Devlet harcayacak, enflasyon düşecek

Türkiye piyasalarının ve yabancı yatırımcıların merakla beklediği 'Yeni Ekonomi Programı' 2020-2022 (YEP) 'Değişim Başlıyor' temasıyla açıklandı. Ekonomistler programın yaşananlara göre oldukça uçuk hedefler içerdiğini belirtirken, iş dünyası rakamlardan gayet memnun. YEP'in ilk yılını tamamladıklarını ve bir yıllık performansın sonunda programı revize ederek, ikinci yılın başlangıç vuruşunu yaptıklarını belirten Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, 2019-2020 yıllarını 'dengelenme dönemi' olarak adlandırdıklarını anımsattı. Albayrak yeni YEP ile ilgili şunları aktardı: "Yaşanan kur ataklarının ardından büyük bir resesyon beklentisine rağmen, eksi 2'ler, 3'ler, 5'ler, 'Türkiye küçülecek' beklentilerine rağmen, kuvvetle muhtemel yıl sonunu pozitif büyümeyle kapatmaya hazırlanıyoruz. 2019'da ekonomide daralma beklentileri genel kabuldü. Ekonominin raydan çıkacağına ilişkin tezvirata, kredi daralmasına şahit olduk, büyüme hedeflerinin bu durumdan etkilendiğini gözlemledik. Ekonominin en büyük kırılganlığı olan cari açıkta önemli başarı elde ettik. Yıllık bazda cari fazlada Cumhuriyet tarihi rekoru kırdık."

Enflasyonda hem TÜFE hem de ÜFE'de beklentilerin çok ötesinde performans ortaya koyduklarına işaret eden Albayrak, tüketimde dipten dönüşü oldukça kısa sürede gerçekleştirdiklerini ve yılın ikinci yarısında ertelenen özel tüketimde de ivmelenme beklediklerini vurguladı. Enflasyon hedeflerinin revize edildiği açıklamada, bütçe tarafında da harcamaların arttığı görüldü.

"Enflasyonu yüzde 5'in altına indirmek bizim temel hedefimiz olmayı sürdürüyor" diye Albayrak "Geçen yıl, 2019 yılı için yüzde 15,9'luk enflasyon hedefi koymuştuk. 2019'u yüzde 12'lik enflasyon tahminiyle geride bırakmayı hedefliyoruz. 2020 için 9,8 olarak konulan hedefi yüzde 8,5 olarak revize ettik. 2021 yılında yüzde 6, 2022 yılında da yüzde 4,9'luk enflasyon hedefliyoruz." Bütçe açığının gayrisafi yurtiçi hasılaya oranının 2019, 2020 ve 2021 yılları için yüzde 2,9'ar, 2022 için yüzde 2,6 olması hedefleniyor. Oranlara göre harcamaların artacağı öngörülüyor. 2019 ve 2020 için geçen yıl YEP açıklamasında hedef 1,8 ile 1,9 iken bu yıl en az 1 puanlık artış olduğu görüldü. 2021 için ise 1,7 olan oran 2,5'e ulaştı.

YENİ VERGİLER GELİYOR

Prof. Dr. Yalçın Karatepe "IMF'nin Türkiye raporunda belirtilen pek çok konuya ilişkin düzenlemeler yapılacağı" vurgusu yaptı. Karatepe sunuma ilişkin: "Verginin tabana yayılması meali vatandaşa yeni vergiler gelecek. İş gücü piyasasını esnekleştirmek anlamı, iş güvencesi sağlayan haklarınızın bir kısmı ortadan kaldırılacak. Gerçekleşen enflasyon yerine beklenen enflasyonun dikkate alınması. Meali: Ücret artışları gerçekleşen enflasyonun altında kalacak reel olarak yoksullaşacaksınız. KÖİ (Kamu özel işbirliği) konusunda IMF'nin söylediklerini aynen programa almışlar. Bütçe ile ilişkilendireceklermiş. IMF'den ayrıştıkları konular da var. Bütçe açıklarını artırmaya devam edecekler. IMF varlık fonuna da dikkat çekmişti. Hükumet TVF'yi kullanmaya devam edecek. Hatta yapacağı işler ile cari açığı da azaltacağını söylüyor. Varlık fonunun geçen hafta İstanbul'da üç müteahhitten aldığı tamamlanmamış inşaatların cari işlemler dengesine nasıl olumlu katkı yaptığını da biz sormuş olalım. İyi haber inşaat sektörüne: tamamlanmaya yakın inşaat projelerine finansman desteği sağlanacak" notlarını paylaştı.

İSTİHDAM ARTARKEN, İŞSİZLİK ÇÖZÜLECEK

Büyüme hedefleri ve politikalarının hızlıca tesis edilmesinin istihdamdaki artışı da beraberinde getireceğini vurgulayan Berat Albayrak, şunları kaydetti: "2019'u yüzde 12,9'luk bir işsizlik oranıyla kapattıktan sonra, işsizlik oranını 2020'de yüzde 11,8'e, 2021'de yüzde 10,6'ya ve 2022'de 9,8'e düşürmeyi hedefliyoruz. Ekonomik aktivitedeki toparlanma ile iş gücüne katılım ve istihdam oranlarında iyileşmeyi göreceğiz. Program dönemi boyunca istihdamdaki kişi sayısının yıllık ortalama 1 milyon 66 bin kişi artarak işsizlik oranının kademeli gerilemesi sağlanacak. İstihdam teşviklerinin etki analizleri yapılarak teşviklerin ihtiyaçlara göre yeniden tasarlanmasını sağlayacağız."

