Toplantı ve gösteri yürüyüşü, basın açıklaması gibi hakların kullanılmasına geniş teminatlar getirildi
Başsavcılık: Laikliğe aykırı da olsa, şiddet çağrısı içermeyen yazılara ceza gerekmez
- İçişleri Bakanlığı, toplantı ve gösteri yürüyüşleri-basın açıklamaları yoluyla
kullanılan özgürlüklerin korunması için en ileri adımı attı. Vatandaşların tek
tek veya sivil toplum örgütleri aracılığıyla gösterdikleri demokratik tepki
ve protesto hakkına saygı gösterilmesini isteyen bakanlık, yayımladığı genelgeyle
polis ve jandarmanın AB sürecine zarar veren 'keyfi, haksız ve aşırı' müdahalelerini
yasakladı. Buna göre; polis ve jandarma toplantı ve gösterilere katılanları
video ve fotoğraf makinesiyle fişleyemeyecek, konuşmaları kaydedemeyecek. 11
Haziran tarihli, İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu imzalı genelgede, idari önlemlere
neden gerek duyulduğu şöyle anlatıldı:
Bu gerekiyor: Günümüzde insan hak ve özgürlükleri, uluslararası toplumun ortak
değer ölçüsü haline gelmiştir. Uluslararası camianın saygın bir üyesi olarak
kabul görmek, insan hak ve özgürlüklerini toplumsal düzenin dayandığı temel
değerler haline getirmekle mümkündür.
Uygulama kötü: Ancak uygulamada kimi zaman, özellikle düşünce, düşünceyi ifade
etme, dernek kurma, toplantı ve gösteri özgürlüklerinin kullanımına yönelik
olarak, kolluk güçlerince gerçekleştirilen müdahalelerin yol açtığı kısıtlayıcı
durumlarla karşılaşabilmekte, bu durum uluslararası alanda çeşitli eleştirilere
yol açmaktadır.
Şikâyet çok: Bilhassa sivil toplum örgütlerinin (STÖ) genel kurullarına, basın
toplantılarına kolluk güçlerinin video kamera ile girip katılanları tespit etmesi,
bu kuruluşlurın demokratik tepki mahiyetindeki basın açıklamalarının engellenmesi,
insan hak-özgürlüklerinin uygulayıcı birimlerce sınırlayıcı bir şekilde yorumlanması
bahse konu kuruluş yetkililerince sıkça şikâyet konusu edilmektedir.
İş yükü artıyor
AB sürecine zarar: Bu gibi durumlar Türkiye'nin itibarına ve geçirmekte olduğu
reform sürecinin inanırlığına gölge düşürmekte ve AB üyelik sürecini olumsuz
yönde etkilemektedir.
Farklı uygulamalar bitsin: Yargı kararlarında da, 'idare'den farklı bir yaklaşım
görülmektedir. Bu durum özellikle 'basın açıklaması'nda ortaya çıkmaktadır.
Kolluk kuvvetlerinin, STÖ'-ler tarafından yapılan basın açıklamaları sonucunda
yargıya ulaştırılan dosyaların yargı mercilerince 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri
Yürüyüşleri Kanunu (TGYK) kapsamında değerlendirilmediği görülmektedir. Bu keyfiyet,
kolluk kuvvetlerini ve adli makamları gereksiz iş yükü ile meşgul etmekte, zaman-emek
israfına da yol açmaktadır.
Bunlar artık yasak
Genelgede bu gerekçelerle, bundan sonra toplantı, gösteri ve basın açıklamalarında
uyulacak esaslar da şöyle belirlendi:
Bir saat dokunmayın: STÖ ya da kişilerce 'basın açıklaması vb. adlarla yapılacak
faaliyetlerde; tüzel kişiler için yönetim ve denetim organlarının asil-yedek
üye tam sayılarının, gerçek kişiler için ise Dernekler Kanunu'nda yönetim-denetim
organlarında öngörülen asgari asil -yedek üye sayısının beş katını aşmayacak
sayıda insanın açık havada, toplu veya ferdi olarak araç trafiğini engellemeden,
çevreye zarar vermeden, günlük hayatın doğal seyrini önemli ölçüde kesintiye
uğratmadan ve şiddete başvurmadan, konusu suç teşkil etmemek koşulu ve megafon
veya sınırlı alanda ses duyulmasını sağlayan cihazlar ile bir saati geçmemek
üzere izin verilecek.
Pankart, slogan serbest: Bu faaliyetlerde, düşünce ve görüşlerini açıklama konusuyla
ilgili pankart-döviz açarak ve slogan atarak kamuoyuna duyurmaya çalışmak, Anayasa'daki
düşünceyi yayma hürriyetinin kullanımı olarak değerlendirilecek.
Fişlemeye son: STÖ'lerin düzenleyecekleri toplantı ve yürüyüşler teknik ses
alma cihazları, fotoğraf makineleri gibi araçlarla kaydedilmeyecektir.
Toplantılar da izlenmesin: STÖ'ce kapalı yerlerde düzenlenen ve Dernekler Yasası
ve TGYK kapsamında olmayan kokteyl, yemek, basın toplantısı, panel, seminer
ve konferans vb. etkinliklerde, kolluk kuvvetlerince video kamera gibi araçlar
kullanılmayacak, katılımcıların yasadışı bir eylem yaptıkları izlenimini uyandıracak
benzeri davranışlardan kaçınılaçaktır.
İzinle ve rahatsız etmeden: Ancak suç işleneceğine dair emarelerin ortaya çıkması,
çok ciddi istihbarat elde edildiğinde, bu faaliyetler için yetkili mülki makamın
her defasında yazılı izniyle katılımcılar rahatsız edilmeden kayıt yapılabilecek.
Bürokratik engellere veda: Toplantı ve gösteri yürüyüşlerinde Dernekler Kanunu
ile TGYK uyarınca istenenler hariç, ayrıca evrak, bu kapsamda olmayanlarda ise
belge istenmeyecek. Özgürlüklerin kullanımına ilişkin etkinliklerin değerlendirilmesinde
esnek davranılacak.
Özgürlüklere destek: Mülki amirler sivil toplumun teşviki ve gelişmesi amacına
yönelik olarak kullanacaklardır.
Genelgenin sonunda ise, "Sıralanan hususlara uygulamada titizlikle riayet
edilecek, mülkiye müfettişleri ve bağlı kuruluşların teftiş-denetim birimleri,
denetimlerinde uygulamanın nasıl gittiğini takip edecektir" denildi.
radikal