İnşaatta 9 yılın ardından ikinci mola
Türkiye ekonomisi 2018 yılının dördüncü çeyreğinde özel tüketim ve yatırımda görülen düzeltme ile yüzde 3 daralırken, en sert daralma kaydeden sektör faiz hadlerine duyarlı inşaat oldu. Son yıllarda güçlü büyüme performansı sergileyen inşaat sektörü 2018 yılının Ağustos ayında yaşanan kur atağı sonrasında faizlerdeki yükseliş ile birlikte sektörel bozulmaların etkisiyle son çeyrekte yüzde 8.7, yıllık yüzde 1.9 daraldı. 2017 yılında büyümenin lokomotifi olan inşaat sektörü 2009'un üçüncü çeyreğinden bu yana en sert daralmayı kaydetse de 2001 ve 2009 yılındaki kadar küçülmedi
Ekonomiyi sırtlayan iki sektörün nefesi kesildi. 2017 yılında büyümenin lokomotifi olan inşaat sektörü 2018 yılında büyümeyi aşağıya çeken en önemli etkenlerden biri oldu. Geçen yılın ikinci yarısında finansal piyasalarda görülen sert dalgalanma, enflasyondaki keskin yükseliş ve parasal sıkılaşmanın finansal koşullar üzerinde yarattığı olumsuz etkinin tüketim ve yatırıma yansımasıyla Türkiye ekonomisi 2018 yılının dördüncü çeyreğinde yüzde 3 daraldı. İnşaat sektörü yüzde 8.7, sanayi yüzde 6.4 ile 2009 yılından bu yana en sert daralmayı kaydetti. İmalat sanayindeki daralma da yüzde 7.4'ü buldu. Ara malı ithalatındaki yavaşlama, imalat ve sanayisindeki daralmada etkili oldu.
Hangi sektör ne kadar büyüdü?
| İktisadi faaliyet kolları | Yıl | Bir önceki yılın aynı çeyreğine göre değişim oranı
(%) |
||||
| Çeyrek | ||||||
| Yıllık | I | II | III | IV | ||
| Tarım, ormancılık ve balıkçılık | 2016 | -2,6 | -3,4 | -3,4 | -3,5 | 0,4 |
| 2017 | 4,9 | 5,0 | 7,0 | 3,6 | 6,1 | |
| 2018 | 1,3 | 7,3 | -1,1 | 1,8 | -0,5 | |
| Sanayi | 2016 | 4,2 | 8,1 | 4,7 | -1,8 | 5,9 |
| 2017 | 9,1 | 6,1 | 5,9 | 15,4 | 9,3 | |
| 2018 | 1,1 | 7,9 | 4,0 | 0,1 | -6,4 | |
| İmalat sanayi | 2016 | 3,8 | 7,8 | 4,8 | -3,1 | 5,7 |
| 2017 | 9,1 | 5,6 | 5,9 | 16,8 | 8,8 | |
| 2018 | 1,1 | 8,4 | 4,4 | 0,5 | -7,4 | |
| İnşaat | 2016 | 5,4 | 2,5 | 12,8 | 2,8 | 3,2 |
| 2017 | 9,0 | 5,1 | 5,1 | 18,8 | 6,5 | |
| 2018 | -1,9 | 8,0 | 1,5 | -5,6 | -8,7 | |
| Hizmetler | 2016 | 0,2 | 2,6 | 1,0 | -6,3 | 3,7 |
| 2017 | 10,9 | 6,4 | 6,3 | 21,8 | 9,3 | |
| 2018 | 5,6 | 10,5 | 8,9 | 4,8 | -0,3 | |
| Bilgi ve iletişim | 2016 | 5,9 | 4,7 | 7,2 | 3,0 | 8,2 |
| 2017 | 13,1 | 10,9 | 11,8 | 15,2 | 13,9 | |
| 2018 | 4,6 | 5,7 | 6,9 | 3,4 | 2,9 | |
| Finans ve sigorta faaliyetleri | 2016 | 8,8 | 9,4 | 13,3 | 0,8 | 12,2 |
| 2017 | 3,9 | 9,8 | 9,3 | -5,8 | 1,9 | |
| 2018 | 1,7 | 2,7 | 11,7 | 8,4 | -16,2 | |
| Gayrimenkul faaliyetleri | 2016 | 3,6 | 4,2 | 4,6 | 2,8 | 2,8 |
| 2017 | 2,5 | 2,6 | 2,1 | 2,7 | 2,9 | |
| 2018 | 2,7 | 3,5 | 0,3 | 2,3 | 4,7 | |
Türkiye ekonomisi 2018 yılının genelinde ise yüzde 2.6 büyürken, sanayideki büyüme yüzde 1.1 oldu. İnşaat yılın tamamında yüzde 1.9 daraldı. İmalat sanayii de yıllık yüzde 1.1 artış gösterdi.
