'İhracat miktar bazında arttı'

Ekonomi Bakanı Mustafa Elitaş, "2015 yılında ihracatımız yüzde 8,6 gerileyerek 143,9 milyar dolar, ithalatımız ise yüzde 14,5 gerileyerek 207,1 milyar dolar oldu. Bu yıl dış ticaret açığımız yüzde 25,5 gerilerken, ihracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 65,1'den yüzde 69,5'e yükseldi" dedi.

Elitaş, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi ile Bakanlıkta basın toplantısı düzenledi. 2015 yılına ilişkin dış ticaret verilerini açıklayan ve geçen yıla yönelik değerlendirmelerde bulunan Elitaş, siyasi olaylar ve çatışmaların özellikle Türkiye çevresinde büyük bir istikrarsızlık kaynağı olduğunu belirtti.

Bu yeni duruma, kısa sürede yeni stratejilerle cevap vermek zorunda kaldıklarını ifade eden Elitaş, "Dalgalar ne kadar yaman olursa olsun dümenin başında, Türkiye ekonomisi için ustalıkla gelişmeleri takip ediyor, gerekli önlemleri derhal alıyoruz" diye konuştu.

Geçen yıl dünyanın, hem ekonomik bağlamda hem de siyasi bağlamda son derece sarsıntılı bir dönemi geride bıraktığını söyleyen Elitaş, 2008 yılındaki krizin aradan geçen 7 yıllık süreye rağmen halen atlatılamadığını vurguladı. Bunlara ek olarak 2014'ün ikinci yarısından itibaren Fed'in faiz artırım sürecine girmesi ile faiz artırımının yaşandığı geçen yılın aralık ayına kadar doların tüm dünyada değer kazanmasının gelişmekte olan ülkelerde yarattığı problemler ile bölgesel durgunluklar ve emtia fiyatlarındaki düşüşün de dünya ekonomisinde belirleyici unsurlar olarak yer aldığını anlattı.

Elitaş, uluslararası kuruluşların da geçen yıl büyümenin 2014'e göre daha zayıf kaldığını bildirdiğini ve dünya ekonomisinin 2015'i yüzde 3 civarında büyümeyle kapatmasının beklendiğini söyledi. AB'de Yunanistan'daki borç krizine rağmen bu yıl ılımlı bir iyileşme ivmesi gösterdiğini belirten Elitaş, 2008 krizinin doğduğu yer olan ABD'de ekonomik toparlanmanın sürdüğünü ifade etti.

- "Rusya ekonomisinde bu yıl daralma bekleniyor"

Bir yandan para biriminin aşırı değer kaybı yaşadığı, öte yandan petrol fiyatlarında yaşanan düşüşün ve uygulanan ambargoların etkileriyle Rusya ekonomisinin, hem 2015 hem de 2016 için daralmasının beklendiğini ifade eden Elitaş, şöyle devam etti:

"2016'da ise küresel ekonominin nispeten daha iyi olması ve kısmi bir toparlanma yaşaması bekleniyor. Genel beklenti, 2016 yılında küresel büyümenin yüzde 3,3 ile 3,6 arasında olması yönünde. 2015 yılı aynı zamanda küresel ticaretin de durgunlaştığı bir dönem oldu. Hem gelişmiş hem de gelişme yolundaki ülkelerin zayıf büyüme performansı, küresel ihracat ve ithalattaki canlılığı da negatif etkiledi. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) toplam mal ticareti hacminin 2015'te yüzde 2,8, 2016'da yüzde 3,9 artmasını bekliyor."

Elitaş, dolar bazında dünya ticaretinde yüzde 11,2 gerileme oluştuğunu, Geçen yıl sadece Vietnam, El Salvador, İrlanda ve Guetamala'nın ihracatını artırdığını, diğer taraftan, ihracatta AB'nin yüzde 13, Almanya'nın yüzde 12, Brezilya'nın yüzde 16, ABD'nin yüzde 6, Çin'in yüzde 2 daraldığını bildirdi.

- "Petrol fiyatlarındaki düşüşün devam etmesini bekliyoruz"

Mustafa Elitaş, küresel ekonomideki bu sıkıntıların Türkiye'de de etkisini hissettirdiğini fakat bu olumsuz atmosfere rağmen Türkiye ekonomisinin son 24 çeyrektir büyüdüğünü vurguladı. Elitaş, "Avrupa'da ekonomik durgunluğun, çevremizdeki siyasi olayların devam ettiği bir süreçte, Türkiye ekonomisi, 2015 yılı ilk çeyrekte yüzde 2,5, ikinci çeyrekte yüzde 3,8, üçüncü çeyrekte de yüzde 4 büyüme başarısını elde etmiştir. 2015 yılı 3 çeyreği için ortalama yüzde 3,4'lük bir büyüme oranı yakalamıştır. Cari açığı sürdürülebilir seviyelere indirme noktasında da Türkiye ekonomisi 2015'te takdire değer bir performans sergiledi. 2015 yılının 10 aylık dönemi için cari açık geçen senenin aynı dönemine kıyasla yüzde 24,9 geriledi ve 25,4 milyar dolara kadar indi" değerlendirmesinde bulundu.

