İşte 5+5 modeli
AKP, cumhurbaşkanını halkın seçmesi için Anayasa değişikliği teklifini hazırlayarak muhalefet gruplarına sundu. Buna göre, 110 milletvekilinin imzası ile aday olunabiliyor. İlk turda yüzde 50 oyu aşan aday çıkmazsa, ilk iki aday arasında ikinci tur seçime gidilmesi öngörülüyor
Anayasa Mahkemesi'nden çıkan 367 kararı üzerine ?Cumhurbaşkanı'nı halk seçsin? diyen iktidar, ?5 artı 5? sistemini getirecek Anayasa değişikliğini muhalefet gruplarına sundu. Teklife göre, cumhurbaşkanını halk seçecek. Seçim iki turlu sistemi esas alacak. İlk turda yüzde 50'den fazla oy alan aday seçilebilecek. Yüzde 50'yi aşan olmazsa, en çok oy alan iki aday, iki hafta sonraki pazar günü ikinci turda yarışacak.
AKP grup başkanvekillerinin CHP ve ANAVATAN gruplarına sunduğu teklif, Anayasa'nın ?Cumhurbaşkanı? başlıklı 101 ve seçimle ilgili 102'nci maddelerini değiştiriyor. Teklifin ayrıntıları şöyle:
Cumhurbaşkanı adaylığıyla ilgili şartlar aynen korunuyor. Cumhurbaşkanı adayları, 40 yaşını doldurmuş, yüksek öğrenim yapmış TBMM üyeleri arasından veya milletvekili seçilme yeterliliğine sahip vatandaşlar arasından seçilecek. TBMM dışından aday gösterilebilmek için 110 milletvekilinin imzası gerekecek.
110 İMZA GEREKİYOR
Cumhurbaşkanı seçimi, Cumhurbaşkanı'nın görev süresinin dolmasından bir ay öncesindeki ilk pazar günü yapılacak. Ölüm, çekilme veya başka sebeple boşalma halinde ise bir ay sonrasına rastlayan ilk pazar günü yapılacak. Ancak ilk Cumhurbaşkanlığı seçimi için tarih bölümünün boş bırakıldığı geçici bir maddeye yer verildi.
Genel oyla yapılacak seçimde geçerli oyların toplamının salt çoğunluğunu (Katılanların yarısından bir fazla) alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olacak. İlk turda sonuç alınamaması halinde, ilk turu izleyen ikinci pazar günü ikinci tur yapılacak. İkinci tura, en çok oy alan iki aday katılabilecek. Bu turda geçerli oyların çoğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilecek. Cumhurbaşkanı seçiminin ayrıntılarıyla ilgili ayrı bir yasa da çıkarılacak. Teklifin ilk halinde, dışarıdan adayların 20 milletvekilinin desteğini alması ve ilk tur oylamaya kayıtlı seçmenlerin en az yüzde 60'ının katılımı öngörülmüştü. Bu hükümler AKP tarafından sonradan metinden çıkarıldı.
TAKVİM SIKIŞIK
ANAVATAN grubunun destek verdiği teklifin TBMM Genel Kurulu'ndan çıkarılması için yeterli oy sayısına ulaşılmış durumda. AKP ve ANAVATAN gruplarının toplamı 372'yi buluyor ve Anayasa değişikliği için gerekli olan 367 rakamını aşıyor. Sistemi değiştiren Anayasa düzenlemesi, Cumhurbaşkanlığı seçiminin nafile turlarıyla eşzamanlı yapılacak. AKP yönetimi, Anayasa Mahkemesi kararı doğrultusunda prosedür olarak Cumhurbaşkanlığı seçimiyle ilgili turların takvimini belirledi. Buna göre, Abdullah Gül'ün tek aday olarak katıldığı oylamalar, 6, 9, 12 ve 15 Mayıs tarihleri arasında yapılacak. AKP, bu oylamalarda 367 katılımı sağlamak için çaba göstermiyor. Bu durumda Anayasa değişikliğinden önce Gül'ün seçilmesine olasılık tanınmıyor.
SEZER İADE EDEBİLİR
Değişiklik 367'yi aşan oyla kabul edilse bile Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in 15 gün inceleme ve iade etme hakkı bulunuyor. Bu durumunda düzenleme 25 Mayıs'ın birkaç gün öncesi veya sonrasında TBMM'ye geri gelmiş olacak. TBMM, 5 gün içerisinde değişikliği yeniden görüşüp ikinci kez kabul ederse Sezer'in ikinci kez aynen gönderilen yasaları iade etme hakkı bulunmuyor. Ancak her şartta Cumhurbaşkanı'nın Anayasa değişikliklerinin halkoyuna sunma hakkı bulunuyor. Bu senaryoya göre Sezer en geç haziran ortasında 5 artı 5 düzenlemesini referanduma götürebilir. Bu olasılık gerçekleşirse, genel seçimde yine iki sandık konur ancak ikinci sandıkta yapılan oylama cumhurbaşkanı adaylarıyla ilgili değil, cumhurbaşkanını halkın seçmesiyle ilgili Anayasa değişikliğine "evet-hayır" denilmesiyle ilgili olur.
Adalet Bakanı Cemil Çiçek, AKŞAM'ın sorusu üzerine yaptığı açıklamada, ?İki sandık konursa halkın kafası karışır diyorlar. Asıl bunu söyleyenlerin kafası karışır. Geçmiş yıllardaki bir seçimde 6 sandık kondu. Ama halk öyle tercihler yaptı ki, büyükşehirde başka partiye verdi, genel seçimde başka partiye. Halkın kafası bu kadar net" dedi.