BOTAŞ borç batağında: Maaşlar bile krediyle ödeniyor
Petrol fiyatlarına endeksli doğalgaz ithalatının artması ve
alacaklarını tahsil edememesi BOTAŞ'ı borç batağına soktu. Çoğunluğu kamuya ait
borçlar ödenmezse kışın ithalat tehlikeye girecek.
Türkiye'nin en büyük doğalgaz tedarikçisi ve dağıtıcısı konumundaki BOTAŞ (Boru
Hatları ile Petrol Taşıma AŞ), içine girdiği mali kriz nedeniyle personel
maaşlarını bile ödeyemez duruma geldi. Petrol fiyatlarına endeksli doğalgaz
ithalatının yüksek oranda artması, kamu kurum ve kuruluşları başta olmak üzere
özel sektörden borçlarını tahsil edememesi BOTAŞ'ı adeta batma noktasına
getirdi. Ticari alacaklarını tahsil edememesi nedeniyle BOTAŞ, personel
maaşlarını ödeyebilmek için yüksek faizli banka kredileri çekmeye başladı. İşte
bu karanlık tablo geçen hafta içinde BOTAŞ'ın hesaplarını denetleyen KİT
Komisyonu'nda gündeme geldi. Komisyonda, BOTAŞ'ın borçlarını tahsil etmesi için
önlemlerin artırılması istendi.
BOTAŞ MAAŞLARI BİLE KREDİYLE ÖDÜYOR
BOTAŞ'ın tahsil edemediği borç tutarı son 5 yılda rekor seviyeye ulaştı. Net
rakamın 7 milyar 731 milyon YTL'yi bulduğu belirtilirken, BOTAŞ'ın borçlarını
tahsil edememesi durumunda gaz ithalatı yapamaz duruma geleceği ifade edildi.
BOTAŞ'ın borçları tahsil edemediği için doğalgaz ithalatını da bankalardan
finansman kredisi alarak yaptığı ifade edildi. BOTAŞ'ın mali kriziyle ilgili
olarak en sancılı nokta ise geçen hafta KİT Komisyonu'nda dile getirildi. CHP
Adana Milletvekili Kemal Sağ, BOTAŞ yöneticilerine, "BOTAŞ, şu ana kadar
personel ücretlerinin ödenmesi için bankalardan kredi aldı mı? Aldıysa ne kadar
aldı? Geri ödeme ne zaman?" diye sordu. BOTAŞ yöneticileri ise bu soruya detaylı
cevabı yazılı olarak vereceklerini açıklarken, bu durumun doğru olduğunu da
sözlü olarak itiraf ettiler.
YASAL DÜZENLEME MECLİS GÜNDEMİNDE
BOTAŞ , alacaklarının tahsilinin hızlandırılması için 6183 sayılı kanun
kapsamından çıkarılmasını istedi. Enerji Bakanlığı'nın da onay vermesiyle
birlikte kanun tasarısı hazırlandı ve Meclis'e gönderildi. Kanun tasarısının
Meclis Genel Kurulu'nda kabul edilmesiyle birlikte BOTAŞ borçlarını daha kolay
tahsil edecek.
İŞTE O BORÇLAR
KİT Komisyonu'nda BOTAŞ'ın kurumlardan tahsil edilmeyen alacakları 15 Mayıs 2006
tarihi itibariyle önemli miktarlara ulaştığını kaydedilirken, kurum bazında ana
para ve gecikme cezası tutarları da gözler önüne serildi. BOTAŞ'a kurumlar, ceza
faizleriyle birlikte 7 milyar 731 milyon YTL borç taktı. Komisyonda Türkiye'nin
doğalgaz talebini karşılamak için büyük yatırım projeleri üstlenen BOTAŞ'ın bu
projeleri gerçekleştirebilmesi ülke genelinde giderek artan enerji talebine
paralel olan doğalgaz açığının karşılanması için alacaklarını zamanında tahsil
etmesinin şart olduğu vurgulandı. BOTAŞ'a takılan borçların dökümü şöyle:
Toplam borç: 7 milyar 731 milyon YTL
EÜAŞ-HEAŞ: 6 milyar 784 milyon YTL
İZGAS: 81 milyon YTL
EGO: 780 milyon YTL
YİD: 9 milyon YTL
ÖZEL SEKTÖR: 77 milyon YTL
BORÇLAR TAHSİL EDİLMEZSE GAZ İTHALATI YAPILAMAZ
BOTAŞ'ın mali yapısını denetleyen Başbakanlığa bağlı Yüksek Denetleme Kurulu (YDK)
da BOTAŞ'la ilgili ?acı tablo?yu ortaya koydu. YDK hazırladığı raporda, BOTAŞ'ın
mali durumunun çökme noktasında olduğuna işaret ederken acilen bu duruma
müdahale edilmesi gerektiğini ifade etti. YDK, BOTAŞ'a kamu kurum ve
kuruluşlarının ve özel sektörün taktığı borçları tek tek ortaya koydu ve bu
borçların tahsil edilememesi durumunda BOTAŞ'ın önümüzdeki dönemde gaz ithalatı
yapamayacağını ifade etti.
