Kamu Kurum ve Kuruluşlarında İşçi Olarak İstihdam Edilecek Özürlüler Hakkında Uygulanacak Sınav Yönetmeliği
(11.09.1999 tarih ve 23813 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.)
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı, 1475 sayılı İş Kanununa göre işçi istihdam eden kamu kurum ve kuruluşlarına işçi olarak alınacak özürlülerin istihdam edilmelerine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
Madde 2- (Değişik: 03/08/2001 - 24482 RG) Bu Yönetmelik, genel ve katma bütçeli
daireler, bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan fonlar,
kefalet sandıkları, sosyal güvenlik kuruluşları, genel ve katma bütçelerin transfer
tertiplerinden yardım alan kuruluşlar, il özel idareleri ve belediyeler ile
bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmeler, özelleştirme programına
alınmış kamu payı ağırlıklı kuruluşlar, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı
ortaklıkları ile müesseseleri, özel bütçeli kuruluşlar, sermayesinin yarısından
fazlası devlete ait kurumlar ve döner sermaye ile çalışan kuruluşlar, özel kanuna
veya özel kanunla verilmiş yetkiye dayanılarak kurulan devlet banka ve kuruluşları
ile bunlara bağlı işyerlerine ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarına işçi olarak
alınacak özürlüleri kapsar.
Dayanak
Madde 3- Bu Yönetmelik, 4837 sayılı İş ve İşçi Bulma Kurumunun Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki Kanunun Ek 1 inci Maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4- Bu Yönetmelikte geçen;
Kurum : İş ve İşçi Bulma Kurumunun merkez ve taşra teşkilatını,
Kamu Kurum ve Kuruluşu: 2 nci maddede sayılan kurum ve kuruluşları,
Özürlü: Doğuştan ya da sonradan herhangi bir hastalık veya kaza sonucu, bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerindeki özürleri nedeniyle çalışma gücünün en az % 40' ından yoksun olduğu sağlık kurulu raporu ya da 13 Ağustos 1998 tarih ve 23432 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Özürlüler İçin Kimlik Kartı Yönetmeliğine göre alınan kimlik kartı ile belgelenenleri,
ÖSYM: Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezini,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Özürlü
Kontenjanlarının Tespiti ve Bildirimi
Özürlü Kontenjanlarının Tespiti ve Bildirimi
Madde 5- İşyerinin özürlü çalıştırmakla yükümlü işyeri kapsamına girip girmediği, eğer varsa, o işyerinde çalışan özürlü ve eski hükümlü işçi sayısı düşüldükten sonra belirlenir.
Toplam kontenjanların tespitinde; bir kamu kurumunun veya kuruluşunun ya da bunlara bağlı işletmelerin aynı il sınırları içerisinde birden fazla işyeri varsa, bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısı birlikte dikkate alınır ve bu işyerlerinde çalışan özürlü ve eski hükümlü sayısı toplam işçi sayısından düşülür. Bulunan sayının %3'ü işverenin çalıştırmak zorunda olduğu özürlü sayısıdır. Çalıştırılacak özürlü sayısının belirlenmesinde yarıma kadar olan kesirler dikkate alınmaz. Yarım ve daha çok olanlar tama çıkarılır. Bulunan toplam kontenjandan çalıştırılan özürlü sayısı düşülerek varsa özürlü açık kontenjanına veya kontenjan fazlası çalışan özürlü sayısına ulaşılır.
Kamu kurum ve kuruluşları, çalıştırdıkları işçi sayısını ve bu Yönetmeliğin 1 numaralı Ekinde yer alan çizelgeyle istenen bilgileri, her yıl nisan ayı içerisinde bulundukları yerdeki Kurum ünitelerine bildirmek zorundadırlar.
Kamu kurum ve kuruluşları bu bildirimlerinde; çalışan toplam işçi sayısını, çalışan özürlü sayısını, özürlü kontenjan açığını veya fazlalığını, istihdam edecekleri özürlülerde aradıkları nitelikleri ve diğer şartları belirtmek mecburiyetindedirler. İşin özelliği gerektirmediği sürece özür grupları arasında bir ayırım yapılamaz ve özürlülük oranına da bir üst sınır getirilemez.
