Koronavirüs İstanbul'da bu merkezden yönetiliyor
Koronavirüs salgınında Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca'nın "Türkiye'nin Wuhan'ı" olarak nitelendirdiği İstanbul'da, ilk vakanın görüldüğü 10 Mart tarihinden bu yana gece gündüz çalışan ve süreci başarıyla yöneterek 15 milyonluk şehirdeki pandeminin kontrol altına alınmasını sağlayan İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü Pandemi Koordinasyon Merkezi, kapılarını ilk kez Demirören Haber Ajansı'na (DHA) açtı.
Sağlık Bakanlığı ve İstanbul Valiliği koordinasyonunda, İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü yönetiminde salgın sürecini yaklaşık 51 gündür yöneten Pandemi Koordinasyon Merkezi ekibi, bazen günde 18, hatta 24 saate varan mesailerle çalışarak sahadaki binlerce sağlık çalışanının işini kolaylaştırdı ve İstanbul'un koronavirüsle savaşında 1-0 öne geçmesini sağladı. Yaklaşık 10 kişiden oluşan beyin takımı, Sağlık Bakanlığı'nın dijital sistemleri de pandemi sürecinde aktif olarak kullanması sayesinde, hastanelerden, evinde takip edilen hastalara, sahadaki tıbbi ekipman ihtiyacından, sağlık çalışanlarının ulaşım sıkıntılarının çözümüne kadar her aşamayı adım adım tek bir merkezden yönetti. İlk kez DHA tarafından görüntülenen İstanbul Pandemi Koordinasyon Merkezi'nin çalışmalarını anlatan İstanbul İl Sağlık Müdürü Prof. Dr. Kemal Memişoğlu'nun deyimiyle, "Sahada bir orkestra var ve onun şefliği bu ekip tarafından yapılıyor. Ama sahadakiler de bu salgın sürecinde kendi enstrümanını çalabilecek kadar yetkin."
'MASADA HER ALANIN UZMANI VAR'
Türkiye'nin, Kovid-19 salgınını en iyi yöneten ülkelerden biri olduğunu ve bunu
da dünyada benzeri olmayan bir filiyasyon sistemi sayesinde başarıldığını belirten
Prof. Dr. Memişoğlu, "Salgınının daha Wuhan'da ortaya çıktığı andan itibaren
Dünya Sağlık örgütünden bile önce önlemlerini alan bir ülkeyiz. Sağlık Bakanımızın
talimatlarıyla bütün hastanelerimiz, daha salgın çıkmadan önce hazırlığını yapmıştı.
Türkiye'de ilk çıkan vakadan sonra da biz burada Kovid'le mücadele için bir
koordinasyon merkezi oluşturduk. Burada her birimi temsil eden bir arkadaşımız
var. Halk sağlığını koordine eden, filyasyon ekiplerini yöneten arkadaşlarımız,
aynı zamanda halk sağlığı ile ilgili istatistikleri ve gelecek projeksiyonlarını
yapan bir hocamız, özel hastane ve vakıf üniversitesi hastanelerindeki süreci
yöneten bir arkadaşımız, kamu hastanelerinin sorunlarını, hasta yönlendirmelerini
ve ihtiyaçlarını karşılayan bir arkadaşımız, destek sistemleri, dijital sistemler,
sahadaki ilaç, malzeme tedariği, laboratuvarların yönetimi ve izlemlerini, 112
ekiplerinin izlenmesi ve koordinasyonunu gerçekleştiren, kısaca her alanla ilgili
bir yönetici arkadaşımızın bulunduğu bir masa burası. Böylece her grup burada
birbiriyle entegre şekilde günde 18 saate yakın çalışıyorlar ve her şeyi dijital
sistemlerle izleyerek koordine ediyorlar" dedi.
'DİJİTAL SİSTEMLER PANDEMİDEKİ BAŞARIMIZI ARTIRDI'
Salgın sürecinde Sağlık Bakanlığı, saha ile merkezi buluşturan dijital sistem
ve yazılımları çok etkin kullanarak pandemiyi başarıyla yönetiyor. Bu süreçte
hızla yapılan özel yazılımlar ile sisteme yeni dijital modüller eklendi ve böylece
tüm vakalar ve sahadaki süreç titizlikle yönetildi. Filyasyon ve İzolasyon Takip
Sistemi (FİTAS) modülü de bu yazılımlardan sadece biri. FİTAS sayesinde sahadaki
en uç nokta ile koordinasyon merkezinin anlık olarak irtibat halinde olabildiğini
vurgulayan Prof. Dr. Memişoğlu, şu bilgileri verdi:
"Bu süreçte dijital sistemleri çok iyi kullandık. Örneğin SİNA (Sağlıkta İstatistik
ve Nedensel Analizler) dediğimiz, bakanlığımızın istatistik modülü etkin kullandığımız
sistemlerden. Ayrıca Halk Sağlığı Yönetim Sistemi'ne (HSYS) entegre edilen ve
hem filyasyonu yönetme, hem de hastaları dijital platformda anlık takip etme
imkanı veren FİTAS dediğimiz modül, pandemi sırasında çok kısa sürede yazıldı
ve bu sayede biz bu koordinasyon merkezinden sistemi kontrol etme imkanı bulduk.
