Türkiye'de iyi eğitim görmüş her 2 kişiden 1'i yurt dışında çalışmayı tercih ediyor
Ankara Ticaret Odası (ATO), yurt dışında binlerce dolara okuyan, ancak kendilerine
Türkiye'de gerekli ortam ve refah sağlanamadığı için dışarıda çalışmayı tercih
eden ünlü beyinleri ''Bilimin Gurbet Kuşlarını'' nitelendirmesi ile son raporuna
konu olarak seçti.
ATO'nun ''Türk Beyin Gurbetçileri'' başlığı ile hazırladığı rapora göre, Türkiye
beyin göçü en fazla olan 32 ülke içinde 24'üncü, yurt dışına en çok öğrenci
gönderen ülkeler arasında 11. sırada olmasına rağmen, bu kişileri yurt içinde
tutamıyor. İyi eğitim görmüş her 100 kişiden 59'u yurt dışında çalışmayı tercih
ediyor.
Yurt dışında üniversite eğitiminin maliyeti öğrenci başına yıllık 30 bin doları
buluyor. Buna göre yurt dışında okuyan 50 bin kişinin Türkiye'ye yıllık maliyeti
1.5 milyar doları, 5 yıllık eğitim maliyeti ise 7.5 milyar doları aşıyor.
Türkiye yurt dışına giden 50 bin öğrenciden 30 bini için her yıl 900 milyon
dolar ödemekle kalmıyor, 5 yıllık eğitim sonunda dönmeme maliyeti 4.5 milyar
doları buluyor. Bu da gelişmiş ülkelere karşılıksız hibe anlamına geliyor.
Rapora göre 24 bini Almanya'da, 15 bini Amerika'da olmak üzere 50 binden fazla
Türk genci yurt dışında eğitim görüyor. Bu ülkeleri İngiltere, Kanada, Belçika,
Avustralya, Fransa ve G. Afrika izliyor. Türkiye ABD'de en fazla öğrenci okutan
9'uncu ülke konumunda.
Gençlerin akıllarını çelen, hayallerini süsleyen bu ülkeler, yetişmiş ve eğitimli
işgücüne büyük kolaylıklar sağlıyor. Örneğin bir numaralı beyin avcısı konumundaki
ABD, her yıl 200 bin kalifiye elemana, Kanada ve Avustralya ise 40 bin kalifiye
elemana geçici çalışma vizesi veriyor.
Raporda, son 12 yılda sadece Milli Eğitim Bakanlığı'nın bursuyla yurt dışına
giden bin 991 gençten 769'unun dönmediği (% 38), buna paralel olarak, TÜBİTAK
bursiyerlerinin ülkeye dönmeme oranının ise % 21 olduğu belirtiliyor.
Geri dönmeme en çok mühendislikte (bilgisayar, uçak, elektrik-elektronik, haberleşme,
makine, kimya, endüstri, maden, metalürji, bioteknoloji gibi dallarda), tıpta
ve daha az oranda sosyal bilimlerde yoğunlaşıyor. Fen bilimlerinde master ve
doktora çalışmasını tamamlayanlar araştırma merkezleri ve teknoparklarda yüksek
ücretle çalışma imkanı bulabiliyor.
Dönen beyinler ise bilgi birikimleri ve deneyimleri doğru yerlerde değerlendirilmediği,
aldıkları ücretler geçinmelerine yetmediği ve mesleki gelişimleri sekteye uğradığı
için mutlu değil. Yurtdışına gitmeyip Türkiye'de kalanların önemli bir kısmı
da ya küstürülüyor ya da düşük ücret ve düşük motivasyonda çalıştırılıyor. Bu
durum ''Beyin Küsmesi'' olarak adlandırılıyor ve Türkiye adeta bir ''Beyin mezarlığı''na
dönüyor.
Raporda, Karbon kaplama teknolojisini icat ederek bilim dünyasında çığır açan
ve ABD'nin ''Yüzyılın 100 bilim adamlarından biri'' kabul ettiği Prof. Dr. Ali
Erdemir' e, yıllar önce iş aradığı Türkiye'de resepsiyon memurluğu uygun görülmesi
beyin küsmesine çarpıcı bir örnek olarak gösteriliyor.