Petrol fiyatlarındaki düşüşün devam etmesini beklediklerini aktaran Elitaş, 2015 sonunda yüzde 5'in altına düşeceğini tahmin ettiklerini cari açık/GSYH oranınını 2016 yılında yüzde 4'e yaklaşacağını öngördüklerini kaydetti.

Elitaş, 2015'te Türkiye'nin, istihdam yaratma konusunda son derece başarılı bir performans sergilediğini, geçen yıl 1 milyon kişilik ilave istihdam sağlandığını, eylül ayı itibarıyla toplam istihdamın 27 milyon 156 bin kişi olduğunu anlattı.

- "İhracat miktar bazında arttı"

Ekonomi Bakanı Elitaş, Türkiye'nin yakın çevresinin siyasi ve ekonomik buhranına ve dünya ekonomisinin içinden geçtiği durgunluğa rağmen yakalanan 143,9 milyar dolarlık ihracat rakamının, oldukça önemli bir seviye olduğuna işaret ederek, ihracatın 2015 yılında değer bazında düşse de miktar bazında yüzde 1,5 arttığını söyledi. Elitaş, "2015 yılında ihracatımız yüzde 8,6 gerileyerek 143,9 milyar dolar, ithalatımız ise yüzde 14,5 gerileyerek 207,1 milyar dolar oldu. Bu yıl dış ticaret açığımız yüzde 25,5 gerilerken, ihracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 65,1'den yüzde 69,5'e yükseldi" diye konuştu.

Ekonomi Bakanı Mustafa Elitaş, Almanya başta olmak üzere Avrupa ülkelerine ihracatın düşmesinin temel sebebinin avro/dolar paritesindeki gerileme olduğunu belirterek, "Bu düşüşle birlikte ihracatta parite kaynaklı 12,9 milyar dolar gerileme kaydedildi. Eğer parite kaynaklı söz konusu azalma olmasaydı, geçen yılki aynı ihracatın parasal değerine hemen hemen yaklaşmış olacaktık" dedi.

Elitaş, TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi ile Bakanlıkta basın toplantısı düzenledi. Türkiye'nin son iki yıldır büyürken dış ticaret açığını da aynı zamanda düşürmeyi başardığına işaret eden Elitaş, 2015 yılında ihracatın sektör bazında TİM sınıflandırmasında yer alan 26 sektörün 23'ünde bir önceki yıla göre düşüş görüldüğünü, öte yandan kıymetli maden ve mücevher, fındık ve mamulleri, savunma ve havacılık sanayi sektörlerinde ihracatta artış yaşandığını anlattı.

Geçen yıl ihracatta otomotiv sektörü ilk sırada yer alırken, bunu hazır giyim ve konfeksiyonla kimyevi maddeler ve mamulleri sektörlerinin izlediğini belirten Elitaş, şöyle devam etti:

"Otomotiv sektörü yüzde 4,8'lik azalışla 21,3 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Hazır giyim ve konfeksiyon sektörü yüzde 9,3'lük bir azalışla 16,9 milyar dolar ihracat yaptı. Kimyevi maddeler ve mamulleri sektörü ise yüzde 14,8'lik azalışla 16,3 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Oransal olarak yüzde 46,3 artışla kıymetli maden ve mücevher, yüzde 22,7 artışla fındık ve mamulleri yüzde 2,4'lük artış ile savunma ve havacılık sanayi sektörlerinde artış görüldü. İhracatta düşüş yaşanan sektörlerden madenciliğin özellikle Çin'deki ekonomik büyümenin yavaşlamasından etkilendiğini görüyoruz. Bu ülkeye olan madencilik sektörü ihracatımız yüzde 19 azalmıştır. Aynı şekilde çelik sektörünün ihracatındaki düşüşte, sektörün önemli ihracat pazarlarındaki siyasi istikrarsızlıklarının, anti-damping soruşturmalarının ve küresel talepte yaşanan zayıflıkların rol oynadığını görüyoruz."

Elitaş, tarım ürünleri ihracatının, Rusya'nın etkileri ve Türkiye'deki olumsuz hava koşulları nedeniyle üretimde yaşanan azalma dolayısıyla düştüğünü bildirdi. Geçen yıl 5 sektörde 10 milyar doların üzerinde, 10 sektörde ise 5 milyar doların üzerinde ihracat gerçekleştiğini belirten Elitaş, 26 sektörün 22'sinde 1 milyar doların üzerinde ihracat gerçekleştirerek önemli bir başarıya imza atıldığını, 1 milyar doların altında ihracat yapan ve yaşanan olumsuzluklardan fazlaca etkilenen 4 sektörün de ileriki dönemlerde ihracatlarını 1 milyar doların üzerine çıkarması için gayret sarf edeceklerini söyledi.

