Emeklilik talebinden ne zamana kadar vazgeçilebilir?

Emekli olan memur, emekliliğinin iptalini isteyebilir mi? Yazımızda bu konuyu değerlendirmekteyiz.

Genel olarak memurların çalışma süreleri 65 yaşlarını doldurdukları tarihte sona erer. 65 yaşından önce emeklilik, sadece memurların talebi ile gerçekleşir ve Kurumlar memurun emeklilik talebi olmadan 65 yaşlarını doldurmadan emeklilik işlemini tesis edemez. Memurlar emekli aylığı bağlanması için, bazı durumlar dışında (bu durumlar yaş haddi, kadrosuzluk, resen emeklilik gibi durumlar) zorlanamaz.

Emeklilik işlemi nasıl gerçekleşir?

Memurlar, hizmet ve yaş şartlarını taşırlarsa talep etmeksizin emekli olamazlar. Emekli olmak, emeklilik zamanını tespit etmek memurun iradesiyle gerçekleşen bir durumdur. Memurlar, emeklilik koşullarını, yani hizmet + yaş koşullarını tamamladıktan sonra talepleri üzerine emeklilik işleminin yapılmasını isteyebilirler. Bu şekildeki talep neticesinde Kurumlar emekliye sevk onayı alır ve işlem yapılmak üzere Sosyal Güvenlik Kurumuna gönderir. Kurumlarca yapılan bu işlem kişinin emeklilik statüsüne geçmesini sağlar.

Emeklilik başvurusundan vazgeçmeyi etkileyen durumlar neler olabilir

- Memurun derece ve kademesinin beklediğinden daha düşük olması,

- Gündemde olan ek 3600 ek gösterge ve memurun 1 inci dereceye geldiğini, ancak SGK tarafından yapılan intibak işleminde 2. derecede kaldığının tespit edilmesi,

- Memurun sicilden alacağı kademeler, yüksek lisans, doktora, staj, ilave derece ve kademeler yanlış uygulanmış olabilir, bu durumda memur intibak açısından hak kaybına uğrayabilir.

- Emekli ikramiyeleri tam yıllara karşılık yapılmaktadır ve özel sektör işyerlerinde ve bazı durumlarda resmi sektör işyerlerinde geçen sürelerinin de emekli ikramiyesi yıllarına ekleneceğini düşünüp ona göre hesap yapmış olabilirler. Ancak emekli işleminde bu beklentileri karşılanmadığını gördükten sonra da emekliliklerinin iptalini isteyebilirler. Yukarıda yaptığımız hesaplama burada da ikramiye açısından geçerli olmaktadır.

- Yine bir başka durum olarak da, genel olarak kamu işyerlerinde uygulama olarak bir memur emekli olmak istediğinde emeklilikten önce birikmiş yıllık izinlerini kullanıp ondan sonra emekli olmak isterler. Bunun için de yıllık izinleri öncesinde ileriki bir tarih olarak emeklilik talep dilekçelerini verirler ve Kurumlar da bu talebi yerine getirirler. Ancak, memur yıllık izin bitiminde emekli olmak için daha erken olduğunu düşünüp genç yaşta erken emekli olmaktan vazgeçebilir ve emekli olmak istemez.

Bu örnek durumlar emekli işleminin iptalini gerektirir mi? Kurumlar tarafından emeklilik onayı alınıp emeklilik belgeleri de Sosyal Güvenlik Kurumuna gönderilen bir memurun emeklilik işlemleri iptal edilebilir mi?

Emekli olmayı talep eden memur hakkında Kurumların en yüksek amirinin onayı alınarak emeklilik işlemleri yürürlüğe girer. Talep tarihinden itibaren 1 ay geçtikten sonra da Kurumlar tarafından memurun göreviyle ilişiğinin kesilmesi gerekir. Bu husus 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde 48 hükmünde kurala bağlanmıştır.

5510 sayılı Kanun Madde 28 de bulunan diğer bir hüküm şu şekildedir: "Yukarıdaki fıkralarda belirtilen yaşlılık aylıklarından yararlanabilmek için, ..... 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen sigortalıların ise istekleri üzerine yetkili makamdan emekliye sevk onayı alındıktan sonra ilişiklerinin kesilmesi şarttır."

Hak kaybına uğrayan memurunun göreve tekrar başlama talepleri kabul edilebilir mi?

Emeklilik mevzuatlarında, kendi hür iradelerini kullanarak emeklilik müracaatını yapmış memurların, tekrardan göreve dönmelerini sağlayacak bir hüküm yoktur. Aksine, yıllar öncesinde emekli memurun emeklilik iptal talebinin geri alınamayacağı konusu Danıştay tarafından incelenmiş ve 8.1.1972 tarihli ve 1968-9 sayılı Esas numaralı, 1972-1 sayılı da Karar numaralı İçtihat kararı ile, memurların emeklilik tasarrufunun geri alınmasının idare hukukunda bulunması gereken güven ve istikrar esaslarını zedeleyeceği gerekçesiyle, memurun talebinin kabul edilemeyeceği belirtilmiştir.

Ayrıca, emekliye sevk onayından önce emekli olma talebinden vazgeçme dilekçesini vermesine rağmen Kurumları tarafından kabul edilmeme durumu halinde ise yine mahkemelerce emeklilik işleminin iptal edilmesi gerektiği yönünde kararlar da bulunmaktadır.

Sonuç değerlendirmemiz:

Emekliliğin iptalini isteyen memurun ileriki bir tarihte emekli olacağını belirttiği tarihten önce ve emeklilik talep tarihinden 1 ay geçirmeden önce Kurumuna emeklilik işleminin iptal edilmesini istemesi halinde mümkün olabileceğini değerlendirmekteyiz.

Ancak, memurun belirttiği emeklilik tarihi itibariyle emekliye sevk onayı alındıktan sonra emeklilik işleminin iptal edilmesini istemesi halinde bu işlemlerin iptal edilemeyeceğini değerlendirmekteyiz.

Memurun hak kaybı yaşamaması için emekli olma müracaatını yapmadan, kendi sosyal güvenlik haklarını öğrenmeleri gerektiğini tavsiye etmekteyiz. Bunun için, her memurun görev yaptığı biriminden/Sosyal Güvenlik Kurumundan;

1- Emekli hizmet süresi ile hangi yaşta emekli olacağını öğrenmesi gerekir.

2- Sigortalı veya Bağ-Kurlu hizmetleri olanlar varsa bu hizmetlerini öğrenmesi gerekir.

3- Emekli olduğunda derecesi, kademesi, ek göstergesinin ne olacağını öğrenmesi gerekir.

4- Emekli olduğunda ne kadar aylık alabilir, ne kadar ikramiye alabilir bu bilgileri de öğrenmesi gerekir.

5- Kurumların da ilgililerin bu taleplerini sağlayacak şekilde gerekli bilgileri vermesi gerektiğini söyleyebiliriz.