(Değişik: 03/08/2001 - 24482 RG) Kamu kurum ve kuruluşları, açık kontenjanlarının doğduğu tarihten itibaren bir ay içinde özürlülerde aranılan niteliklerle birlikte Kurumdan talepte bulunmakla yükümlüdürler.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Sınavların Yapılmasına İlişkin Esaslar
Sınavın Şekli
Madde 6- Kamu kurum ve kuruluşlarında işçi olarak istihdam edilecek özürlülere ilişkin yarışma sınavı Kurum tarafından, ÖSYM'ne yaptırılır.
Yarışma sınavı başvuru sayısına bağlı olarak birden fazla merkezde yapılabilir.
Yarışma sınavı ile ilgili hususlar, ÖSYM ve Kurum tarafından imzalanacak bir protokolle belirlenir.
Sınava Gireceklerde Aranacak Şartlar ve Müracaat Sırasında İstenilecek Belgeler
Madde 7- Sınava girecek özürlülerde aranacak şartlar ve istenilecek belgeler aşağıda belirtilmiştir.
a) Aranacak şartlar :
1) (Değişik: 14/04/2000-24020 RG) Bedensel, duygusal ve sosyal yeteneklerindeki özürleri nedeniyle çalışma gücünün en az %40'ından yoksun olmak,
2)Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak,
3)18 yaşını (bir meslek veya sanat okulunu bitirenler için 15 yaşını) doldurmuş olmak,
4) (Değişik: 30/05/2000 - 24064 RG) En az ilköğretim okulu (ortaokul) mezunu olmak,
5)Kamu haklarından mahrum bulunmamak,
6)Taksirli suçlar ve aşağıda sayılan suçlar dışında tecil edilmiş hükümler hariç olmak üzere, ağır hapis veya 6 aydan fazla hapis veyahut affa uğramış olsalar bile Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlarla, zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçtan veya istimal veya istihlak kaçakçılığı, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, devlet sırlarını açığa vurma suçlarından dolayı hükümlü olmamak,
7)Kurum ünitelerinden birine özürlü olarak kayıtlı olmak (ilk defa başvuracakların; nüfus cüzdanı aslı veya noter tasdikli sureti, özürlü kimlik kartı veya sağlık kurulu raporu, 4 adet renkli fotoğraf, varsa diploma ile mesleğine ilişkin belgelerin aslı veya noter tasdikli suretiyle birlikte başvurmaları gerekir).
b) Sınava girmek isteyen ve yukarıda belirtilen şartları taşıyan özürlüler aşağıdaki belgelerle birlikte Kurum ünitesine başvururlar:
1 ) (Değişik: 03/08/2001 - 24482 RG) Sınav tarihinden en çok 6 ay önce çekilmiş 1 adet renkli fotoğraf.
Sınav İlanı ve Sınav Giriş Belgelerinin Düzenlenmesi
Madde 8- Özürlü işçi istihdamına ilişkin ÖSYM `ne yaptırılacak olan sınav; sınav tarihinden en az 60 gün önce Kurum tarafından Resmi Gazete ile ve ülke düzeyinde yayım yapan tirajı yüksek bir gazetede ilan edilir.
Kurum, ilan üzerine kendisine müracaat edenlerin; aday numarası, adı, soyadı, baba adı, doğum tarihi, adresi, öğrenim durumu, özür grubu, sınava girmek istediği il ve benzeri bilgilerini manyetik ortamda ve bir liste halinde ÖSYM'ne verir. Sınava girecek özürlülerin kimlik tespitinde kullanılacak fotoğraflı aday belgeleri de Kurum tarafından ÖSYM'ne verilir.
Sınava girecek özürlülerin hangi bina ve salonda sınava gireceklerini gösteren sınava giriş belgesi, ÖSYM'nce hazırlanır ve adayların adreslerine gönderilir.
Yazılı Sınav
Madde 9- (ÖSYM''nce yazılı sınav soruları hazırlanır.