HEDEF, CARİ AÇIĞI BÜYÜRKEN DÜŞÜRMEK

Yeni YEP programında büyüme ve cari denge verileri de paylaşıldı. Dengelenme döneminin en başarılı alanlarının başında cari denge konusunun geldiğine işaret eden Berat Albayrak, şöyle konuştu: "2019 yılı için cari açığın milli gelire oranında yüzde 3,3'lük hedef koymuştuk. Bu çerçevede 2020 yılı için cari açıkta milli gelire oranla yüzde 1,2'lik bir seviye hedefliyoruz. Bunu 2021'de 0,8'e ve 2022'de bu yapısal dönüşümlerle sıfıra indirmek için çalışacağız." Geçen yıl ise 2020 için yüzde 2,7 2021'de de 2,6 olarak hesaplandı. Albayrak "Yüzde 2,3'lük hedefin altında kalmanın baz etkisini de dikkate alarak 2020 yılını bir önceki yıldaki yüzde 3,5'lik rakamı güncelleyerek yüzde 5'lik büyümeyi devam ettirmeyi hedefliyoruz." Büyüme hedefi 2019 yılı için yüzde 0,5 2020, 2021 ve 2022 yılları için yüzde 5'er öngörülürken, işsizlik oranı hedefleri 2019 için yüzde 12,9, 2020 için yüzde 11,8 2021 için yüzde 10,6, 2022 için yüzde 9,8 oldu.

'BİR BACAK YANLIŞ'

Ekonomist Uğur Gürses 'sıfır cari açık yüzde 5 büyüme' açıklamasını şöyle yorumladı: "Bu iddiada bir bacak yanlış. Sıfır cari açık veriyor olacaksak sıfır büyüme olacak demektir. Bugünkü konjonktür ve çözülemeyen ekonomik sorunları veri alırsak en gerçekçi olan da bu. Bakanın sunumunda salonda bulunanlara dağıtılan hali ile sırasıyla yüzde 2,9 yüzde 2,9 yüzde 2,9 yüzde 2,6. Bakanın sunumda açıkladığı yüzde 2,9 yüzde 2,9 yüzde 2,5 yüzde 1,5. Bu ciddiyet düzeyindeki program 'merdiven altı' mı hazırlandı?" Ekonomi danışmanı Yusuf Gökhan Özbakış ise "Bir önceki programda, 2020 yılı için milli gelire oranla yüzde 2,7'lik bir cari açıkla, yüzde 3,5 büyüme hedefi vardı. Bu programda ise yüzde 1,2'lik cari açıkla yüzde 5 büyüme hedeflenmiş durumda. 2020 için çok ama çok iddialı bir hedef. Keşke böyle bir ülke olabilsek, gerçekten çok isterim" dedi.

ENERJİDE TL GARANTİLİ SİSTEME GEÇİLİYOR

Berat Albayrak, mal ve hizmet fiyatlarındaki kur geçişgenliğini azaltmak için bazı ithal ürünlerin yerlileştirilmesi, alım garantili enerji kontratlarının yerlilik oranı da dikkate alınarak Türk lirası bazlı olmasını sağlayacaklarını dile getirdi. Albayrak, ayrıca bu alanda fiyatlarda düşüşü getirecek, rekabet ve verimliliği artıracak politika setini devreye alacaklarını kaydetti. Gıda enflasyonuyla mücadele kapsamında gıda üretimini artırmak için sulama yatırımları yapılacağını, sebze-meyve fiyatlarında dönemsel dalgalanmaların önlenmesi amacıyla sera yatırımlarının teşvik edileceğini ifade eden Albayrak, Hal Yasası ve Perakende Yasası'nı en kısa sürede hayata geçirmeye çalışacaklarını anlattı.

ÇOK KAZANANDAN ÇOK AZ KAZANANDAN AZ

"Önümüzdeki dönemde de gerek duyulduğunda üretime dayalı ekonomik dönüşümü finanse etmek için bütçe imkanlarını yine gerekirse kullanacağız ancak bunları yaparken her halükarda bütçe açığının milli gelire oranını yüzde 3'ün altında tutacağız" diyen Berat Albayrak "Bütçe açığının milli gelire oranında 2019'u yüzde 2,9 ile kapatmayı hedefliyoruz. 2020 ve 2021'de aynı oranı sürdürmeyi, 2022'de ise yüzde 2,6'ya düşürmeyi amaçlıyoruz. Bu kapsamda vergi adaleti sağlayacak, çok kazanandan çok, az kazanandan daha az vergi alınmasının önünü açacak ve gelirleri artıracak, uluslararası uygulamaları örnek alan bir vergi reformuyla ilgi adımları atmaya başlıyoruz. Ayrıca kamuda giderleri azaltmaya yönelik güçlü bir politika setini uygulayacağız. KİT'leri verimlilikleri artacak, kamu maliyesine yükleri azalacak şekilde yapılandırıyoruz" diye konuştu.

TAPU HARÇLARI DÜŞÜK GÖSTERİLMEYECEK

Vergi incelemelerinde Taşınmaz Değerleme Sistemi kurularak gayrimenkul envanteri tamamlanacak. Gayrimenkul vergilendirme sistemi, tapu harçları ve emlak vergilerinin gerçek değerleri üzerinden alınmasını sağlayacak şekilde yeniden düzenlenecek. İmar değişikliklerinden kaynaklanan değer artışlarının vergilendirilmesine ilişkin mevzuat ve uygulamaların güçlendirileceği de YEP ile paylaşıldı. İkinci ve sonraki konut alımlarında vergileme ve kredi kullanımına ilişkin düzenleme ve uygulamalar üretken olmayan yatırımların cazibesini azaltma saikiyle gözden geçirilecek.