'Babalık izni' işçilerin de hakkı

OKAN GÜRAY BÜLBÜL

Türkiye'de henüz yeni olan babalık izni, sadece memurları kapsıyor. İşçi ve memur arasındaki farklara bir yenisini ekleyen uygulamaya göre, eşi doğum yapan memur baba 10 gün izin hakkı kazanıyor.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) yayımladığı raporla dünyada hangi ülkelerde doğum öncesi ve sonrası izinlerin daha fazla olduğunu açıkladı. Ortaya çıkan sonuçlar oldukça çarpıcı. Doğum öncesi ve sonrası izinler konusunda hep anneler üzerinden değerlendirmeler yapılır. Halbuki babaların doğum esnasında ve hemen sonrasında eşinin yanında bulunması oldukça önemli. ILO'nun raporuna göre doğum sonrası babaya en uzun süre izin veren ülke İzlanda. İzlanda'daki babalar 3 ay süreyle ücretli doğum izni alabiliyorlar. Babaya verilen doğum izni sürelerinin uzun olduğu ülkelerden biri de Norveç. Norveç'te babanın doğum izni ücretsiz 2 hafta. Yine Finlandiya'da da babaların 54 günlük ücretli doğum izni söz konusu.

MEMUR BABAYA VAR, İŞÇİYE YOK

Türkiye'de ise babalık izni uygulaması çok yeni. 2011'de yalnızca memurlar için babalık izni hayata geçirildi. Buna göre eşleri doğum yapan memur babalar 10 gün izin hakkı kazanıyor. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na tabi olarak çalışanlara tanınan bu hak, ne yazık ki işçiler için söz konusu değil. Dolayısıyla işçi olan baba çocuğunun doğumuna gidebilmek için işverenden izin almak zorunda. Bu izni işveren mazeret izni olarak değerlendirip ücretli verebileceği gibi yıllık izin süresinden de düşebilir.

RİCA YA DA İZİN DEĞİL, HAK

İşçi babalar için bunun bir rica veya izne tabi olmaksızın bir hak olarak kullanılabilmesi çok önemli. Bu şekilde işçi babalar da memur babalar gibi çocuklarının doğumlarında eşlerinin yanında olabilirler ve belirli bir süre eşlerine yardımcı olabildikleri gibi çocukları ile daha uzun süre vakit geçirebilirler. Dünya'daki örnek uygulamalar incelenerek babaların babalık iznini amacına uygun şekilde kullanmasını sağlayabilecek bir düzenlemenin işçi - memur fark etmeksizin mutlaka hayata geçirilmesi gerekiyor.

Slovenya'da 90 günü buldu

BİRKAÇ ülkedeki uygulama diğer ülkelere nazaran çok farklı. Tunus'ta ülkemizdekine benzer şekilde işçi baba ile memur baba arasında izin bakımından fark var. İşçi babaya 1 gün babalık izni verilirken, memur babaya 2 gün babalık izni veriliyor. Portekiz'de 20 gün babalık izni bulunuyor. Doğum sonrası ilk 10 günlük iznin baba tarafından kullanılması zorunlu. Slovenya'da ise babanın izin süresi 90 gün. Ancak bu 90 günün 15'i çocuk 6 aylık olmadan önce, kalan 75 günlük izin de çocuk 3 yaşını bitirmeden kullanılmak durumunda.

Hangi ülkelerde babalara izin yok?

ÇİN, Rusya, Afganistan, Hindistan, Papua Yeni Gine, Zimbabwe, Meksika, Ukrayna ve Almanya gibi ülkelerde babaların babalık izni hakkı bulunmuyor. Fakat Almanya gibi ülkelerde çalışanlara yönelik geniş kurumsal bakım hizmetleri sunulduğu için çocuk bakımı konusunda ailelere ciddi destekler sağlanıyor. Babalara en kısa doğum izni veren ülkeler Afrika ülkeleri. Mozambik'te babalara 1 gün ücretli doğum izni veriliyor. Fas'ta 3 gün, Tanzanya'da 3 gün, Cezayir'de 3 gün babalık izni var. Babalık izni genellikle gelişmişlik düzeyiyle paralel olarak uzuyor.