Yazılı sınavlar, yarışma esasına dayanır. Sınav sonuçları adaylara ve Kuruma bildirilir. Yazılı sınavda başarılı olmak, özürlü işçi kadrosuna alınmada tek başına bir hak teşkil etmez.
Yazılı sınavla ilgili itirazlar, sınav sonuçlarının adaylara bildirildiği tarihten itibaren 10 gün içinde ÖSYM'ne yapılabilir. ÖSYM bu itirazları 7 gün içinde sonuçlandırarak ilgilisine ve itirazın haklı çıkması halinde ayrıca Kuruma yazılı olarak bildirir.
Sözlü Sınav
Madde 10- (Değişik: 03/08/2001 - 24482 RG) Kurum, işgücü talebinin intikali üzerine başvuran adaylar içerisinde talep şartlarını haiz en yüksek puanlı adaydan başlamak üzere talep sayısının iki katına kadar adayın isim ve adreslerini içeren listeyi, ilgili kamu kurum ve kuruluşuna gönderir.
Kamu kurum ve kuruluşları, Kurum tarafından gönderilen listelerin kendilerine ulaşmasını müteakip 30 gün içinde sözlü sınavları yapmak zorundadır. Sözlü sınavlarda görevin özelliğine göre adayların mesleki bilgileri ile davranışları değerlendirilir ve ihtiyaç duyulması halinde bilgi ve becerileri ölçülür. Sözlü sınavda değerlendirme 100 puan üzerinden en yüksek puanı alandan başlamak üzere başarı sıralamasına göre yapılır.
Sözlü sınav komisyonu, bir başkan ve üç üyeden oluşur. Başkan ve iki üye kamu kurum ve kuruluşunun atamaya yetkili amiri tarafından, diğer üye ise özür grupları için ayrı ayrı olmak üzere Türkiye Sakatlar Konfederasyonunca belirlenir. Sınav komisyonu üyelerine toplantı gün, saat ve yeri, toplantı gününden en az 5 gün önce yazılı olarak bildirilir. Sınav komisyonu salt çoğunlukla toplanır ve kararlar oy çokluğuyla alınır. Oyların eşit olması halinde Başkanın olduğu tarafın kararı geçerlidir.
Sözlü sınav sonuçları, sınavın yapıldığı ildeki ilgili kamu kurumu tarafından herkesin görebileceği bir yere asılmak suretiyle ilan edilir ve ayrıca sınava giren adaylara yazılı olarak bildirilir. Sözlü sınavlara, sonuçların ilanından itibaren 10 gün içinde itiraz edilebilir.
Sözlü sınavlara yapılan itirazlar, itirazın komisyona ulaştığı tarihten itibaren 7 gün içinde sınav komisyonunca değerlendirilerek sonuçlandırılır ve itiraz sahibine yazılı olarak bildirilir.
İlgili kamu kurum ve kuruluşları, sözlü sınavda başarılı olup, atamaları yapılanlar ile başarısız olanların listesini atamayı izleyen 15 gün içerisinde Kuruma iletir.
Kur'a Usulü
Madde 11- (Değişik: 03/08/2001 - 24482 RG) Okur-yazar, ilkokul mezunu ve zihinsel
veya ruhsal özürlü olanlar merkezi sınava tabi değildir. Bu kapsamda bulunan
ve talep koşullarına durumu uygun başvuranlardan Kurumca gönderilenler, önceden
ilan edilen gün, saat ve adreste noter huzurunda kura çekimine tabi tutulurlar.
Adaylar istemeleri halinde kur'a çekimini izleyebilirler. Gerçekleştirilen kur'a
çekimi sonucunda her açık iş için iki kişi belirlenir. Bu şekilde belirlenenler
bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtilen komisyon tarafından yapılacak
mülakata alınırlar. Mülakat sonunda işin gereklerini yerine getirebilecek niteliklere
sahip oldukları belirlenenler işe alınırlar. Mülakatta ayrıca, işe alınacak
işçi sayısının yarısını geçmeyecek sayıda yedek listesi oluşturulur. Kur'a ile
ilgili olarak noterin düzenlediği belgenin bir nüshası işe alınacak işçinin
özlük dosyasında muhafaza edilir.