ATO'nun raporuna göre, yurt dışında önemli görevlerde çalışan beyin gurbetçilerinden
bazıları şöyle:
-PROF. DR. MUZAFFER ŞERİF: Sosyal Psikoloji alanında dünyada otorite. Psikoloji
kürsüsü Öğretim Üyesi Dr. Muzaffer Şerif, Güneydoğu Anadolu'da köylüler arasında
yaptığı bilimsel araştırmaları esnasında zamanın yönetimi tarafından gözaltına
alınır. Emniyette sorgu-sual, mahkeme derken derdini kimseye anlatamaz. Bu yetenekli
beyini ABD görür ve derhal sahip çıkar. Adına Enstitü kurar. Ölümü üzerinden
yıllar geçmesine rağmen Muzaffer Şerif Sosyal Psikoloji bilim dalının dünyadaki
en etkili tek ismi olarak kalır. Günümüzde kullanılan psikoloji kavramlarının
isim babası olur. Fakat bu büyük beyin artık bizim değildir. Çünkü bu gerçek
bilim adamımız ABD vatandaşıdır ve soyadı da SHERIFF olarak değiştirilmiştir.
-GAZİ YAŞARGİL: Beyin Cerrahı. Alanı nöroşirurjide rakipsiz kabul edilen Yaşargil,
halen Amerika'da yaşıyor.
-MEHMET ÖZ: Kalp hastalıkları uzmanı. New York Colombia Üniversitesi'nde görev
yapan kalp cerrahı Öz, Batı tıbbı ile alternatif tıbbı birleştiren çalışmalarıyla
tanınıyor.
-MURAT GÜNEL: Çapa Tıp Fakültesi'nden mezun olan Ankaralı Murat Günel de beyin
gurbetçilerinden. ''Yeni Gazi Yaşargil'' denen Günel, Yale-Çapa arasında kurulan
beyin göçü köprüsünden geçenlerden sadece biri.
-DR. GÖKHAN HOTAMIŞLIGİL: Harvard Üniversitesi'nde Genetik ve Kompleks Hastalıklar
Bölüm Başkanı. Obezite, şeker hastalığı ve kalp hastalıklarıyla ilgili kendisine
patent kazandırmış çalışmaları var.
-EMRAH YÜCEL: Oscarlı afişlerin sahibi. Özellikle ödül aldığı ''Frida'' afişi
ve ''Rüyamdaki Amerika'', ''28 Gün'', ''Panama Terzisi'', ''Kadınlar Ne İster''
ve daha birçok Hollywood filminin afişleriyle tanıdığımız Yücel, şu anda Amerika'da
yaşıyor.
-FERYAL ÖZEL: NASA'nın en başarılı astrofizikçilerinden. Bilim adamı Özel, Einstein'ın
aralarında bulunduğu 20 dehadan oluşan Büyük Fikirler Listesi'nde yer alıyor.
-PROF. DR. ATİLLA ERTAN: A.Ü. Tıp Fakültesi mezunu Gastroenterolog, ABD'nin
en seçkin 10 klinik hekimi arasına girdi. Ertan, dünyaca ünlü Methodist Hastanesi'nde
sindirim hastalıkları konusunda tıbbi direktörlük görevinde bulunuyor.
-PROF. DR. ALİ ERDEMİR: Nano teknoloji kullanarak geliştirdiği yapay elmas özelliği
taşıyan buluşuyla, uygulamalı bilimin Nobeli R&D ödülünü 3 kez kazandı.
1987 yılından beri ABD'nin Chicago kenti yakınlarında bulunan Argon laboratuvarlarında
araştırmalarını sürdürüyor.
-PROF. DR. ASLIHAN YENER: Chicago Üniversitesi'nde görevli Arkeolog.
