Tarım'da, memura ödenen üretimi teşvik primi yeniden düzenlensin

Sayıştay Başkanlığı, Tarım Bakanlığında, döner sermayeden ödenen üretimi teşvik primiyle ilgili önemli bir tespit yaptı. Başkanlık, primin teşvik niteliğinin kalmadığının, vergi matrahı ve dilimini yükselttiği için cazip tarafının almadığına dikkat çekti. Sayıştay bu çerçevede, ÜTP'nin yeniden ele alınmasını istedi

İŞTE SAYIŞTAY RAPORUNDAKİ TESPİTLER

Döner Sermaye İşletmesinde Çalışan Personele Ödenen Üretimi Teşvik Primi Uygulamasının Gözden Geçirilmesi

969 sayılı Döner Sermaye Verilmesi Hakkında Kanun'un 3 üncü maddesi uyarınca, elde edilen karın en fazla %80 inin Üretimi Teşvik Primi (ÜTP) olarak, işletme bünyesinde çalışan ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi personele katkıları oranında, Kanun ve Döner Sermaye İşletmeleri Uygulama Yönetmeliğinin 40, 41 ve 42 nci maddelerinde belirtilen kriterlere göre ödeneceği hükme bağlanmıştır.

Döner sermaye işletmelerinde ÜTP ödemesiyle ilgili yapılan denetimlerde, bazı işletmelerde aşağıda belirtilen mevzuata aykırı uygulamalar tespit edilmiştir;
- Üretimi teşvik primi dağıtımında esas alınan iş hacmi, görev mahalli, personelce fiilen yürütülen görev, çalışılan gün sayısı, görevin önem ve güçlüğü kriterlerine ilişkin puanlamalarda, Yönetmelik hükümlerine yeteri kadar uyulmadığı,
- Bazı işletmelerde alınan primler banka hesabına yatırılmayıp, mutemet tayin edilerek kasadan dağıtıldığı,
- Sayman maaşlarının genel bütçeden ödemek suretiyle döner sermaye giderlerinin azaltıldığı,
- Memurlara verilen üretimi teşvik primi ödemesi yapıldıktan sonra, 375 sayılı KHK'nin Ek Madde 9'da değişiklik yapılmasına dair 666 sayılı KHK hükümleri gereğince ek ödemeyle ilgili yapılacak mahsuplaşma ve matrah tespiti için işletmelerce memurun maaş aldığı muhasebe birimine bildirim yapılmadığı ya da geç yapıldığı, bu suretle muhasebe birimlerince ÜTP alan personelin maaş ödemelerinde, prim ödemelerinin gelir vergisi matrahına hiç dahil edilmediği ya da (aylar sonra) üst vergi dilimine ulaşılması beklenerek hem geç hem de net tutar üzerinden ya da eksik tutar üzerinden vergi matrahına dahil edildiği,
- Bu kapsamda bazı işletmelerde ÜTP alan personelin maaş hesaplarında ek ödemeyle ilgili mahsuplaşmaları taksitlere bölünerek ay ay yapıldığı,
- Yıl sonunda mahsuplaşmanın tamamlanamadığı, mahsuplaşma tamamlanmadan ek ödeme verilmeye başlanıldığı,
- Bir kısım personelin aldıkları ÜTP nin tamamını maliye veznesine iade ederek,
ödeme almayı tercih ettiği, tespit edilmiştir.

Yapılan bu uygulamalarla, hem belirtilen Kanun ve Yönetmelik hükümlerine aykırılıkların oluşmasına hem de 375 sayılı KHK (değişik 666 sayılı KHK)'de belirtilen ek ödemeden mevzuata uygun mahsup işlemlerinin yapılamamasına neden olunduğu değerlendirilmiştir.

969 sayılı Kanun uyarınca ödenmekte olan Üretimi Teşvik Primi, 375 Sayılı KHK karşısında "teşvik" olmaktan çıkmış, vergi matrahı ve dilimini yükseltmesi nedeniyle cazip tarafı kalmadığı anlaşılmıştır. Ayrıca, 375 Sayılı KHK de yapılan düzenleme ile işletme müdürleri üretimi teşvik priminden yararlanmayıp ek ödemeyi tercih etmektedirler.

Bakanlık Döner Sermaye Uygulama Yönetmeliğinin günün şartlarına ve Bakanlığın vizyonuna uygun olarak gözden geçirilerek, Üretimi Teşvik Priminin amacına uygun hale getirilmesi, işletmelerin bağlı bulunduğu birimin tanımlanması, işletmelerin yeterli sayı ve nitelikte personel ile işlevsel hale getirilmesi, diğer kurumlardaki uygulamalarla yeknesaklık sağlanmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında; "969 sayılı Kanun ve bu Kanuna bağlı Döner Sermaye İşletmeleri Uygulama Yönetmeliğinde gerekli değişikliğin yapılması düşünülmekte olup, söz konusu öneriler dikkate alınacaktır."denilmiştir.

Sonuç olarak; İdarece verilen cevapta bulgumuz kabul edilerek, bulguda yer verilen hususlar doğrultusunda çalışma yapılacağı belirtilmektedir.

969 Sayılı Kanun uyarınca ödenmekte olan Üretimi Teşvik Primi, 375 Sayılı K.H.K. ile "teşvik" olmaktan çıkmış, vergi matrahı ve dilimini yükseltmesi nedeniyle cazip tarafı kalmamış ek ödeme tercih edilir duruma gelmiştir. Çalışma hayatında huzur ve barışı etkileyen önemli bir unsur olması nedeniyle mevzuatın gözden geçirilerek Üretimi Teşvik Primi ödemelerinin de bu çerçevede yeniden dengeli, sade ve günün şartlarına uygun bir şekilde düzenlenmesi gerektiği ve diğer kurumlardaki uygulamalarla yeknesaklık sağlanmasının yerinde olacağı değerlendirilmektedir