Zabıta ve itfaiye müdürü atamaları ile ilgili kritik düzenleme

18 Aralık 2021 tarihli Resmi Gazete'de belediye itfaiye müdürü ve zabıta müdürü kadrolarına yapılan atamalarda önemli bir düzenleme yapıldı.

-- Belediye İtfaiye Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

-- Belediye Zabıta Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

Sayıştay Başkanlığınca yapılan denetimlerde, zabıta/itfaiye daire başkanı ve müdür kadrolarına yapılan atamaların görevde yükselme sınavı dışında olmakla birlikte Yönetmeliklerde geçen "Bu sürelerin en az iki yılının itfaiye teşkilatında geçmiş olması şarttır." Hükmünden yola çıkarak, teşkilat dışı atamaların hukuka aykırı olduğu yönünde kararlar vermekteydi.

Bu düzenleme ile belediyeler rahatlatılmıştır.

NOT: Gerek belediye itfaiye teşkilatı ve gerekse belediye zabıta teşkilatı personeli için özel bir kariyer sistemi getirilmiştir. Zabıta memurluğundan başlayarak zabıta şube müdürüne doğru giden bir kariyer basamakları vardır. Bu minvalde Sayıştay'ın yaklaşımı doğrudur.

Yeni düzenleme ile kariyerin bozulmasının önü açılmış olacaktır. Meslekte yıllarını vermiş personelin başına bu işlerden hiç anlamayan birinin atanması çok yanlış olacaktır.

Konuyla ilgili 2020 Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Denetim Raporu

BULGU 19: Gerekli Şartları Taşımayan Kişilerin Zabıta ve İtfaiye Daire Başkanlıklarına Atanması

Zabıta ve itfaiye daire başkanlıklarına atanan personellerin mevzuatta belirtilen atama için gerekli şartları taşımadığı görülmüştür.

02.07.2020 tarihli ve 31173 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik'in "zabıta ve itfaiye personeli" başlıklı 20'nci maddesinde zabıta ve itfaiye personelinin görevde yükselme işlemlerinin, ilgili mevzuat hükümlerine göre yürütüleceği ifade edilmiştir.

Belediye Zabıta Yönetmeliği'nin "Görevde yükselme şartları" başlıklı 17'nci maddesinin birinci fıkrasında daire başkanı ve zabıta müdürü dışındaki zabıta teşkilatı kadrolarının atanma şartları; Belediye İtfaiye Yönetmeliği'nin, "Görevde yükselme şartları" başlıklı 19'uncu maddesinin birinci fıkrasında da daire başkanı ve itfaiye müdürü dışındaki itfaiye teşkilatı kadrolarının atanma şartları açıklanmıştır.

Yine Belediye Zabıta Yönetmeliği'nin 17'nci maddesinin ikinci fıkrasında belediyelerin, atanılacak görevin niteliği itibariyle aranacak hizmet sürelerini, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 68'inci maddesinin (B) bendi hükümlerine göre değerlendirerek kendi kurumlarında ve/ya diğer kurumlarda geçen hizmet sürelerini dikkate alarak belirleyeceği ve bu sürelerin en az iki yılının zabıta teşkilatında geçmiş olmasının şart olduğu ifade edilmiştir.

Benzer bir düzenleme Belediye İtfaiye Yönetmeliği'nde de mevcut olup mezkür Yönetmelik'in 19'uncu maddesinin ikinci fıkrasında belediyelerin, atanılacak görevin niteliği itibariyle aranacak hizmet sürelerini, 657 sayılı Kanunun 68'inci maddesinin (B) bendi hükümlerine göre değerlendirerek kendi kurumlarında ve/ya diğer kurumlarda geçen hizmet sürelerini dikkate alarak belirleyeceği ve bu sürelerin en az iki yılının itfaiye teşkilatında geçmiş olmasının şart olduğu hüküm altına alınmıştır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre; zabıta ve itfaiye daire başkanlığı kadroları görevde yükselme esaslarının dışında tutulmuş olsa da, gerek Belediye Zabıta Yönetmeliği'nin 17/2'nci maddesinde gerekse Belediye İtfaiye Yönetmeliği'nin 19/2'nci maddesinde böyle bir ayrım yapılmamıştır. Bu durum zabıta ve itfaiye daire başkanlığı kadrolarına atanabilmek için gerekli şartlara söz konusu maddelerin ikinci fıkralarında yer verildiğini göstermektedir.

