Gençler 'borcu' bireysel emeklilikle ödüyor

Ayfer Yıldız

Bireysel emeklilik sisteminde (BES) fon tutarı 29.5 milyar TL'yi, üye sayısı ise 4 milyon 631 bini aştı. Geçen yıl sisteme 100 TL ödeyen herkese 25 TL'de devletin ödeme yaptığı ve 'devlet katkısı' denilen uygulama ile üye sayısı yüzde 33, fon tutarı yüzde 24 arttı.

Sisteme girişler geçen yılki hızda devam ediyor. Sektör yetkililerine göre, bu yıl 1 milyon yeni kişi daha sisteme üye olur. Sisteme girişler bir taraftan artarken, diğer yandan 'erken ayrılanlar'da sözkonusu. Emeklilik veya vefat nedeniyle sistemden çıkanların yanı sıra ağırlıklı olarak kredi, borç gibi ödeme sorunları veya işsizlik gibi nedenlerle oluşan para ihtiyacı için en fazla gençlerin ayrıldığı görülüyor.

'Bireysel Emeklilik Sistemi Gelişim Raporu' verilerine göre, 2013 yılı başında sistemde olup, yıl içinde sonlanan sözleşmelerin ortalama oranı yüzde 9'larda. Ancak, sistemden ayrıldıktan sonra tekrar sisteme gelenler de sözkonusu. Rapora göre, 2013 sonu itibarıyla tüm yıllara ait girişler dikkate alındığında, sistemden ayrılıp daha sonra tekrar sisteme giren katılımcıların tüm girişler içindeki oranı yüzde 5.5 seviyesinde. Ancak, geçen yıl devlet katkısı uygulamasıyla ayrılıp daha sonra tekrar girenlerin oranı yüzde 7.4'e yükseldi.

Sistemdeki kişilerin ortalama yaş ortalaması 38 civarında. Öte yandan, fon büyüklüğü açısından ise yaş ortalaması 44.8'e çıkıyor. Yani, yaş ilerledikçe daha fazla ödeme yapılıyor. Fonların yüzde 58'ine erkek, yüzde 42'sine ise kadınlar sahip.

Ev kadını sayısı artıyor

Bir diğer dikkat çeken veri de sistemdeki ev kadını oranının yüzde 16 olması. Geçen yıl devlet katkısı uygulamasıyla, vergi avantajının herkese yaygınlaştırılmasıyla ev kadını ve serbest meslek sahibi katılımcıların oranı artmış görünüyor.

Sistemdeki sözleşmelerin yüzde 73.3'ünü bireysel katılımlar oluşturuyor. İşverenlerin de çalışanları adına ödeme yaptığı sözleşmelerin oranı ise yüzde 2.55 ile çok küçük bir paya sahip. Ancak, bu yıl pilot uygulaması yapılacak olan 'otomatik katılım'ın devreye girmesiyle bu oranın önümüzdeki yıldan itibaren artması bekleniyor.

BES'teki yatırımcı garantici!

BES üyelerinin fonlarının yüzde 40.2'si kamu borçlanma araçlarında. İkinci sırayı ise yüzde 33.1'le esnek fonlar alırken, hisse senedinin oranı yüzde 7.3'te. Bireysel emeklilik sisteminin yaygın olarak geliştiği İngiltere ve ABD gibi ülkelerde ise yüzde senedi oranı yüzde 70'leri buluyor. Analistlere göre, uzun vadeli yatırım olan BES fonlarında hisse oranı daha fazla artmalı.