Hasankeyf'te taşınma telaşı var

Yol boyunca nehir kenarlarına kurulmuş inşaat şantiyelerinde hummalı çalışma devam ediyor. Baraj suları altında kalacak tarihi Hasankeyf ilçesinde bir veda havası var. llçenin taşınacağı Yeni Hasankeyf'te TOKİ tarafından yapılan 710 konut neredeyse tamamlandı. Eski ilçe merkezine 1,5 kilometre uzaklıktaki Raman Dağı eteklerindeki yeni alana kaymakamlık ve devlet kurumları da taşındı. Mayıs ayı içerisinde kura töreni yapılacak. Belirlenen takvime göre Hasankeyfliler, haziran ayı içerisinde yeni evlerine taşınacak. Taşınacak taşınmasına ama bu bölgede yaşayan insanlar için o kadar da kolay olmayacak. Evlerine, anılarına veda edecek bölge sakinleri bir yandan tarihi kentten ayrılmanın derin üzüntüsünü yaşarken diğer yandan da kısa süre içinde başlayacak yeni hayatların hayallerini kuruyor. Herkesin kafasında başka bir soru var. 'Acaba yeni komşularımız kim olacak?', 'Ağaçlarımızı da taşıyabilecek miyiz?', 'Yeni Hasankeyf'te ne iş yapacağız?' İşte nefeslerin tutulduğu tarihi kentin sokaklarındaki son durum.

TARİHİ VE DOGAL GÜZELLIKLERIYLE ÜNLÜ
İki yakasını Dicle'nin ayırdığı Hasankeyf'in tarihi antik döneme kadar dayanıyor. Bizans, Sasaniler, Emeviler, Abbasiler, Hamdaniler, Mervaniler, Artuklular, Eyyübiler, Selçuklular ve Osmanlılar hakimiyetinde kalan bölge zengin tarihini günümüze taşıyor. Artuklular zamanında önemli bir ticari merkezi olan Hasankeyf, Moğol istilasında büyük zarar görüyor. Kale, köprü, El Rızık Camii, Sultan Süleyman, Koç ve Ulu Camileri, Küçük Saray, Büyük Saray, hamam ve Zeynel Bey Türbesi yüzyıllardan günümüze kalan tarihi yapıların başında geliyor. Tarihi ve doğal güzellikleriyle önemli turizm merkezlerinden biri olan Hasankeyf, yerli ve yabancı turistlerce de yoğun şekilde ziyaret ediliyor. Kalkerli yapısı nedeniyle kayalık tepelerde ve derin kanyonlarda, doğanın ve insanların oluşturduğu ve sayısı binlerce olan Hasankeyf Mağaraları özellikle dikkat çekiyor.

YAPILAR TEKER TEKER TAŞINACAK
Hasankeyf'in en güzel sembollerinden biri olan Zeynel Bey Türbesi bir süre önce yeni yerleşim yerine büyük bir törenle taşınmıştı. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü'nce ortak yürütülen çalışmalar kapsamında, Ilısu Baraj Gölü altında kalacak olan tarihi Hasankeyf ilçesindeki taşınması planlanan anıt eserlerin, yeni Hasankeyf yerleşim birimine nakli ile ilgili çalışmalar sürüyor. Taşınması planlanan altı önemli eser daha bulunuyor. Artuklu Hamamı, Er Rızk Camii, Ortakapı, Kızlar Camii ve Süleyman Han Camisi kısa bir süre içinde yeni yerlerine taşınacak.

SON TURLAR YAPILIYOR
Eserlerin taşınmasın ardından Yeni Hasankeyf'e içinde müzenin de bulunduğu Arkeopark yapılacak. Taşınamayacak durumda olan başta köprü ayakları olmak üzere üç eser de yerinde korunacak. Ilısu Barajı altında kalacak olan Hasankeyf'e ise turist akını yaşanıyor. Havaların ısınmasıyla birlikte Hasankeyf'i son kez görmek isteyen yerli ve yabancı turistler adeta ilçeye akın ediyor. Son demlerini yaşayan tarihi kentte ve Dicle kenarında son fotoğraflar çekiliyor. Hasankeyf'in binlerce mağarası arasında bölgeye gelen turistleri gezdiren çocuklar ise yarı Türkçe yarı Kürtçe anlattıkları hikayeler ile son ziyaretçilerin yüzlerini güldürmeye çalışıyor.