- "Ortadoğu'ya ihracat Irak yüzünden yüzde 10,4 geriledi"

Bakan Elitaş, bu yıl yüzde 46,4'lük pay ve 62 milyar dolarlık tutarla AB'nin en fazla ihracat gerçekleştirilen bölge olduğunu ancak bu dönemde AB'ye ihracatın çoğunlukla parite kaynaklı etki sebebiyle yüzde 8,3 azaldığını bildirdi.

Bu bölgeye avro bazında ihracatın yüzde 10,8 artmışken, avro/dolar paritesindeki gerileme sebebiyle dolar bazında yüzde 8,3 gerileme görüldüğüne dikkati çeken Elitaş, bu bölgeyi yüzde 19,5'lik pay ve 26,1 milyar dolarla Ortadoğu'nun izlediğini ancak bu ülkelere yönelik ihracatın da Irak etkisi sebebiyle yüzde 10,4 gerilediğini kaydetti.

Elitaş, Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerine ihracatın yüzde 31,6 gerilediğini, Afrika'ya olan ihracatın ise petrol ve emtia fiyatlarındaki gerilemenin etkisiyle bölge ülkelerinin alım gücü düşmesi neticesinde yüzde 8,8 düşerek 12,3 milyar dolar olduğunu anlattı.

Geçen yıl Türkiye'den 239 ülke ve gümrük bölgesine ihracat gerçekleştirildiğini ifade eden Elitaş, söz konusu dönemde en çok ihracat yapılan ülkelerin 13,4 milyar dolarla Almanya, 10,6 milyar dolarla İngiltere, 8,5 milyar dolarla Irak, 6,9 milyar dolarla İtalya ve 6,4 milyar dolarla ABD'nin takip ettiğini bildirdi.

Elitaş, geçen yıl 74 ülkeye ihracatın değer bazında arttığını, İsviçre, İngiltere ve Suudi Arabistan'ın ihracatın en çok arttığı ülkeler olduğunu dile getirdi.

- "Sayısal bir düşüş kaydedilse de daha fazla mal ihraç edildi"

Elitaş, geçen yıl özellikle petrol ve emtia fiyatlarında yaşanan gerilemenin, parite ve fiyat etkisiyle jeopolitik gelişmeler sonucunda, tutar bazında ihracatta en fazla düşüş yaşanan ülkelerin sırasıyla Irak, Rusya, Almanya, Azerbaycan ve Libya olduğunu ifade etti. Bakan Elitaş, "Almanya başta olmak üzere Avrupa ülkelerine ihracatımızın düşmesinin temel sebebi avro/dolar paritesindeki gerileme olmuştur. 2015 yılında 2014'e göre avro/dolar paritesinde ortalama yüzde 19,7 düşüş yaşanmıştır. 2014 yılında avro ile yaptığımız ihracatın dolar karşılığı 64,3 milyar iken, 2015 yılında bu rakam 58,7 milyar dolara gerilemiştir. Halbuki, 2014 yılında avro ile yaptığımız ihracat 48,3 milyar iken, bu sene yüzde 9,7 artışla 53 milyara yükselmiştir. Fakat nihai rakamlarımızı dolar üzerinden açıkladığımız için parite etkisi yüzünden ihracatımız olduğundan düşük gözükmüştür. Bu düşüşle birlikte ihracatta parite kaynaklı 12,9 milyar dolar gerileme kaydedildi. Eğer parite kaynaklı söz konusu azalma olmasaydı, geçen yılki aynı ihracatın parasal değerine hemen hemen yaklaşmış olacaktık" değerlendirmesini yaptı.

Elitaş, 2014 yılı ikinci yarısından itibaren gerileyen emtia fiyatlarının ihracatı düşüren bir diğer faktör olduğuna dikkati çekerek, emtia fiyatları kaynaklı ihracat düşüşünün 2015'in son çeyreğinde baz etkisi sebebiyle azalmış olsa da yıl genelinde 11 milyar dolar seviyesinde etkili olduğunu kaydetti. Elitaş, "2015 yılında yaşanan tüm küresel ve bölgesel sorunlara rağmen ocak-ekim döneminde ihracat miktar endeksinin yüzde 1,5 arttığını görüyoruz. Diğer bir ifadeyle dolardaki değerlenme nedeniyle ihracatımızda sayısal bir düşüş kaydedilse de daha fazla mal ihraç edilmiştir" diye konuştu.

Rusya'ya ihracatın azaldığını anımsatan Elitaş, öte yandan petrol fiyatlarındaki düşüşte asıl kaybeden petrol üreticileri gibi görünse de onların tedarikçilerinin de zarar gördüğüne işaret etti. Elitaş, bu bağlamda Türkiye'nin emtiaya dayalı ülke ekonomilerine gerçekleştirdiği ihracatının talep yönlü olumsuz etkilendiğini ifade etti.

Seval Ocak Adıyaman, Mehtap Yılmaz