Türkiye, Afganistan hesabını iyi yapıyor

ABD ve NATO güçlerinin çekilme sürecinin devam ettiği Afganistan'da, başkent Kabil'deki havaalanının güvenliğini Türkiye'nin sağlaması planlanırken Ankara'nın beklentilerini, bundan sonraki süreci, riskleri, stratejik çıkarları ve Taliban'ın açıklamaları dış politika uzmanlarına sorduk. Uzmanların görüşleri şöyle:

ASLA İHMAL EDEMEYİZ

ORSAM Başkanı Prof. Dr. Ahmet Uysal: Afganistan bizim kardeş ülkemiz. Peştu'nu, Özbek'i diğer etnik gruplarıyla tarihi olarak güçlü bağlarımız olan bir ülke. ABD ile veya ABD'siz bizim Afganistan'ı ihmal etmemiz mümkün değil. Sovyet işgali zamanında da ABD işgali zamanında da Türkiye, Afganistan'da çok yapıcı bir rol oynadı. ABD, bugün Afganistan'ı aynı Rusların yaptığı gibi mahvedip çıkıyor. ABD zaten İslam dünyasında düzen istemez. Buna en güzel iki örnek Irak ve Somali. ABD mahvetti diye buraları kendi haline bırakamayız. Taliban şu anda Afganistan'da önemli bir aktör. Ama Taliban'ın orayı yönetemeyeceğini de herkes biliyor. Dolayısıyla Türkiye, Taliban'la ve Taliban'a destek veren ülkelerle de görüşerek bu süreci yönetmeli. Türkiye'nin hesabını iyi yaptığına inanıyorum. Türkiye bunların hepsini değerlendirecek güçte. Afganistan bizim yeni gördüğümüz bir ülke değil. Çok önem verdiğimiz ve çok da kritik bir yer. Asya'nın göbeğinde kilit noktada. Türkiye kendi hesabını yapıyor artık. Afganistan'da da başarılı olacaktır. Öte yandan ABD'nin Afganistan'daki planı; kaos planı. Bir taraftan da Çin'in önünü kesmeyi de amaçlıyor. Kuşak Yol Projesi'ne engel olacak bir planı olduğunu da düşünüyorum. Türkiye'nin bu kaos planına düşmemek için çok dikkat etmesi lazım. Özellikle Türkiye, Pakistan ve Çin işbirliği Afganistan'a düzen getirebilir.

ABD'NİN JANDARMASI OLMAYIZ

Prof. Dr. Bilal Sambur: Türkiye, Afganistan'a yabancı bir ülke değil. Türkiye'nin Afganistan ile 1920'lere dayanan dini, tarihi ve sosyal bağları var. Yaklaşık 20 yıldır Türk askeri NATO bağlamında Afganistan'da insani yardım ve altyapı alanlarında faaliyet gösteriyor. Afganistan'da ayrıca Pakistan, Çin ve İran faktörü var. Türkiye'nin Afganistan'da asker bulundurmasının, ABD ya da NATO'nun jandarmalığı olmadığı hususu iyi anlatılmalı. Bu konuda böyle bir algının oluşturulmaması konusunda çok dikkat edilmeli. Türkiye'nin önünde çok riskli bir yol var. Ancak Asya'nın kapısı Afganistan'da güç bulundurarak, sahada aktör olarak bulunarak Asya jeopolitiğindeki çıkarlarını korumak konusunda önemli bir adım atıyor. Güvenliğin en kritik sorun haline geldiği Afganistan'da ABD ve NATO'nun çekilme sonrası bir planı bulunmuyor. Batı, Afgan hükümetinin Taliban karşısında nasıl direneceği, ayakta kalıp kalmayacağı, başkent Kabil'in ve Uluslararası Kabil Hamid Karzai Havalimanı'nın güvenliğini sağlayıp sağlamayacağı soruları ile çok ciddi bir şekilde meşguller.

SELÇUK BÖKE