EGO'nun borcu hızla artıyor
EGO'nun tüm uyarılara rağmen borç tasfiyesine yönelik toplantı ve çağrılara
kayıtsız kaldığını ifade eden BOTAŞ Yöneticileri, EGO'nun borç stokunun hızla
artmaya devam ettiğini, sadece son 4 ayda 247 milyon YTL yeni alacak oluştuğunu
vurguladılar. BOTAŞ'a yüksek düzeyde borcu bulunan İzmit Gaz Dağıtım AŞ'nin (İZGAZ)
ise kış dönemlerinde 400 bin dolar, yaz dönemlerinde de 200 bin dolar ödemek
kaydı ile 2008 yılı başından itibaren ödemelerini iki katına çıkaracağını da
taahhüt ederek, ABD Doları bazında libor + yüzde 2 faizi ile birlikte
borçlarının taksitlendirilmesini talep ettiği vurgulandı. BOTAŞ, komisyonda
İZGAZ'ın Mayıs 2006 itibariyle 81 milyon YTL borcu kaldığını bildirdi.
Doğalgaz banka kredisiyle alınıyor
Elektrik üretim AŞ'nin 1997 yılından beri BOTAŞ'a doğalgaz borcunu düzensiz bir
şekilde ödediğini belirten YDK, BOTAŞ'ın borçlarını ödemesinde finansman
sıkıntısı had safhaya geldiği ve bu durumu çözmek için doğalgaz ithalatı için
bankalardan finansman kredisi kullanma yoluna gittiğini kaydetti.
BOTAŞ'ın ticari alacaklarını vadesinde tahsil edememesi nedeniyle Hazine'ye olan
temettü ve benzeri yükümlülüklerini yerine getiremediğine işaret eden YDK,
BOTAŞ'ın cari harcamaları için ihtiyaç duyulan finansmanını, yüksek faizle temin
edilen kredilerle karşılamaya başladığını vurguladı. YDK raporunda, BOTAŞ'ın
içinde bulunduğu mali krizin aşılması ve sözleşmeden doğan haklarının korunması
için, borçlarının acilen tedarik edilmesi gerektiğini ifade etti.
Borçlar neden ödenmiyor?
BOTAŞ yöneticileri, doğalgaz satışından kaynaklanan alacakların yüzde 99'unun
kamu kurumlarından olduğunu, icra uygulaması yapılamadığı için tahsilatın da
mümkün olamadığını vurguladı
BOTAŞ Yöneticileri, doğalgaz alacaklarının yüzde 99'unun kamu kurumlarından olan
alacaklar olduğuna işaret ederek, bu borcun yüzde 88'inin Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ),
ve Hamitabat Elektrik Üretim Ticaret AŞ'den (HEAŞ) olan alacaklar olduğunu ifade
ettiler. BOTAŞ yöneticileri borçların neden tahsil edilemediğini ise şöyle
vurguladılar:
*Alacaklı olunan firmaların kamu kuruluşu olması nedeniyle İcra İflas Kanunu
Hükümleri'nin uygulanmasına yönelik bir işlem yapılamaması.
*Hazine Müsteşarlığı ve Enerji Bakanlığı nezdinde bir çok defa üst düzey
toplantılar yapılmış sorunlara çözüm aranmış olmasına karşın söz konusu
toplantılardan bu güne kadar çözüme yönelik sonuç alınamaması.
* İlgili kurumlara bildirilmesine rağmen EGO yapısını kurumsallaşmaya başka bir
deyişle şirketleşmeye açmamakta direnmesi, EPDK'nın öngördüğü yükümlülükleri
yerine getirmeyen EGO'nun konunun çözümüne yönelik davet edildiği toplantılara
kayıtsız kalması.
ÖZEL SEKTÖR DE ÖDEMİYOR
BOTAŞ'a borç takan özel kuruluşlar arasında Toprak Holding'e özel bir sayfa
hazırlayan YDK, holdingin finansman sıkıntısı dikkate alınarak her yıl alacak
tutarı BOTAŞ tarafından ödeme planına alındığını ancak holdingin borcunu
vadesinde ödemediğine işaret etti. Holdingin borcunu devamlı olarak erteleme
yoluna gittiğinin vurgulandığı raporda, "Holdingin borcunu sürekli ertelemesi
suretiyle alacak tutarında azalış yerine artış olmuştur. Söz konusu şirketten
alacak tutarları son beş yılda 7 milyon 814 bin YTL'ye yükselmiştir" denildi.
Raporda, Toprak Holding'in son 2000 ile 2004 yılları arasındaki borçları şöyle
sıralandı:
2000 yılında 946 bin YTL
2001 yılında 5 milyon 107 bin YTL
2002'de 5 milyon 321 bin YTL
2003'de 5 milyon 781 bin YTL
2004 yılı sonu itibariyle 7 milyon 814 bin YTL
bugün