Vetolu Nükleer Santral Yasası, TBMM komisyonunda kabul edildi
10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in bir
kez daha görüşülmesi için Meclise geri gönderdiği Nükleer Güç Santrallerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışına İlişkin Kanun, TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonunda kabul edildi. Komisyonda kabul edilen 11 önerge doğrultusunda, kanunda değişiklik yapıldı. Buna göre, daha önce şirketlere EPDK'dan lisans alma mecburiyeti getiren düzenleme değiştirilecek. Böylece nükleer santrali kuracak veya işletecek şirketlerin, ihaleye girmeden önce Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan (EPDK) "lisans alma mecburiyeti" kaldırılacak. İhaleyi kazanan şirket, lisansını, faaliyete başlamadan önce alacak. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK), nükleer santral kurup işletecek şirketlerin karşılaması gereken ölçütleri bir ay içinde yayınlayacak. Yarışmanın şartları, şirketin seçimi, yer tahsisi, lisans bedeli, altyapıya yönelik teşvikler, seçim süreci, yakıt temini, üretim kapasitesi, alınacak enerjinin miktarı ve enerji birim fiyatını oluşturma usul ve esasları için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yönetmelik hazırlanacak. Bu yönetmelik, Bakanlar Kurulu onayına sunulacak. Yönetmelik yayınlandıktan sonra kurulması öngörülen nükleer santrallar için, en geç 1 ay içinde Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi (TETAŞ) tarafından ilana çıkılacak. Alınan tekliflerden, TAEK tarafından belirlenen ölçütleri karşıladığı TAEK tarafından belgelenen şirketlerin teklifleri ihaleye sokulacak. Alınan teklifler TETAŞ tarafından değerlendirildikten sonra, en uygun teklif belirlenerek, ilgili şirketle sözleşme imzalanmasına izin alınmak üzere Bakanlar Kurulu onayına sunulacak. TETAŞ tarafından gönderilen teklifin uygun görülmesi halinde, Bakanlar Kurulunca ilgili şirket ile TETAŞ arasında sözleşme imzalanması konusunda izin verilecek. EPDK tarafından sözleşme imzalanması uygun görülen şirkete, ilgili mevzuat çerçevesinde lisans verilecek. EPDK tarafından lisans verilmesinin ardından, ilgili şirket ile TETAŞ arasında, santralin işletmeye alındıktan sonraki 15 yılı aşmayan enerji satışını düzenleyen sözleşme imzalanacak.
-ÜRETİLECEK ENERJİNİN SATIŞI...-
Kanunda, nükleer santrallerden üretilecek enerjinin tamamına alım garantisi verilmesi ve alış fiyatının belirlenmesine yönelik düzenleme yapıldı. Böylece üretilen enerjinin tamamı, TETAŞ tarafından satın alınacak. Bu enerji, santralin devreye girmesinden itibaren her yıl faaliyette bulunan perakende ve toptan satış lisansı sahibi tüzel kişilere yapılacak ikili anlaşmalar çerçevesinde, TETAŞ'ın alım fiyatı üzerinden satılacak.
Perakende ve toptan satış lisansına sahip tüzel kişilerin alacakları enerji miktarı, bir önceki yılki Türkiye toplam enerji tüketimindeki payları oranında her yıl belirlenecek.
TETAŞ tarafından toptan ve perakende satış şirketlerine yapılacak enerji satışına ilişkin usul ve esaslar ile tarafların yükümlülükleri, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yönetmelikle belirlenecek.
TETAŞ ile anlaşma yapmayı talep etmeyen şirketler, elektrik piyasası ve nükleer tesislere ilişkin mevzuata uymak kaydıyla, bu kanunda yer alan bazı düzenlemeler hariç diğer hükümlere tabi olacaklar.
-SANTRALİN SÖKÜMÜNDEN ŞİRKET SORUMLU OLACAK-
Şirket, kanun ve mevzuatın gerektirdiği her türlü izin, ruhsat ve lisansı almakla yükümlü olacak.
Atık yönetimi kapsamında geçici depolama veya nihai depolama yerinin belirlenmesine, depolanma tesisinin inşasına, lisanslanmasına, işletilmesine ve işletmeden çıkarılmasına, geçici depolama yerinde muhafaza edilecek veya nihai depolama yerinde bertaraf edilecek kullanılmış yakıt ya da yüksek radyoaktif seviyeli atıkların taşınmasına ve işlenmesine, radyoaktif atıkların yönetimini sağlayacak araştırma, geliştirme faaliyetlerinin yürütülmesine ilişkin maliyetleri ve nükleer güç santralının söküm işleminden dolayı oluşacak maliyetleri karşılamak amacıyla Ulusal Radyoaktif Atık Hesabı (URAH) ve İşletmeden Çıkarma Hesabı (İÇH) oluşturulacak.
URAH ve İÇH'de birikecek para, tüm vergilerden müstesna tutulacak.
Hesaba ödenmesi gereken payları zamanında yatırmayanlar hakkında, Amme Alacakları Tahsili Usulü hakkında kanunun hükümleri uygulanacak.
Nükleer güç santralini işleten şirket, TAEK'in yayınlayacağı ölçütler çerçevesinde yakıt temininden ve işletme döneminin sonunda santralin devreden çıkarılması ve sökümünden sorumlu olacak.
