Yüksek 'insani gelişmişlik' hayal değil
Uluslararası sosyoekonomik gelişmişlik düzeyini ortaya koyan İnsani Gelişme Endeksinde (İGE), Türkiye'nin "yüksek insani gelişmişlik" seviyesini yakalaması çok da uzak değil.
Doğuşta yaşam beklentisini 71,6 yıla, yetişkin okuryazar oranını yüzde 93,6'ya, satınalma gücü paritesi (SAGP) ile kişi başına geliri de 9 bin 505 dolara çıkarması durumunda Türkiye, yüksek insani gelişmişlik seviyesini 2011 yılında yakalayabilecek.
Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından gerçekleştirilen çalışmaya göre Türkiye, 2003 yılı verileri ile 68,7 yıl doğuşta yaşam beklentisi, yüzde 88,3 okullaşma oranı ve satınalma gücü paritesine göre (SAGP) 6 bin 772 dolarlık kişi başına gelir ile 0,750 endeks değerine sahip bulunuyor.
DPT çalışmasında, Türkiye'nin yüksek insani gelişmişlik alt sınırı olan 0,8 endeks değerine ulaşabilmesi için, 6 farklı senaryo ortaya konuluyor.
Bu senaryolardan ilkine göre, 2003 verileri ile 68,7 yıl olan doğuşta yaşam beklentisi rakamının 77,8 yıla çıkarılması, diğer bileşenlerin sabit kalması kaydıyla Türkiye'yi yüksek insani gelişmişlik kategorisine taşıyabilecek. Ancak bunun için 18,2 yıl gerekecek.
İkinci senaryoda ise gelişmişlik seviyesine ulaşabilmek için, diğer bileşenler sabit olmak kaydıyla, 2003 yılında 88,3 olan yetişkin okuryazar oranının yüzde 100'e çıkarıldığı, yüzde 68 olan birleşik okullaşma oranını da yüzde 90'a çekildiği varsayımı ele alındı.
Bu durumda ise yetişkin okuryazar oranının yakalanması için 12,6 yıl, birleşik okullaşma oranına ulaşılması için ise 52 yıl beklemek gerekecek.
5. senaryoda ise doğuşta yaşam beklentisinin 71'e, yetişkin okuryazar oranının yüzde 94'e, SAGP ile kişi başına gelirin de 10 bin dolara çıkması ile yüksek gelişmişlik seviyesine çıkılacağı öngörüldü. Ancak burada da yaşam beklentisi için 4,8 yıla, okuryazarlık için 6,1 yıla kişi başına gelir için ise 6,9 yıla ihtayaç duyulduğu gözleniyor.
Buna karşılık, doğuşta yaşam beklentisinin 71,6 yıla, yetişkin okuryazar oranının yüzde 93,6'ya, SAGP ile kişi başına gelirin 9 bin 505 dolara çıkarılması ile yüksek insani gelişmişlik seviyesi 2011 yılında yakalanabilecek.