Irak gazı sayesinde, BOTAŞ'ın önemli bir avantaj elde etmesi öngörülüyor. Edindiğimiz bilgilere göre, Kuzey Irak gazının ticaretinde BOTAŞ ve Türkiye'nin yeni enerji şirketi Turkish Energy Company (TEC) toplamda yıllık 2 milyar dolara yakın kar sağlayacak.

EN UCUZ GAZ

Daha çok petrolü ile gündeme gelmesine karşın, Kuzey Irak gazıyla Türkiye için daha stratejik konuma sahip. Kuzey Irak'ta üretilecek doğalgaz, 2017 yılından itibaren Türkiye'ye ihraç edilecek. 4 milyar metreküp ile başlayacak ihracatın, zaman içinde 20 milyar metreküpe kadar çıkması hedefleniyor. Yılda 20 milyar metreküp doğalgaz, Türkiye'nin mevcut tüketiminin neredeyse yarısına karşılık geliyor. Taraflar arasında anlaşmaya varılan doğalgaz fiyatı konusunda henüz rakam açıklanmıyor. Ancak her bin metreküp gaz için 250 dolar rakamı gündeme gelmişti.
Edindiğimiz bilgilere göre, İran, İsrail gibi uluslararası projeler arasında Enerji Bakanlığı için en öncelikli olan Kuzey Irak gazı. Türkiye'nin yeni enerji şirketi Turkish Energy Company'nin (TEC), Kuzey Irak'tan gazı alarak, Türkiye sınırına getirmesi öngörülüyor. Sınırda ise ya BOTAŞ, ya da geçtiğimiz yıl 25 yıl boyunca geçerli olacak doğalgaz ithalat lisansı verilen Siyah Kalem'e satması planlanıyor. Enerji uzmanları, Turkish Energy Company'nin, Kuzey Irak gazını Türkiye'ye getirip satarken her bin metreküpte yaklaşık 100 dolar kar edeceğini anlatarak, "Kuzey Irak'ta doğalgazın kuyu başı fiyatı çok ucuz. TEC, oradan aldığı gazı sınırda BOTAŞ'a 200 dolara sattığında bile her bin metreküpte 100 dolar kar ediyor. Eğer 200 değil, 250 dolardan satarsa ise her bin metreküpte 150 dolar kar ediyor. Böylece yıllık 10 milyar metreküp gaz ticaretinde yaklaşık 1.5 milyar dolar kar etmiş oluyor. BOTAŞ da gazı iç piyasada satarken, 300 dolar fiyat biçse, ortalama 50 dolar kar ediyor. Böylece küçük şirket 150, ana şirket 50 dolar, toplamda yıllık 2 milyar dolar kar elde edilmiş oluyor" şeklinde konuştu.

Gaz fiyatı ucuzlar

2 milyar dolara yakın karın, içeride sübvansiyona yönlendirilmesi durumunda ise sistemdeki gazın çok ucuzlayacağı kaydediliyor. BOTAŞ ve TEC'in yarattığı artı değerin, içerideki doğalgaz fiyatlarında sübvansiyon için kullanılmasının, her bin metreküpte yaklaşık 30-35 dolarlık indirim anlamı taşıdığını kaydeden enerji uzmanları, şöyle konuşuyor: "BOTAŞ, YİD'lere (yap işlet devret) yıllık 10 milyar metreküp gazı daha yüksek tarifeden satıyor. Buradan elde ettiği yıllık 1 milyar dolar karı, sübvansiyonda kullanıyor. Ancak YİD'lerin ömrü doluyor. Oraya pahalı gazı satmak bir yerden sonra sadece elektrik fiyatlarının pahalanmasına neden oluyor."

Siyah Kalem mi alacak?

KUZEY Irak gazının Türkiye'ye getirilmesi noktasında kritik sorulardan biri de TEC'ten gazı kimin satın alacağı. Türkiye sınırına kadar TEC'in taşıyacağı gazı Siyah Kalem satın alırsa, iç piyasaya satarken her yıl önemli bir kar elde etmiş olacak. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Kuzey Irak'tan doğalgaz getirmek isteyen Siyahkalem Doğalgaz'a 26 yıl süreyle geçerli olacak doğalgaz ithalat lisansı vermişti. Siyah Kalem'in, gazın Türkiye'ye getirilmesi kurgusunda nasıl bir rol oynayacağı henüz açıklanmadı. Diğer bir alternatif ise TEC'in Kuzey Irak gazını Türkiye sınırında BOTAŞ'a satması, BOTAŞ'ın ise üzerine kar koyarak, iç piyasada satması.

Enerji Bakanı Taner Yıldız, Kuzey Irak'tan gelecek doğalgaza yönelik "Gaz maliyetini istediğimiz oranda ucuzlatmanın tek yolu Kuzey Irak. Onun dışında imkanı yok" demişti.