Milli ekonominin yol haritası

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, ekonominin üç yıllık yol haritasını açıkladı. 'Yeni Dengelenme', 'Yeni Normal' ve 'Yeni Ekonomi' teması taşıyan, 2021-2023 yıllarını kapsayan programla enflasyonun kalıcı olarak tek haneye indirilmesi, cari açığın kapanması ve sürdürülebilir büyüme öngörülüyor. Bakan Albayrak, "İstihdam odaklı büyümeyi hedefleyen politikalarımızı hayata geçirerek, ekonomimizde üretime, ihracata ve finansal istikrara dayalı değişimi gerçekleştireceğiz. Ülkemizi, ekonomide bir üst lige çıkaracak, sürdürülebilir büyüme modelini tesis edecek tüm politikaların başarıya ulaşması için gece-gündüz demeden çalışmaya devam edeceğiz" dedi.

NORMALLEŞME SÜRECEK
'Yeni Dengelenme' döneminde pandemi sürecinde devreye alınan finansal tedbirlerin kademeli olarak kaldırılmaya başlandığını anlatan Albayrak, "Normalleşme adımları önümüzdeki günlerde de devam edecek" dedi. Kovid-19 salgınıyla ekonomide iş yapış şekillerinin değiştiğini hatırlatan Albayrak, "Ekonomimizin bu sürece gereken uyumu sağlayabilmesi için dijital dönüşüme hız kazandırılması, e-hizmetlerin hayatın her alanına yaygınlaştırılması, yeni finansal çözümlerin üretilmesi ve yeni çalışma modelleri oluşturulması bir zorunluluk" diye konuştu.

STRATEJİK REFORMLAR VURGUSU
'Yeni Ekonomi' başlığı altında yapılacakları sıralayan Bakan Albayrak, şunları söyledi: "Enflasyon ve cari dengedeki kırılganlıkları azaltacak, rekabet, teknoloji ve verimlilik odaklı stratejik reformları hayata geçireceğiz. Salgın sonrası küresel tedarik zincirinde ortaya çıkan aksamaları fırsata dönüştürerek ülkemizi üretim ve yatırımda küresel bir cazibe merkezi haline getirecek adımlar atacağız. Kapsayıcı bir kalkınma modeli uygulayacağız."

TASARRUFLAR ARTIRILACAK
Finansal piyasalarda stratejik reformlar yoluyla tasarrufların artırılması, kaynak dağılımında etkinliğin desteklenmesi, finansal okuryazarlık seviyesinin yükseltilmesi ve finansal sistemin sermaye piyasası ayağının güçlendirilmesinin amaçlandığını anlatan Bakan Albayrak, "Katılım sigortacılığı yaygınlaştırılacak. Finansal kapsayıcılık artırılacak, TL bazlı finansal ürünler teşvik edilecek, dolarizasyon azaltılacak" dedi.

EN ÖNEMLİ AYAK FİYAT İSTİKRARI
Programın en önemli ayaklarından birisi de fiyat istikrarı olacak. Öncelik, enflasyonun kalıcı olarak düşük tek haneli seviyelere indirilmesi. 2020'de yüzde 10.5'e gerilemesi beklenen enflasyonun program sonunda yüzde 4.9 düzeyine inmesi öngörülüyor.

NELER YAPILACAK ?
*Kamunun yönlendirdiği bazı fiyat ve ücretlerde geçmiş enflasyon yerine YEP hedeflerine göre ayarlamalar yapılacak.
*Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu'nun fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına karşı piyasa dengesini ve tüketicileri korumaya yönelik faaliyetleri etkinleştirilecek.
*Rekabet ihlallerini sonlandırmak, ekonomiyi ve tüketicileri kartelleşmeye karşı güvence altına almak için Rekabet Kanunu'nda yeni yaklaşım devreye girecek.
*Sözleşmeli tarım ve girdi finansmanı ile gıda fiyatlarında istikrar sağlanacak.
*Tarımsal üretim maliyetlerini düşürmek, çiftçilerin gelirini garanti altına almak ve gıda fiyatlarında istikrara katkı sağlamak için Türkşeker'in başlattığı girdi finansmanı ve avans mekanizması uygulamaya konulacak.
*Sezon dışı dönemde vatandaşın ihtiyaç duyduğu sebze ve meyvenin üretimine katkı sağlamak için münavebeli (ekim nöbeti) ekim programı oluşturulacak.
*Kurdaki değişimlerin enflasyona etkisini en aza indirmek için TL bazlı alım garantili kontratlar hayata geçirilecek.

KAMU YATIRIMLARDA SÜRÜKLEYİCİ OLACAK
Salgın döneminde alınan tedbirlerin bütçeye etkisi ekonomik faaliyetler iyileştikçe azalacak. Program dönemi boyunca bütçe açığının GSYH'ye oranının kademeli bir şekilde gerilemesi ve dönem sonunda yüzde 3.5 olması bekleniyor.