Şirket, santralin kurulması aşamasında oluşabilecek herhangi bir zararın tazminine yönelik yatırım sigortası yaptırmak zorunda olacak. Ayrıca santralin faaliyeti süresince oluşacak atıkların taşınması, depolanması ve bertaraf edilmesiyle ilgili her türlü finansal maliyetlerin ve santralin işletme süresinin sonunda işletmeden çıkarma masraflarının karşılanması için oluşturulacak hesapların her birinde, kilovatsaat başına 0,15 cent katkı payı ödemekle yükümlü olacak.
Nükleer yakıt, radyoaktif madde veya radyoaktif atık taşınırken veya santralde bir kaza olması durumunda, nükleer enerji alanında üçüncü kişilere karşı sorumluluğa ilişkin olarak Paris Sözleşmesi ile diğer ulusal ve uluslararası mevzuat hükümleri uygulanacak.
Santrali kuracak şirket, gelirlerinin yüzde 1'ini, araştırma ve geliştirme faaliyetinde kullanmak için ayıracak.
-KAMU ŞİRKETLERİ SANTRAL KURABİLECEK-
Nükleer güç santrali kurmaya hak kazanan şirket ile bir iktisadi devlet teşekkülü, iştirak ilişkisi kurabilecek.
Bakanlığın görev vermesi halinde, kamu şirketleri nükleer güç santrali yapabilecek; yurt dışında benzer yatırımları yapabilecek veya yatırımlara iştirak edebilecek.
Bakanlar Kurulunca, yurt içinde veya yurt dışında santral kurmak, kurdurmak, işletmek, işlettirmek ve üretilen elektriğin satışını yapmak üzere kamu şirketi kurulmasına karar verilebilecek.
Kurulacak ve özel hukuk hükümlerine tabi olacak kamu şirketleri, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının görev vermesi halinde, nükleer güç santralleri yapabilecek. Kurulacak şirkette, özel sektör şirketlerinin hisse sahibi olmasına izin verilebilecek.
Bu şirketin denetimi, KİT ile TBMM'nin Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'a göre yapılacak.
-ARSA, BEDELSİZ KULLANILACAK-
Bakanlar Kurulu, kurulacak santrale ilişkin teknoloji edinmeye yönelik yatırımlar ile işletme personelinin eğitimi konusunda teşviklerden yararlandırabilecek.
Üzerinde santral kurulacak taşınmazların, Hazinenin özel mülkiyetinde veya devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunması halinde, bu taşınmazlar üzerinde şirket lehine Maliye Bakanlığı tarafından, diğer kamu kurum veya kuruluşların mülkiyetinde bulunması halinde ise Bakanlar Kurulu kararıyla bedelsiz olarak kullanma izni, irtifak hakkı tesis edilecek.
Sözleşme sürelerinin sonunda, nükleer santralin sökülmesi zorunlu tutulacak. Söküm işinden ve taşınmazın çevre kuralları kapsamında kabul edilebilir hale getirilerek Hazineye iadesinden, şirket sorumlu tutulacak.
Kanunun uygulanmasında koordinasyon, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından sağlanacak.
Kanuna aykırı hareket eden satış lisansı sahibi tüzel kişiler hakkında, EPDK tarafından ilgili kanun çerçevesinde işlem yapılacak.
TAEK, nükleer faaliyetlerin düzenlenmesi ve denetlenmesi görevini yerine getirecek yeni bir kurum kurulana kadar görevine devam edecek. TAEK görevlerini yerine getirirken, özel bilgi ve ihtisas gerektiren işlerde, kadro aranmaksızın uygun nitelikli yerli ve yabancı uyruklu sözleşmeli personel çalıştırabilecek. Bunlara ödenecek ücret ve diğer mali haklar, Başbakan tarafından belirlenecek.
-TERMİK SANTRALLERİN ENERJİ ALIM SÖZLEŞMESİ...-
Kanunun geçici maddesine göre, Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ), yerli kömür yakıtlı elektrik santralı yapılması amacıyla kömür tahsis ihalesi yapabilecek.
İhale sonucunda yapılacak santrallerin 1000 megavat ve üzeri güçte olması ve santralin tamamının 2014 yılı sonuna kadar işletmeye girmesi halinde, belirlenen elektrik enerjisi satış fiyatı üzerinden ve santralın işletmeye geçme tarihinden itibaren, 15 yıllığına enerji satış anlaşması imzalanacak.
Santral sahası hariç olmak üzere ihale konusu maden sahası ile ihale konusu projenin gerçekleşmesi için zorunlu olan baraj ve su alma yapı yerlerinin kamulaştırmaları, EÜAŞ tarafından bedeli ödenerek yapılacak.
Yapılacak santrallerin, sözleşmelerinde öngörülen sürede işletmeye alınamaması halinde uygulanacak yaptırımlar, şartname ve sözleşmelerde yer alacak.
Gerekli enerji nakil hatları TEİAŞ tarafından, şirketle TETAŞ arasında yapılacak sözleşmede belirlenecek santral ünitelerinin işletmeye giriş programına uygun olarak yapılacak. Gecikmeden dolayı oluşan zararlar, TEİAŞ tarafından karşılanacak.