Bürokraside, müsteşarların görevlerini özel kalem müdürleri yürütüyor

Daha önce, 3046 sayılı Bakanlıkların Kuruluş ve Görev Esasları Hakkında Kanunda müsteşarın görev ve sorumlulukları hükme bağlanmıştı. Ancak 3046 sayılı Kanunun ismi "Bakan Yardımcılarının Mali Hakları ve Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun" olarak değiştirilmiştir.

Söz konusu hükümde, Müsteşarın görevleri, Bakanın emrinde ve onun yardımcısı olup bakanlık hizmetlerini Bakan adına ve Bakanın emirleri doğrultusunda, Bakanlığın amaç ve politikalarına, kalkınma planlarına ve yıllık programlara, mevzuat hükümlerine uygun olarak düzenlemek ve yürütmek görevi verilmiştir. Ayrıca bu amaçla bakanlık teftiş kurulu hariç bakanlık kuruluşlarına gereken emirleri vermek ve bunların uygulanmasını gözetmek şeklindeydi.

Genelde, ilgili kurumdan kıdemli bürokratlar arasından, Bakanlığın iş ve işlemlerine hakim olan, bürokrasi tecrübesi yüksek, atanma usulü açısından da siyasi ilişkileri Devletin işleyişi bakımından olumlu olarak değerlendirilen kişiler Müsteşar olarak atanmaktaydı.

Ancak, Müsteşarlık, 2/7/2018 tarihli ve 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile ortadan kaldırılmıştır.

1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde Bakanlık Özel Kalem Müdürlerinin görevleri, Bakanın resmi ve özel yazışmalarını yürütmek, Bakanın her türlü protokol ve tören işlerini düzenlemek ve yürütmek, Bakanın ziyaret, davet, karşılama ve uğurlama, ağırlama, milli ve dini bayramlarla ilgili hizmetlerini düzenlemek, yürütmek ve diğer kuruluşlarla koordine etmek, Bakanın çalışma programını düzenlemek şeklinde belirtilmiştir.

Bakanlıklarda Müsteşarlık sisteminin kalkması sonrası ve Bakan Yardımcılığı sisteminin de beklenen etkiyi gösterememesi sonucunda, Özel Kalem Müdürlerinin Bakanlıklara bağlı tüm birim ve kuruluşlarının en üst amirlerine emir ve direktif vermesi, iş ve işlemlerde bulunması yukarıda açıklanan görev ve yetkilere aykırılık teşkil etmektedir.

Bu uygulamanın, siyasi olarak atanan Bakan Yardımcılarının ilgili Bakanlıkların görevlerine hakim olamayışından, Özel Kalem Müdürlerinin dışarıdan atanması ve kamusal tecrübelerinin düşük olmasından ve Müsteşar ve Müsteşar Yardımcılıklarının kaldırılmasından kaynaklandığı açık şekilde görülmektedir.

Kanımızca bu sistemsel aksaklıklar etkilerini göstermeye başlamıştır. Daha önceki sistemde, Genel Müdür özlük haklarına eşit Müsteşar Yardımcısı ve Bakan Yardımcısından daha az düzeyde aylık hakkına sahip Müsteşar kadrolarının tekrar ihdas edilmesinin ve Bakan Yardımcısı kadrolarının iptal edilip yeni bir çerçeve teşkilat Kanununun yürürlüğe girmesinin; özel kalem müdürlerinin kendi görev tanımlarını yerine getirmesi, kamu kesiminde tasarrufun sağlanması ve Devlet bürokrasisinin işleyişi açısından faydalı olacağını değerlendirmekteyiz.