İNŞAAT SON ÇEYREKTE YÜZDE 8.7 DARALDI
Yarattığı katma değerle ülkenin en önemli sektörlerinden olan inşaat; 2018'in son çeyreğinde yüzde 8.7 daralarak büyümeyi sınırlayan etkenlerden biri oldu. İnşaat sektörü yıllık bazda ise yüzde 1.9 daraldı. Genel ekonomideki dalgalanmalara en duyarlı sektörlerden inşaatta büyüme 2018 yılının üçüncü çeyreğinde tersine dönmüş ve sektör yüzde 5.6 daralmıştı. İnşaat yılın ilk çeyreğindeyse teşviklerin de etkisiyle yüzde 8 büyümüş, ikinci çeyrekte büyüme hızı yüzde 1.5'e inmişti.
2017 YILINDA BÜYÜMENİN LOKOMOTİFİYDİ
İnşaat 2017 yılında ise büyümenin lokomotifiydi. 2017 yılında Türkiye ekonomisi yüzde 7.4, inşaat sektörü ise yüzde 9 büyümüştü. Öte yandan inşaat yapı izinlerinde azalma, konut satışlarındaki gerileme, hükümetin inşaat yatırımlarını azaltacak olması inşaat yatırımlarının bu yıl da baskı altında kalabileceğine işaret ediyor. İnşaatın gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) içerisindeki payı yüzde 9 seviyesinde. Dolaylı olarak etkilediği sektörler eklendiğinde bu rakam yüzde 30'a erişiyor.
İnşaat sektörü çeyreklik bazda 2009'un üçüncü çeyreğinden bu yana en sert daralmayı kaydetse de 2001 ve 2009 yılındaki kadar sert küçülmedi. 2001 yılının son çeyreğinde inşaat sektöründeki daralma yüzde 32.2'yi bulmuştu. Küresel mali krizin hemen ardından 2009 yılının ikinci çeyreğinde de inşaat yüzde 20.3 ile ikinci en yüksek daralmasını kaydetmişti. Keskin daralmalardan sonra yine sert büyüyen sektör 2002 yılının son çeyreğinde yüzde 39.1 büyüyerek rekor kırmıştı. İkinci en yüksek büyüme oranı ise 32.3 ile 2010 yılının üçüncü çeyreğinde yakalanmıştı.
İnşaat sektörü en fazla 2001 yılının 4. çeyreğinde daralmıştı
| 1. Çeyrek | 2. Çeyrek | 3. Çeyrek | 4. Çeyrek | |
| 1999 | -6,8 | -3,5 | -2,9 | -2,4 |
| 2000 | -1,3 | 3,4 | 10 | 11,5 |
| 2001 | -3 | -15,3 | -24,5 | -32,2 |
| 2002 | -7,3 | 9,9 | 27,9 | 39,1 |
| 2003 | 20,8 | 14,2 | 11 | 11,8 |
| 2004 | 22 | 23,3 | 22,1 | 18,4 |
| 2005 | 14,9 | 14 | 13,6 | 17,2 |
| 2006 | 20,8 | 27,6 | 26,7 | 25,7 |
| 2007 | 18,2 | 12 | 9,3 | 5,6 |
| 2008 | 1,7 | -0,8 | -5,8 | -12 |
| 2009 | -19,6 | -20,3 | -16,3 | -7,2 |
| 2010 | 8,6 | 9,2 | 32,3 | 16,9 |
| 2011 | 27,4 | 24,5 | 21,3 | 26,9 |
| 2012 | 10,1 | 7,7 | 7,6 | 8,2 |
| 2013 | 19,6 | 13,9 | 14,2 | 10,2 |
| 2014 | 19 | -0,2 | 1,1 | 3,7 |
| 2015 | -2,2 | 9,3 | 3,7 | 8,1 |
| 2016 | 2,5 | 12,8 | 2,8 | 3,2 |
| 2017 | 5,1 | 5,1 | 18,8 | 6,5 |
| 2018 | 8 | 1,5 | -5,6 | -8,7 |
Naime Sert