Nitekim Belediye Zabıta Yönetmeliği'nin 9, 17, 40 ve 49'uncu maddelerinin iptali istemiyle açılan davaya ilişkin Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun Esas No: 2010/2799, Karar No: 2013/4540 sayılı kararındaki gerekçede; zabıta daire başkanı ya da zabıta müdürü olarak atanacak kişilerin de hizmet süreleri yönünden 657 sayılı Kanun'un 68'inci maddesinin (B) bendinde yer alan şartları taşımaları yanında ayrıca en az iki yıl zabıta teşkilatında çalışmış olmaları gerektiği ifade edilmiştir.

Yine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 23/10/2019 tarihli, Esas No:2018/137, Karar No:2019/4596 sayılı kararındaki gerekçede; zabıta müdürü kadrosuna atanacakların görevde yükselme sınavına tabi tutulamayacağı, ancak zabıta müdürü kadrosuna atanabilmek için atanacak kişinin hizmet süreleri yönünden 657 sayılı Kanun'un 68'inci maddesinin (B) bendinde yer alan şartları taşımaları yanında ayrıca en az iki yıl zabıta teşkilatında çalışmış olması gerektiği belirtilmiştir.

Belediye İtfaiye Yönetmeliği'nin 19'uncu ile Belediye Zabıta Yönetmeliği'nin 17'nci maddeleri benzer şekilde düzenlendiğinden ve aynı amaca yönelik bulunduğundan yukarıda yer verilen Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun kararlarını, itfaiye teşkilatına da teşmil etmek mümkündür. Buna göre, yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun kararlarındaki gerekçeler birlikte değerlendirildiğinde, belediye zabıta ve itfaiye daire başkanlıklarına yapılacak atamalarda 657 sayılı Kanun'un 68'inci maddesinin (B) bendinde yer alan şartların yanında ayrıca en az iki yıl belediye zabıta ve itfaiye teşkilatında çalışmış olmak şartının da sağlanmış olması gerekmektedir.

Zabıta ve itfaiye daire başkanlıklarına atanan kişilerin hizmet döküm cetvelleri incelendiğinde; zabıta daire başkanı kadrosuna atanan personelin zabıta teşkilatında, itfaiye daire başkanı kadrosuna atanan personelin itfaiye teşkilatında daha önce çalışmalarının bulunmadığı görülmüştür. Bu nedenle söz konusu personellerin zabıta ve itfaiye daire başkanlıklarına atanabilmek için gerekli şartları taşımadıkları anlaşılmaktadır.

Kurum tarafından her ne kadar zabıta daire başkanlığına yapılan en son atamanın 12.07.2016 tarihinde, itfaiye daire başkanlığına yapılan en son atamanın 29.04.2011 tarihinde olduğu belirtilerek atamaların söz konusu gerekçeye dayanak olan Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 23.10.2019 tarihli, Esas No: 2018/137, Karar No:2019/4596 sayılı kararından önce yapıldığı belirtilmiş olsa da yukarıda yer verilen ve atama tarihinde geçerli olan mevzuat hükümleri ile yapılan açıklamalar gereğince, söz konusu atamalar hatalıdır.

Bulguda örnek olarak gösterilen Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 2013 ve 2019 yıllarında verdiği iki karardaki gerekçede de söz konusu durum ortaya konularak somut hale getirilmiştir. Belirtilen nedenlerden dolayı zabıta ve itfaiye daire başkanlıklarına yapılan atamaların mevzuat hükümleri ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu kararlarına uygun şekilde yapılması için gerekli işlemlerin yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.

Kurum tarafından bahse konu daire başkanlıklarına yapılacak olan atamalarda Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun verdiği kararın göz önünde bulundurulacağı belirtilmiştir. Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.