Yüksek tavandan kıdem tazminatı için dikkat edilmesi gerekenler

İşçi statüsünde çalışanlar, her bir yıllık hizmet karşılığı 30 günlük giydirilmiş brüt ücret üzerinden kıdem tazminatı alıyor. Tazminat, son ücret üzerinden hesaplanıyor. Ancak, ödenecek kıdem tazminatı, her yıl ocak ve temmuz ayında belirlenen tavanı aşamıyor. Örneğin 2018'in ilk yarısında 5 bin 1.75 (5.001,75) TL, ikinci yarısında 5 bin 434.42 TL kıdem tazminatı tavanı uygulandı. İş akdi 30 Haziran'da feshedilen yüksek ücretli işçi, 1 Temmuz'da feshedilen işçiye göre her yıl için 434 lira daha az tazminat aldı. Bu kişinin yirmi yıl hizmeti varsa toplam kaybı 8 bin 653 liraya ulaşıyor.

Türkiye bu yıl yeniden yüksek enflasyon yaşamaya başladı. Yüksek enflasyonun devam etmesi halinde 6'şar aylık dönemler arasındaki kıdem tazminatı tavanı farkı daha da artacak. Bu açıdan, iş akdi feshedilen işçinin hangi tarihteki tavan üzerinden kıdem tazminatı alacağı artık daha önemli hale geldi.

İHBAR SÜRESİNİN BİTİMİNDEKİ TAVAN GEÇERLİ

Genel kural, iş sözleşmesinin feshedildiği tarihte yürürlükte bulunan tavanın uygulanması yönünde. Bu noktada, iş akdi feshinin hangi tarihte gerçekleşmiş kabul edileceği önem taşıyor.

İş akdinin feshinde, çalışma süresine bağlı olarak ihbar süresine uyulması zorunluluğu bulunuyor. İhbar, çalışma süresi 6 aydan az olan işçide 2 hafta; 6 aydan 1.5 yıla kadar olanlarda 4 hafta; 1.5 yıldan üç yıla kadar olanlarda 6 hafta, üç yıldan fazla olanlarda 8 hafta olarak uygulanıyor. Taraflar ihbar tazminatını ödeyip iş akdini derhal feshedebileceği gibi, para ödemeyip, sözleşmeyi, bildirim süresinin sonunda geçerli olmak üzere feshedebilir.

Örneğin, iş akdini 30 Haziran tarihinde fesheden işveren, ihbar tazminatı ödememek için 2 ay ihbar süresi koymuşsa, iş akdi 30 Ağustos'ta feshedilmiş kabul ediliyor. Bu durumda kıdem tazminatının, yılın ilk yarısındaki değil ikinci yarısındaki tavan üzerinden hesaplanması gerekiyor. İşveren eğer ihbar tazminatı ödemeden iş akdini derhal feshederse, kıdem tazminatı, ihbar süresi içinde meydana gelecek tavan artışına göre hesaplanmalı.

İŞÇİ RAPORLU İKEN İŞ AKDİ FESHEDİLİRSE

İşçi işveren arasındaki önemli anlaşmazlık konularından birisi de işçinin hastalığı durumunda işverenin işten atması. İşçi raporlu iken iş akdi feshedilirse, fesih, raporun bitim tarihinde gerçekleşmiş sayılıyor. Bu süre içinde kıdem tazminatı tavanı artarsa, işverenin yeni tavana göre tazminat ödemesi gerekiyor. Ancak, işçi, işverenin fesih kararını raporlu olduğu halde tebellüğ etmişse, bu durumda raporun bitim tarihi değil, tebellüğ tarihi esas alınıyor.

İŞE İADE DAVASINDA HANGİ TAVAN UYGULANIR?

İşe iade davasını kazanan işçi 10 gün içinde işverene işe başlamak istediğini yazılı olarak bildirmesine rağmen, işverence bir ay içinde işe başlatılmaması halinde, iş akdinin, işe başlatmama tarihinde feshedildiği kabul ediliyor. Kıdem tazminatı da bu tarihteki tavan üzerinden ödenmek zorunda.

MEVSİMLİK İŞÇİLERİN DURUMU

Başta turizm sektörü olmak üzere birçok sektörde mevsimlik işçi çalıştırılıyor. İki sezon üst üste 6'şar ay çalıştırılan mevsimlik işçi kıdem tazminatına hak kazanıyor. İşveren mevsimlik işçinin iş akdini sezonun sonunda, örneğin turizm sektöründeki işçi için eylül-ekim ayında sonlandırırsa o yılki tavan uygulanıyor. İşveren yazılı olarak mevsimlik işçinin iş akdini feshetmese bile bir sonraki sezon başlangıcı olan nisan-mayıs ayında işe başlatmazsa bu kez iş sözleşmesi işe çağrılmamak suretiyle feshedilmiş sayılıyor. Bu durumda, aşçı, şef garson gibi yüksek ücretli mevsimlik işçinin kıdem tazminatının yeni sezon başlangıcındaki tavan üzerinden ödenmesi gerekiyor.