"HAZİRANDA TAŞINACAK"
Yukarı Hasankeyf'in üzerine kurulduğu ana kaya kütlesinin önünde iş makinaları aralıksız çalışıyor. Ana kayanın baraj suyundan zarar görmemesi için 528 metre yüksekliğinde 4 milyon metreküplük devasa bir dolgu yapılıyor. Çalışmaların başında bulunan DSİ 16. Bölge Müdürü Ali Naci Kösali, çalışmaları anlatırken halkın aklındaki soruları da yanıtlıyor. Kösalı: "Ilısu Barajı, kaya dolgu tipinde dünyanın en büyük barajı olacak. Enerji üretimi açısından da Türkiye'nin dördüncü büyük barajı olacak. Hasankeyf'te yaklaşık 3 bin nüfus ve 500 civarında da ev var. Haziran ayında Hasankeyf'in taşınmasını tamamlanmasını planlıyoruz. Evleri çıkardıktan sonra bölgede bulunan altı eseri daha taşıyacağız. Hasankeyf'te insanların taşınması için makine yardımı yapacağız. İsteyenlerin evlerini kamyonlarla taşıyacağız. Ağaçların taşınması için ağaç taşınma makinesi getirdik." diyor. Hasankeyf'te en çok tartışılan konulardan biri tarihi mağaraların olduğu kalenin de devamı sayılan bir kayalığın dinamitle patlatıldığı iddiaları oldu. Kösali bu iddialara yanıt veriyor: "Hasankeyf'i yıkmıyor, koruma altına alıyoruz. Çökme olmasın diye mağaraları dolduruyoruz. Yaptığımız çalışmalar Kültür Bakanlığı ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu'ndan onaylı."

AĞAÇLARIM DA BENİMLE GELSİN
Şehir merkezinden göç etmeye hazırlanan Hasankeyfliler için bu göç ilk değil. Hasankeyf'in meşhur mağaralarında yaşayan bölge sakinleri 1960'lı yıllarda mağaralardan çıkartılarak ilçe merkezine yerleştirilmiş. Aradan geçen yarım asırın ardından tekrar göç etmek zorunda kalan 68 yaşındaki emekli zabıta amiri Hacı Emin Turan endişelerini anlatıyor: "Hasankeyf'e geldiğimizde 20 yaşında bir delikanlıydım. Buradan ayrılmak benim için kırmızı bir ölüm olacak. İçimiz kan ağlasa da gideceğiz. Yeni bir yaşam inşa edeceğiz. Hasankeyf halkı turizmden hayatını kazanıyor. Bölge su altında kaldıktan sonra gençlerimiz ne iş yapacak? Gençlerin yeni düzen sağlanana kadar istihdam edilmesi gerekiyor. İkinci isteğimiz evlilik çağına gelen gençlerimize ev verilmesi. TOKİ'nin, parası karşılığında evlilik çağındaki gençlerimize de ev vermeli. Bırakmaya kıyamadığım ağaçlarımın da yeni evime gelmesini istiyorum."

"SORUNLARI DİYALOGLA ÇÖZELİM"
Hasankeyflilerin yeni Hasankeyf'e taşınması ile ilgili herhangi bir sıkıntısının olmadığını söyleyen esnaf Deniz Taş, taşınmaya hazır olduğunu söylüyor. Taş, "Ben 20 yıldır burada esnaflık yapıyorum. Bir ilçenin başka bir yere taşınması kolay değil. Hele bu ilçe Hasankeyf gibi tarihi bir yerse. Ben Yeni Hasankeyf'te esnaflar için yapılan dükkanlarda hak sahibiyim ve daha bu günden dükkanımın anahtarını aldım. Taşınma sürecinde muğlak bazı noktalar var. Yetkililerden yardım bekliyoruz. Hasankeyf genç işsiz nüfusunun en yoğun olduğu bölgelerden biri. Son olarak da Yeni Hasankeyf'te inşa edilen dükkanların sayısının arttırılmasını istiyoruz"

Uğur YILDIRIM