5510'a tabi engelli memur 'malullük' nedeniyle emekli olabilir mi?

Memurluğa başlamadan önce EKPSS ile % 46 engelliliği esas alınarak göreve başlayan, göreve başladıktan sonra engellilik oranı % 76'ya yükselen 5510 sayılı Kanuna tabi memur malullük nedeniyle emekli olabilir mi?

Soru : Merhabalar; 2005 sigorta girişliyim. EKPSS ile 2015 yılı temmuz'un 9'unda memur olarak göreve başladım. İntibak ile birlikte 12 buçuk yıl çalışmışlığım vardır. Memur olarak göreve başladığımda ,%46 görme engellim vardı. Şuan ise yeni aldığım (2022 yılı Ağustos Ayı içinde) rapora göre %76 görme engelim bulunmaktadır. Malulen emekli olabilir miyim ya da ne zaman normal emekli (engelli olarak) olabilirim. Arada geçen boş zamanları borçlanma yaparak normal emekliliği erkene çekme durumum var mı? Engelli olarak emekli olma şartları nelerdir. Yardımcı olabilirseniz sevinirim. Cümleten kolay gelsin,

Detaylar/Değerlendirmeler:

Memurların malul sayılma durumları 5510 sayılı Kanun Madde 25 hükmünde belirlenmiştir. Bu madde hükmüne göre memurun malul sayılması için çalışma gücünün en az % 60 ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte çalışma gücünü kaybettiğinin SGK Sağlık Kurulunca tespit edilmesi gerekmektedir.

Ancak, maddede yer alan önemli olan konu memurun ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce memurun çalışma gücünün % 60'ını veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiğinin önceden veya sonradan tespit edilmesi durumunda bu hastalık veya engelliliği sebebiyle malüllük aylığından yararlanamama halidir.

Yani, göreve girmeden önce % 60 oranından az bir rahatsızlık olması ve bu rahatsızlık oranının sonradan artması malullük aylığının bağlanmasına engel bir durumu ortaya çıkarmadığını değerlendirmekteyiz.

5510 sayılı Kanuna tabi memurlar hakkında engelliliklerinden dolayı uygulanacak olan diğer bir hüküm de 5510 sayılı Kanunun 28. maddesidir. Bu madde hükmüne göre; Göreve başlamadan önce % 60 veya meslekte kazanma gücünü yitirecek derecede bir engeli olmadığı tespit edilenlerin çalışma gücündeki kayıp oranına göre yaşlılık aylığı bağlanması için;

- Engellilik oranı % 40 ila % 49 arasında olanların 18 yıldan beri sigortalı olmaları + 4680,

- Engellilik oranı % 50 ila % 59 arasında olanların ise en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları + 4320,

gün SGK primleri yatırılmış hizmetlerinin olması gerekmektedir.

Diğer hususlar;

-Memurun, memurluktan önce işçilik esnaflık süreleri varsa bu süreler yukarıda belirtilen hem sigortalılık süresinin başlangıcında, hem de prim ödeme gün sayılarında dikkate alınır.

-Engellilik oran durumunun son tespit yeri de, Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kuruludur.

- Sigortalılık süresi ile SGK primleri yatırılmış hizmet farklıdır. Sigortalılık süresi ile hizmet toplamı farklıdır. Sigortalılık süresi ilk defa sigortalı olarak başlamak koşulu ile bundan sonrası süreçte sigortalılık süresinin bitirilmesi gerekir ve bu ara sürecin mutlaka çalışarak tamamlanması gerekmez.

5510 sayılı Kanuna tabi memur, göreve girmeden önceki rahatsızlığının görevde iken ilerlemesi halinde malulen emekli olabilir mi, bunun için nasıl bir yol izlemeli?

5510 sayılı Kanuna tabi memurlardan malulen emeklilik şartlarını kazanmada önemli olan malullük durumlarının kesin olarak göreve başlamadan önce olmaması gerekir. Şayet bu durumları varsa malulen emeklilik sistemi üzerinden işleme tabi tutulmazlar.

Göreve başlamadan önceki malullük durumlarının kriteri de memurun çalışma gücünün en az % 60 ını veya görevlerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünün kaybedildiğinin mutlaka SGK Sağlık Kurulunca karar verilmesi gerekir. Şayet göreve başlamadan önce bu şekilde bir tespit yapılırsa memur malulen emekli olamaz.

