Sayıştay uyardı! Sözleşmeli personelden müdür yapılamaz

Beylikdüzü Belediyesine ait Sayıştay raporunun "Sözleşmeli Olarak İstihdam Edilen Personelin Vekaleten Müdür Olarak Görevlendirilmesi" başlıklı 22 nci bulgusunda Belediyenin müdür kadrolarının sözleşmeli personelce nasıl yürütüldüğünü görüyoruz. Bunda ne var diyecek okuyucularımız olabilir. Ancak, olayın özünde sözleşmeli personelin iş güvencesi olmadığı için müdür kadrolarında itiraz etmeden verilen emirleri harfiyen yerine getirmesi yatmaktadır.

Zira belediyelerde yeterince müdür olabilecek personel olmasına rağmen sözleşmeli personel tercihi tesadüfi değildir. Bir de sözleşmeli personelin müdür olarak görevlendirilemeyeceğinin belediye tarafından bilinmediği düşünülmesin.

Sayıştay bulgusunda şu ifadelere yer verilmiştir; İdare tarafından 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 49'uncu maddesi uyarınca sözleşmeli olarak istihdam edilen bazı personel vekaleten müdür olarak görevlendirilmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın kamu hizmetinin yürütülmesine ilişkin genel ilkeleri açıklayan 128'inci maddesinin ilk fıkrasında; "Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür." denilmektedir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun "Harcama yetkisi ve yetkilisi" başlıklı 31'inci maddesinde; "Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir."

"Harcama talimatı ve sorumluluk" başlıklı 32'nci maddesinde; " Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun ve diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur." hükümleri yer almaktadır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "İstihdam Şekilleri" başlıklı 4'üncü maddesinde; "Kamu hizmetleri; memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel ve işçiler eliyle gördürülür.

A) Memur: Mevcut kuruluş biçimine bakılmaksızın, Devlet ve diğer kamu tüzel kişiliklerince genel idare esaslarına göre yürütülen asli ve sürekli kamu hizmetlerini ifa ile görevlendirilenler, bu Kanunun uygulanmasında memur sayılır. Yukarıdaki tanımlananlar dışındaki kurumlarda genel politika tespiti, araştırma, planlama, programlama, yönetim ve denetim gibi işlerde görevli ve yetkili olanlar da memur sayılır.

B) Sözleşmeli personel:(1) Kalkınma planı, yıllık program ve iş programlarında yer alan önemli projelerin hazırlanması, gerçekleştirilmesi, işletilmesi ve işlerliği için şart olan, zaruri ve istisnai hallere münhasır olmak üzere özel bir meslek bilgisine ve ihtisasına ihtiyaç
gösteren geçici işlerde, Bakanlar Kurulunca belirlenen esas ve usuller çerçevesinde kurumun teklifi ve Devlet Personel Başkanlığının görüşü üzerine Maliye Bakanlığınca vizelenen pozisyonlarda, mali yılla sınırlı olarak sözleşme ile çalıştırılmasına karar verilen ve işçi
sayılmayan kamu hizmeti görevlileridir. ..." hükümleri yer almaktadır.

99 seri no.lu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği'nde; asilde aranan şartlara sahip vekil memur bulunamadığı takdirde, hizmetin aksamadan yürütülebilmesi bakımından herhangi bir şekilde boşalmış veya boş bulunan bir görevin öncelikle varsa yardımcılarına yoksa asilde aranan şartlara en yakın personele tedviren gördürüleceği belirtilmiştir.

Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar'ın 6'ıncı maddesinde ise; "İlgililer sözleşmelerinde belirtilen görev dışında başka bir işte çalıştırılamaz." denilmektedir.

Diğer yandan, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 49'uncu maddesinin üçüncü fıkrasında ise kimlerin hangi unvanlar ile sözleşmeli olarak çalışabileceği belirlenmiş olup, bu unvanlar arasında müdür kadroları yer almamaktadır.

Genel idare esaslarına göre yürütülen asli ve sürekli kamu hizmetlerinin yerine getirilmesiyle görevli birim yetkililerinin 657 sayılı Kanun'a tabi devlet memuru olmaları gerektiği açıktır. Söz konusu istihdam ihtiyacı ya 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na göre
istihdam edilen devlet memurları arasından ya da 5393 sayılı Kanunun 49'uncu maddesinin altıncı fıkrası kapsamında diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan memurlar arasından karşılanmalıdır.

657 sayılı Kanuna göre memur ve amir arasında hiyerarşi bulunmaktadır. Dolayısıyla, sözleşmeli personelin memur ve amiri arasında bir hiyerarşik kademeye konulması veya bir memurun amiri olması mevzuat hükümlerine aykırıdır. 657 sayılı Kanun ve ilgili
yönetmeliklere göre bir memurca yürütülmesi gereken müdürlük görevi vekaleten de olsa sözleşmeli statüsündeki bir personel eliyle yürütülemez.

İdarenin yönetici kadrolarına yaptığı atamalar incelendiğinde; bazı sözleşmeli personelin müdür olarak görevlendirildiği görülmüştür. Bu şekilde bir uygulamanın, yukarıda belirtilen mevzuata aykırı olduğu açıktır.

Tablo 7:Sözleşmeli Olarak İstihdam Edildiği Halde Müdürlük Görevi Yapanlar

Müdürlük görevi, genel esaslara göre yürütülmesi gereken asli ve sürekli bir görevdir.

Kendisine bütçeyle ödenek tahsis edilen, harcama biriminin en üst yöneticisi olan ve ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasında birinci derece sorumluluk atfedilen müdürlük görevinin süreli sözleşmeler ile istihdam edilen sözleşmeli personel eliyle
gördürülmesi mümkün değildir.

Söz konusu denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından; bulgudaki hususların değerlendirileceği ifade edilmiştir.

Netice olarak; sözleşmeli personelin müdürlük kadrosunda istihdam edilmemesi ve müdürlüklere yapılan görevlendirmelerin yürürlükte bulunan yasal mevzuatın izin verdiği şekilde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Sözleşmeli personelin müdürlüklere vekaletinin altında yatan asıl neden

Görüleceği üzere Belediyedeki dört müdürlük sözleşmeli personelce vekaleten yürütülmektedir. Belediye, Sayıştay bulgusuna itiraz etmemiş ve müdürlük yaptıracak nitelikli eleman olmadığı gibi bir beyanda bulunmamıştır. Belediye, iş güvencesi olmayan sözleşmeli personele istediği talimatı rahatça uygulatabilmek için müdürlükleri sözleşmeli personellerce yürütme yolunu tercih etmiştir. Belediyeler, bu tür uygulamaları sıklıkla yapmakta, hatta müdürlüklere işçilere dahi görevlendirmektedir.

Bazen de talimatlara itiraz eden asil müdürleri kenara çekerek yani onları görevden almadan ve özlük haklarına dokunmadan yerlerine tedvir adı altında görevlendirme yaparak işleri yürüttüğü de sıklıkla görülmektedir. Kafalar maalesef aynı şekilde çalışmaktadır. İtiraz edenler ve yanlışa yanlış diyerek yapmayanlar bir şekilde kenara çekilmeye zorlanmaktadır. Önemli olan, işlerin iyi yürütülmesinden ziyade doğru veya yanlış ayrımı yapılmaksızın verilen talimatlara uygun olarak yürütülmesidir.