NELER YAPILACAK ?
*Salgın kaynaklı belirsizlik dönemi etkisi ile özel sektörün çekingen kalabileceği yatırımlarda kamu sürükleyici rol üstlenecek.
*Kamu harcamalarındaki artış üretimi, verimliliği ve istihdamı destekleyecek belli alanlarda yapılacak sabit sermaye yatırımları ile sınırlı tutulacak.
*Demiryolu yatırımları, sulama projeleri, eğitim, Ar-Ge harcamaları, yeni OSB'lerin desteklenmesi ve üniversite araştırmaları gerçekleşecek.
*Sürekli ve kalıcı gelir kaynakları ile vergi tahsilatında etkinliğin artırılması, ekonomide kayıtdışılığın azaltılması, teşvik sisteminin verimliliğinin artırılmasını sağlayacak politikalar devreye alınacak.
*Devlet Malzeme Ofisi'nin merkezi satın almadaki rolü genişletilecek. Özellikle sağlık alanında satın almalarda yerlileştirme önümüzdeki günlerde devreye alınacak.

POLİTİKA VE EYLEMLERİN İLERLEME DURUMLARI
Salgının tüm güçlüklerine rağmen eylem planında önemli bir gerçekleşme sağlandığına işaret eden Albayrak, "Geçen yıl 166 maddeden oluşan bir eylem planı hazırlamıştık. Bunun 77'sinin 2020, 32'sinin 2021 ve 57'sinin 2022'de hayata geçirileceğini takvime bağlamıştık. Eylül 2020 itibarıyla 2020'deki 77 eylemin 52'sini yani yaklaşık yüzde 68'ini hayata geçirdik, diğer 25 eylemde de önemli ölçüde ilerleme kaydettik" dedi.

V TİPİ TOPARLANMA
Salgın dönemindeki tedbirlerle ekonominin hızlı bir normalleşme sürecine girdiğini hatırlatan Albayrak, "Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin birçoğundan pozitif ayrıştık. Sanayi üretimi, satın alma yöneticileri endeksi, kapasite kullanım oranı, elektrik tüketimi ve güven endeksi verileri, ekonomide üçüncü çeyrekten itibaren güçlü bir V tipi toparlanma olduğuna ve büyüme oranının pozitife döndüğüne işaret ediyor. Toparlanmanın sürükleyicilerinden birisi de ihracat oldu. Altın hariç ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 90'a ulaştı" dedi. Albayrak, turizm, ulaşım ve hizmetler sektöründeki toparlanmanın henüz istenen seviyede olmadığını ancak bunun için önlem alınacağı mesajını da verdi.

BÜYÜMEYE ALTERNATİF SENARYO
Bakan Albayrak sunumunda ekonominin 3 yıllık hedeflerini de sıraladı. Buna göre, 2020'ye hızlı başlayan Türkiye ekonomisinin, Kovid-19 salgının etkisiyle yıl sonunda yüzde 0.3 büyümesi bekleniyor. 2021'de ertelenen tüketim ve yatırımların devreye girmesi ve turizm gelirlerindeki normalleşme ile birlikte büyümenin yüzde 5.8 olacağı tahmin ediliyor. Programın geri kalanında ise büyüme yüzde 5 olarak öngörülüyor. Salgın koşullarının ekonomideki toparlanma sürecini sekteye uğratması halinde kötümser senaryo da hazırlandı. Bu senaryo gerçekleşirse, 2020'de ekonomi yüzde 1.5 daralacak, 2021'de YEP tahmininin 2.1 puan altında kalarak yüzde 3.7 seviyesinde büyüme gerçekleşecek.

NELER YAPILACAK ?
*Türkiye Varlık Fonu, petrokimya, madencilik ve yerli kaynağa dönük enerji üretimi alanlarındaki yatırımlarda yer alacak.
*Türk Eximbank ve Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası fonlama imkanları KOBİ'ler, ihracatçılar ve ithal ikameye yönelik yatırım projelerinin finansmanında kullanılacak.
*Türkiye Kalkınma Fonu bünyesindeki sermaye yatırım fonlarıyla katma değerli yerli ve yenilikçi üretim desteklenecek.
*Kredi Garanti Fonu uygulamasında ihracat yapan ve ithalatı azaltan KOBİ'ler önceliklendirilecek.
*Türkiye'nin Uluslararası Doğrudan Yatırım Stratejisi hazırlanacak.

CARİ DENGEDE KALICI İYİLEŞME
Program cari işlemlerde kalıcı olarak denge tesis etmeyi amaçlıyor. Bakan Albayrak, salgınının net turizm gelirleri üzerindeki azaltıcı etkisinin 25 milyar dolar, net altın ithalatı üzerindeki yukarı yönlü etkisinin ise 12 milyar dolar seviyesinde olduğunu belirterek, "Bu geçici etkiler hariç bakıldığında, 2020'de 12.4 milyar dolar, yani milli gelirimizin yüzde 1.7'si kadar cari fazla verdiğimizi hesaplıyoruz" dedi. Program süresince, cari işlemler dengesinin GSYH'ye oranının 2021 ve 2022 yıllarında sırasıyla yüzde 1.9 ve 0.7 açık vermesini, 2023'te ise sınırlı fazlaya dönmesi öngörülüyor.

NELER YAPILACAK ?
*Uluslararası alanda rekabetçi ve güçlü istihdam potansiyeli olan öncelikli sektörler desteklenecek.
*2021'de yenilenecek kontratlardaki doğalgaz fiyatları yeni gaz keşfi kaynaklı olarak daha uygun düzeylerde oluşacak, enerji ithalatına olumlu katkı yapacak.
*Türk Eximbank'ın yeni yaklaşımı, Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası'nın yeni odak alanları ile KOBİ'ler desteklenecek.
*12 ay turizme geçişle turizmde çeşitlilik artacak.

Dilek GÜNGÖR