Sebze meyvenin hali iyi ama tezgah farklı

Duygu Erdoğan

Ayın başlarında olumsuz hava şartları nedeniyle tezgahlarda ciddi yükseliş gösteren meyve ve sebze fiyatları, bu seyrini koruyor. Üstelik de bu hafta başında, İstanbul ve Antalya'daki meyve-sebze hallerinde yüzde 20'ye yaklaşan oranlarda düşüşler yaşanmasına rağmen... Meyve-sebze komisyoncuları, bu düşüşlerin marketlere zaten yansımadığını, pazarcıların ise soğuk havalarda tezgahlarını zorlukla açtığını söylerken, henüz halka yansımamışken hal fiyatlarının da, bir süre sonra yukarı yönlenip tekrar normal seviyesine çıkabileceğini belirtiyor.

Ocak ayının ilk ve ikinci haftasında kar yağışının yanı sıra şiddetli lodos, özellikle serada yetişen meyve ve sebze fiyatlarının tezgahta el yakacak düzeylere çıkmasına neden oldu. Her yıl kış aylarında 2 TL'ye alınabilen pırasa bile 5 TL'ye kadar çıktı. Hafta başında hal fiyatlarında düşüş yaşanmasına karşın bu durum, market ve pazar tezgahlarına yansımadı. Nitekim halde 1-1.5 TL olan pırasa tezgahta 4-5 TL'den satılmaya devam ediyor.

Yine ocak ayı başında halde 10 TL'yi bile gören, tezgahta ise en düşük 7 TL'ye satılan dolmalık biber de dahil biber çeşitleri de benzer durumda. Fiyatları halde 4 TL'ye kadar düşen biberin tezgahlarda yarım kilosu 4-5 TL civarında.

Limon zirve yaptı

Komisyoncular, meyve-sebze hallerinde düşük seyreden fiyatların tezgaha yansımamasını "Markete zaten yansıdığı görülmedi. Pazarcı ise, kış şartlarında tezgahını zor açıyor" yorumunu yapıyor. Ürün alınan bölgelerde hava şartları ve üretimin normal seyrinde gittiğine dikkati çeken komisyoncular, bununla birlikte haldeki düşük fiyatların, kısa sürmesinin beklendiğine dikkati çekiyor.

Halde 1-1.5 TL'den satılan brokoli, ıspanak ve kabak da tezgahta indirim görmeyenlerden. Brokoli 3 TL'ye kadar çıkarken, ıspanak 2.5-3.5 lira, kabak ise pazarda 2.5-3 TL, markette de 5 TL'ye kadar çıkıyor. Mevsim meyvelerinden elma, portakal, nar ve mandalinada fiyatlar 1-2.5 TL arasında. Armut, ayva ve limonda ise fiyatlar yüksek. Armudun kilosu 4-5 TL'yi görürken, ayva 3-3.5 liraya kadar çıkıyor. Kilosu 2 TL'ye kadar inen limon ise 3.5 lirayı gördü.

Soğanda sorun var!

Geçen yıl patateste yaşanan fiyat artışı, bu yıl da kuru soğanda kendisini gösteriyor. Hastalık nedeniyle özellikle Amasya ve Eskişehir civarında düşük olan verim, arz-talep dengesini bozdu.

Halde 3 TL'ye ulaşan kuru soğan, tezgahta da 3-4 TL'ye satılıyor. Birkaç hafta önce üreticinin 80 kuruşa sattığı soğan, şimdi 1.5 TL. Üretici fiyatlarının 2 TL'ye kadar çıkması bekleniyor. Eskişehir Mahmudiye Ziraat Odası Genel Sekreteri Orhan Taş, bölgede yıllık 8-10 tonu bulan verimin, bu yıl 3 tona düştüğünü söyledi. Üreticinin 1 lira 70 kuruşa sattığı soğanda fiyat artışının sürmesini beklediklerini belirten Taş, "Bizim bölge için üretim çok fazla değildi. Ekim alanı fazla, ama verim olmadı.