Bu durumda da, göreve başladıktan sonra çalışma gücü kayıp oranlarına göre yaşlılık aylığı bağlanması sistemine tabi tutulurlar.

Haklarında düzenlenen sağlık kurulu raporlarının SGK Sağlık Kurulunca incelenmesi neticesinde de memurun çalışma gücündeki kayıp oranının;

- % 50 ila % 59 arasında olduğu tespit edilirse en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları + 4320 gün,

- % 40 ila % 49 arasında olduğu tespit edildiğinde de en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları + 4680 gün,

hizmetlerinin bulunması şartıyla yaş şartı da aranmaksızın engelliliklerinden dolayı yaşlılık aylığına hak kazanırlar.

Ayrıca, göreve başlamadan önce çalışma gücünün en az % 60 ını veya görevlerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünün kaybedildiğinin SGK Sağlık Kurulunca tespit edilmesi durumunda da memurun malulen emeklilik değil de yaşlılık aylığı bağlanması mümkün olabilmekte, bu durumda da memurun en az 10 yıldan beri sigortalı bulunması ve toplam olarak da 1800 gün SGK primleri yatırılmış hizmetlerinin olması gerekmektedir.

Ancak, memurun göreve başladıktan sonra çalışamayacak duruma gelmesi ve bu durumu da göreve başlamadan önceki hastalığının devamı olması halinde, yeni rahatsızlık durumu şayet çalışma gücünün en az % 60'ını veya görevini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybedecek derecede bir rahatsızlık olduğunun SGK Sağlık Kurulunca karar verilmesi halinde malullük nedeniyle aylık bağlanması gerektiğini, (bu durumda da en az 10 yıldan beri sigortalı olmak + toplam olarak 1800 gün hizmetin olması şartıyla) değerlendirmekteyiz.

Ayrıca, memurların hiç çalışılmamış olan ve borçlanılacak hizmetler kapsamında da olmayan sürelerin borçlanılması mümkün olmamakta, bu konuda da herhangi bir yasal düzenleme bulunmamaktadır.

Bu açıklamalar ışığında emekli olabilmenizle ilgili neler söylenebilir?

Belirttiğiniz rahatsızlık oranınız göreve girmeden önce % 60 oranından az olması ve bu rahatsızlığınızın daha sonra % 60 oranının üzerine çıkması nedeniyle malullük nedeniyle emekli olabileceğinizi, bunun için de kararın SGK Sağlık Kurulunda olduğunu,

Şayet, bu durum kabul edilmediği takdirde, 16 yıldan beri sigortalı olmanız ve toplam 4320 gün hizmet süreniz esas alınarak engelliliğinizden dolayı yaşlılık aylığı bağlanması gerektiğini,

Değerlendirmekteyiz.

Malulen veya engellilikten dolayı emeklilik için gereken yol haritasının ise aşağıda belirttiğimiz şekilde yapılabileceğini söyleyebiliriz;

1- Tam teşekküllü bir hastaneden nihai bir Sağlık Kurulu Raporunun alınması gerekir.

2- Kurumunuzca raporunuzun Sosyal Güvenlik Kurumuna iletilmesi, Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulunun hakkınızda çalışma gücünüzün en az % 60 ını veya meslekte kazanma gücünüzü kaybettiğinize dair karar verirse 10 yıllık sigortalılık süresi ve 1800 gün SGK primi ödenmiş hizmetlerinizin olması kaydıyla malullük aylığınızın bağlanabileceğini değerlendirmekteyiz.

3- Şayet çalışma gücü kayıp oranının yukarıda belirtilen orandan az olduğuna veya meslekte kazanma gücü kaybı olmadığına karar verirse,

Oran % 40-49 arası olursa 09/12/2010+18 = 09/12/2028 tarihi + 4680,

Oran % 50-59 arası olursa 09/12/2010 + 16 = 09/12/2026 + 4320,

gün hizmetin tamamlanması şartıyla malullük değil yaşlılık aylığı bağlanabileceğini söyleyebiliriz.

Ayrıca, mevcut hükümler kapsamında değerlendirmelerimiz bu şekilde olmakla birlikte öncelikli olarak bu durumunuzun Kurumunuzca SGK ya iletilip alınacak cevaba göre hareket etmenizi tavsiye edebiliriz.