-ESEN ERCAN ALP: ABD Enerji Bakanlığı Laboratuvarları'nda araştırmalar yapan
fizikçi, 5 bin yıllık metal heykeli röntgen cihazında analiz ederek, 1949 yılında
icat edilmiş olan radyo karbon tekniğine son vererek arkeolojik araştırmalarda
yeni bir dönemin başlamasına ışık tuttu.
-AYŞEM SUNAL: Belçika Kraliyet Baş dansçısı. Ankara Devlet Balesiyle gittiği
Japonya'daki bir yarışmada Anvers Kraliyet Balesi Müdürü Robert Denvers'ın Belçika'ya
davet etmesi üzerine bu ülkeye yerleşti ve kariyerine hala burada devam ediyor.
-HALDUN DİRESKENELİ: Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA'da görev yapan,
ancak bir süre önce yaşamını yitiren Direskeneli, ODTÜ'yü bitirdikten sonra
yaşanan beyin göçü ile ABD'ye gitmişti.
-NEVA ÇİFTÇİOĞLU: Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA'da çalışan Türk kadın
araştırmacı.
-VAMIK VOLKAN: ABD'de yaşayan ünlü Psikanalist. Yaptığı çalışmalarla psikiyatri
alanında dünyanın en prestijli ödülü sayılan ''Sigmund Freud'' ve ''En İyi Eğitmen
Ödülü''nü aldı.
-PROF. DR. HASAN GARAN: New York Presbytarian Hastanesi Elektrofizyoloji Bölümü
Başkanı olan Garan, ABD'de en çok tercih edilen doktorlar listesinde yer alıyor.
-PROF. DR. AHMET ÇAKMAK: Ulusal Kurtuluş Savaşı kahramanlarından Mareşal Fevzi
Çakmak'ın torunu. Princeton Üniversitesi İnş.Müh. Bölümünde deprem konusunda
çalışmalar yapıyor.
-PROF. DR. REŞAT KASABA: Washington Üniversitesi Jackson Uluslararası ilişkiler
Yüksek Okulu'nun Başkanlığını yaptı.
-PROF. DR. OLCAY ÇIĞTAY: 30 yıl Georgetown Üniversitesi Hastanesi Lombardi Kanser
Merkezi Mamografi Bölümünü yönetti.
-FATİH ÇULHA: Bilgisayar Mühendisi. Maryland Eyaleti'ndeki Amerikan Deniz Kuvvetleri
Hastanesinde geliştirdiği veri tabanı projesiyle çalıştığı şirketin binlerce
elemanı arasından birinci seçildi.
-PROF. DR. AYDIN ARICI: Yale Üniversitesi'nde hormon hastalıkları ve kısırlık
konusunda başarılı çalışmalar yürüten araştırma merkezini yönetiyor.
-SÜLEYMAN GÖKOĞLU: NASA'nın Glenn Uzay Merkezinde çalışıyor.
-DR. RAHMİ ÖKLÜ: ABD'nin en iyi hastanelerinden Cornell'de çalışan Öklü, beyindeki
tıkanan damarların tedavisinde mucizeler yaratıyor.
-PROF. DR. MÜNCİ KALAYOĞLU: Binin üzerinde karaciğer nakli yaptı. Karaciğer
nakline getirdiği yenilikler ile alanında dünyanın en önde gelen bilim adamaları
arasında yer alıyor.
-Yönetmen Ferzan Özpetek, Güher-Süher Pekinel Kardeşler gibi dünyaca ünlü sanatçılar
da bu kervana katıldığında, ''Beyin Gurbetçileri''nin listesi uzuyor, Türkiye'nin
kalkınması da gecikiyor.
Rapora ilişkin değerlendirmelerde bulunan ATO Başkanı Sinan Aygün, beyin göçünün
gelişmekte olan ülkelerin gelişmiş ülkelere yaptığı karşılıksız bir hibe olduğu
belirterek, ''Beyin gurbetçileri sadece bavullarını alıp gitmiyor. Beyin avcıları
ulusal insani yatırımı temelinden söküp alıyor. Her giden beyni ile Türkiye
aklını kaybediyor'' dedi.
netgazete