Hastalık yapmış soğanlar da vardı. İçinde çürüme oluyor. bir çeşit mantar. Bu da zorladı" dedi. Üreticinin elinde kuru soğan neredeyse yok. Ancak stokçular yıl sonunda soğanları topladı. Bu da fiyat artışını tetikliyor. Pazarcı esnafı, bazı stokçularda da ürün kalmadığını ifade ediyor.

Deniz kurudu balık çıkmıyor

Meyve-sebze fiyatlarındaki yüksek seyrin bir benzeri, balık fiyatlarında da görülmeye devam ediyor. Zira fiyatlar, "olmayan balık" nedeniyle hayli yüksek. Balıkçılar denizden neredeyse "sayılı" balık çıktığını ifade ederken, ekim-kasım aylarında dengeli giden fiyatların bu aralar düşme ihtimali yok gibi.

Hamsinin kilosu 20 TL'ye ulaşırken, çinekopun kilosu 45 TL. Palamut ve lüfer satanı bulmaksa neredeyse mucize. Bazı balıkçılarda hiç yok ya da olanlarda fiyatlar yüksek. Tezgahlarda bir kilo mezgit 20 TL'ye satılırken, tekir, levrek ve çupra 30, sarıkanat 70 TL.

Şişli'de bulunan Ali Baba Balıkçısı, fiyatlar için "Denizden çıkmıyor" yorumunu yaparken, Orhan Balık Market yetkilileri de yanlış avlanmayı hedef gösteriyor. "Geçen yıl 'çinekop çok, bırakın yetişsinler' dedik, bırakmadılar. Satmayalım diye kampanya yaptık. Biz satmadık ama tabii ki satanlar oldu. Her yıl daralıyor. Bu yıl hiç yoktu" ifadesini kullanıyor.

Kırmızı ette ithalat göründü

Ekonomi Bakanı Mustafa Elitaş, 2016 yılı enflasyon hedefinin yükseltilmesini değerlendirdi ve kırmızı ete ithalat izni çıkabileceğinin sinyalini verdi.

Yaş meyve ve sebzede hava şartlarından kaynaklanan mevsim etkisinin bulunduğunu, şartların düzelmesiyle daha uygun hale geleceğini kaydeden Elitaş, kırmızı et konusunda da çalışmalar yapıldığını vurguladı. Elitaş, şöyle devam etti:

"Kırmızı et fiyatlarında artış yüksek. Enflasyon rakamlarını etkileyen olumsuz unsurlardan birisi. AB'den, anlaşma gereğince 20 bin tona yakın et ithalatımız var. Bu konuda arkadaşlarımız çalışıyor. Et fiyatlarını biraz daha disipline edebilmek, tüketicilerin zararını önleyebilmek için o konuyla ilgili ithalat izni vereceğiz. Bir de Bosna Hersek'ten taahhüt ettiğimiz 15 bin ton et ithalatı vardı. Bunun hemen hemen 9 bin tonunu gerçekleştirdiler. Bu yıl ve bir daha ki yıl da 6 bin ton civarında ithalat gerçekleşecek. Ümit ediyoruz bu ilk 3 ay içerisinde mevsimsel etkilerin olumsuzluğunun az hissedildiği bir nokta olur."

Gıda baskı yapıyor

Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, 2016 yılına ilişkin yıl sonu enflasyon tahmininin 1 puan yükselterek yüzde 7.5'e çekildiğini, enflasyonun 2017'de yüzde 6'ya geriledikten sonra ancak 2018'de yüzde 5'te istikrar kazanacağını söyledi. Başçı, özellikle gıda fiyatları artış varsayımlarını yüzde 8'den yüzde 9'a çıkardıklarını bildirdi.

Gıda enflasyonunun, son yıllarda sürekli manşet enflasyonunun üzerinde seyrettiğini, kırmızı et ve ekmeğin enflasyon üzerine ciddi etki yaptığını vurgulayan Başçı, bu konuda kapsamlı bir çalışma yapıldığını söyledi. Başçı, enflasyonun düşürülmesinde kollektif çalışmanın önemine değinirken, hükümette bu kararlılığı gördüklerini kaydetti.