Örneğin, İstanbul'da pozitif veya olası bir vaka olduğu anda, hastanede, poliklinikte
ya da ilçede herkesin ne yapacağı belli. Hasta diyelim herhangi bir hastaneye
geldi. O hastanın bilgileri sisteme girildiği anda, anbean durumunu bu masadan
da takip edebiliyoruz. Böylece hasta taburcu olup evden takip edileceği zaman,
o ilçe müdürlüğümüzü sistem üzerinden haberdar ediyoruz ve o bilgi aile hekiminin
önüne düşüyor. Böylece hastaya her gün telefonu ederek ilacına varana kadar
durumunu izleyebiliyoruz."
'BU SİSTEMİN DÜNYADA ÖRNEĞİ YOK'
Türkiye'nin dünyaya örnek olacak bir filyasyon sistemi kurduğunu ve bu sayede
pandemide çok başarılı bir yönetim sergilediğini anlatan Prof. Dr. Kemal Memişoğlu,
sözlerini şöyle noktaladı: "Sadece İstanbul'da 1200'ün üzerinde filyasyon ekibimiz
var. Pozitif vakaları evlerinde ziyaret ediyorlar, temaslılarını tespit edip
pozitif çıkan varsa onların da izolasyona alınmasını sağlıyorlar. İlaçları bile
hastanın evine kadar teslim ediyorlar. Filyasyon, salgının kırılması için çok
önemli. Türkiye bu konuda dünyanın en iyi sistemini kurdu. Burada başka bir
şey daha yapıyoruz, İstanbul Valiliğimiz'in sağladığı imkanlar doğrultusunda,
sağlık çalışanlarının kalacak yerleri ve ulaşımları ile ilgili bütün ihtiyaçlarını
koordine ediyoruz. Türkiye'nin sağlık sistemi çok kuvvetli. Bu salgın aslında
bunu da gösterdi. Sağlık Bakanımızın da açıkladığı gibi, salgında çok iyi bir
yol kat ettik. Ama halkımız sakın rehavete de kapılmasın. Yine sosyal mesafelerini
korumaya, hijyen kurallarına uymaya, evde kalmaya devam etmeli. Biraz daha sabır
gerekiyor bu iş bitti diyebilmemiz için."
'AYNI ANDA ÜÇ FARKLI EKİBE GÖREV ATAYABİLİYORUZ'
İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanı Dr. Abdullah Emre Güner,
Pandemi Koordinasyon Merkezi'nde salgının birinci basamaktaki yönetiminden sorumlu.
Dr. Güner, "Ana amacımız aslında insanların hasta olmadan bu süreci atlatması.
Filyasyon ekipleri burada hayati önem taşıyor. İstanbul bu konuda tecrübeli
bir ekibe sahipti zaten. Daha önce de polio veya kızamık salgınlarından tecrübemiz
vardı. Ancak Kovid çok hızla yayılan bir hastalık bu nedenle ekip sayımızı beş
katına kadar çıkardık. Sağlık Bakanlığı Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğümüz
ile birlikte hızlıca bir yazılım geliştirdik. Bu sayede örneğin Bakırköy'de
hastanede tespit edilmiş bir kişinin, Beşiktaş'ta oturduğunu ve Kadıköy'de çalıştığını
hayal edin. Biz bu sistem sayesinde şu anda Bakırköy, Beşiktaş ve Kadıköy'de
aynı anda üç farklı ekibe bu görevleri atayabiliyoruz. Koordinasyonu online
sistemden takip edebiliyoruz. Bunun dünyada başka bir örneği yok" dedi.
'HASTALARIN İLACINI KAPISINA KADAR GÖTÜRDÜK'
İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü Destek Hizmetleri Başkan Yardımcısı Dr. Serdal
Zelyurt ise sahanın malzeme tedariğini sağlıyor. Maskeden eldivene, dezenfektandan
evinde takip edilen hastanın ilacına kadar tüm planlamaları buradan yürütebildiklerini
vurgulayan Dr. Zelyurt, "Eczacı ekibimiz var. Sabah 8'den gece 12'ye kadar buradalar.
Tüm hastanelerin ilaç taleplerine anında cevap veriyoruz. Bazı zamanlar ambulansla
sahaya bizzat kendimiz ilaç götürdük. Hangi hastaya hangi ilaç kullanılmış,
hastanın son durumu ne, tüm süreçleri görebiliyoruz" diye konuştu. İl Sağlık
Müdürlüğü Laboratuvar Hizmetleri Komisyon Başkanı Dr. Cemal Kazezoğlu da pandemi
koordinasyonunda laboratuvar sürecini yönetmekle sorumlu. PCR ve hızlı tanı
testleri ile kan tahlillerinin takibi, laboratuvar ihityaçları veya testlerin
hızlıca sonuçlanabilmesi için sahadaki gerekli organizasyonları o ve ekibi gerçekleştiriyor.
Dr. Kazezoğlu, "İlk başlarda vaka sayımız da çok az olduğu için sadece bir laboratuvarda
test günlük 300'e yakın test yapıyorduk. Şu an 25 laboratuvarda günlük 22 bin
test kapasitesine ulaştık. Sokağa çıkma yasağının olduğu günlerde de filyasyon
ekiplerimiz vatandaşa ulaşıyor ve örnekleri alıp laboratuvarları götürüyor"
dedi.
'HER KOVİD VAKASINI İZLEYEBİLİYORUZ'
Dr. Savaş Bayrak ise şu bilgileri verdi:
"İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü Sağlık Hizmetleri Başkan Yardımcısıyım. Özel hastaneler
ve vakıf üniversitelerinin pandemi sürecine katılımını sağlamak ve koordinasyonun
sağlanmasında görevliyim. Şüpheli vakanın nereye başvurduğunun hiçbir önemi
yok. İlk başvurduğu yerdeki hekim, hasta bilgilerini dijital platforma yüklendiği
anda biz hastanın çekilen tomografileri de dahil olmak üzere Kovid ile ilgili
bütün laboratuvar tetkiklerinin hepsini takip edebiliyoruz. Bu niye önemli?
Sadece vakanın durumunu izleyebilmek açısından değil, süreç boyunca ne kadar
ilaca ihtiyacımız olacak, hangi ilaç daha fazla kullanılıyor, hangi tedavide
hastanın durumunda ne gibi değişiklikler olmuş; bu datalar sayesinde bilim kurulunun
çalışmalarına ışık tutabiliyoruz."
'EVDE İZLEM, HASTANELERİ RAHATLATTI'
İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü Kamu Hastaneleri Başkan Yardımcısı Dr. Habip Yılmaz,
kamu hastanelerinin Kovid hastaları için planlanmasını yürütüyor. Dr. Yılmaz,
"Hastaların hastaneler arası nakilleri, yatak ve yoğun bakım durumları, hastanelerdeki
ihtiyaçlar gibi planlamaları yapmakla sorumluyum. Bakanlığımız bilim kurulu
en son rehberinde özellikle hafifi seyrili vakaların evde de takip edilebileceği
yönündeki rehberliği sayesinde hastanelerimizin doluluk oranları büyük ölçüde
rahatladı" diye konuştu. Halk Sağlığı Hizmetleri Başkan Yardımcısı Dr. Erdoğan
Kocayiğit, birinci basamak sağlık hizmetleri ile ilçe sağlık müdürlüklerinin
koordinasyonunu yönetiyor. Dr. Kocayiğit, sahada 3 bine yakın personel ile 1200
filyasyon ekibinin hasta ve temaslı takibi yaptığını söyledi.
'KISA VADEDE HİÇBİR ŞEY ESKİSİ GİBİ OLMAYACAK!'
Pandeminin en ön cephedeki savaşçılarından 112 ekiplerinden ise Dr. Kenan Ahmet
Türkdoğan sorumlu. İl Sağlık Müdürlüğü Acil Sağlık Hizmetleri Başkanı Dr. Türkdoğan,
şu bilgileri verdi: "112 çağrılarını, hasta nakillerini, hastaneler arası hasta
transferlerini, ambulans dezenfeksiyon takipleri gibi işlemleri buradan yürütüyoruz.
Koordinasyon ekibindeki hocalarımız, hastanelerdeki boş yer durumlarını bizimle
sistem üzerinden paylaşıyor ve biz de listemizde nakil bekleyen hastalarımızı
gördüğümüz için hasta ile hastaneyi birleştirip hızla nakillerinin sağlanmasını
sağlıyoruz. Ayrıca ekip yoğunluk denilen bir listemiz var. Orada da renklere
göre ekiplerimizin yönlendirilmesi, geri çekilmesi ya da kapalı ekipler varsa
ihtiyaca göre tekrar aktive edilmesini buradan sağlıyoruz. 184 gibi diğer birimlerimize
de destek olmak amacıyla, vatandaşlarımıza yardım etmek için Vefa Çağrı Sistemini
de buradan yönlendiriyoruz." İstanbul Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk
Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Işıl Maral, ekibe en son katılanlardan.
Prof. Dr. Maral, salgının gidişatı ve alınması gereken tedbirlerle ilgili akademik
çalışmaları yürütüp tavsiyelerde bulunuyor. Prof. Dr. Maral'a göre salgında
çok iyi bir noktaya gelmiş olsak da kısa vadede hiçbir şey eskisi gibi olmayacak.
Maral "Dünyadaki çalışmaları da izleyerek burada saha koşullarımıza uyarlayıp
en uygun kararları almaya çalışıyoruz. Gerek sosyal mesafe, gerekse fiziksel
mesafeye uzun bir süre dikkat etmemiz gerekecek. Bayramda da bu önlemleri sıkı
tutmak zorundayız" dedi.