(Değişik: 14/04/2000 - 24020) Herhangi bir özel bilgi ve beceri gerektirmeyen vasıfsız işlerde istihdam edilecek özürlüler ise, yazılı sınav dışında ayrıca sözlü sınava tabi tutulmadan kurumca, yazılı sınav puanlarına göre hazırlanan listeler esas alınmak suretiyle, başarı sırasına göre belirlenir.
Öğrenim durumu veya özür grubu itibariyle yazılı sınava alınan veya alınmayan özürlülerden aranılan koşulları taşıyanların sayısı talep sayısına ulaşmaması halinde talepte aranılan koşulları taşımayan özürlüler de bu Yönetmelik esasları dahilinde göndermelerde dikkate alınır.
(İlave: 03/08/2001 - 24482 RG) Kurum tarafından gönderilen iş arayan sayısı, daha önce alınmak üzere duyurulmuş olan işçi sayısından az veya bu sayı kadar ise gönderilenler herhangi bir kur'a veya mülakata tabi tutulmaksızın işe alınırlar.
(İlave: 03/08/2001 ? 24482 RG) Bu madde ile 10 uncu maddeye göre yeterli sayıda gönderme yapılmış olan özürlü talepleri için ikinci kez gönderme yapılması istenemez ve yeniden işgücü talebinde bulunulamaz.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Sınavla İlgili Diğer Hususlar
Refakatçi Bulundurulması
Madde 12- Düzenlenecek olan yazılı sınavda veya uygulamalı ya da uygulamasız olarak yapılacak sözlü sınavda özür gruplarının özellikleri dikkate alınır ve bu durumları göz önünde bulundurularak refakatçi görevlendirilebilir.
Sınav Geçerlilik Süresi
Madde 13- Yazılı sınav sonuçları, izleyen yazılı sınavın sonuçlarının Kuruma bildirildiği tarihe kadar geçerlidir. Açık kontenjanların doldurulması için gerektiğinde her yıl sınav yapılabilir. Sınav yapılmayan süre son yazılı sınav sonuçlarının Kuruma bildirildiği tarihten itibaren iki yılı geçemez. Yazılı yarışma sınavında başarılı olup da herhangi bir şekilde kamu kurum ve kuruluşuna yerleştirilemeyenlerin bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesi çerçevesinde sözlü sınav için gönderilmelerine; izleyen yazılı sınav sonuçları Kuruma bildirilene kadar devam edilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Kontenjanın Doldurulmaması ve Son Hükümler
Özürlü Açık Kontenjanının Doldurulmaması
Madde 14- Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesine uygun bildirimde bulunmayan veya bildirimde bulunmakla birlikte Kurum tarafından, yazılı yarışma sınavında başarılı olan ve talep koşullarına uygun niteliklere sahip özürlü gönderilmesine rağmen, özürlü istihdam etmeyen kamu kurum ve kuruluşları için bu Yönetmeliğin 5 inci maddesindeki bildirimin yapılacağı tarih olan nisan ayını takip eden mayıs ayının başından, yükümlülüklerini yerine getirecekleri tarihe kadar; nisan ayındaki genel bildirimden sonra ortaya çıkan açık kontenjanları bir ay içinde Kuruma bildirmeyen veya bildirmekle beraber Kurum tarafından, yazılı yarışma sınavında başarılı olup da kontenjanların dolması nedeniyle herhangi bir yere yerleştirilemeyenler arasından talep koşullarına uygun niteliklere sahip gönderilen özürlüleri istihdam etmeyen kamu kurum ve kuruluşları için yükümlülüğün doğduğu tarihten yükümlülüklerini yerine getirecekleri tarihe kadar; her özürlü açık kontenjanı için her ay itibarıyla 1475 sayılı İş Kanununun 98/C maddesindeki para cezası uygulanır.
Ek Madde 1- (03/08/2001 - 24482 RG) Kamu kurum ve kuruluşlarında özürlü statüsünde memur, sözleşmeli personel veya daimi işçi olarak çalışmış olup da bu kurum ve kuruluşun kendi disiplin mevzuatı uyarınca görev veya meslekten ihraç ya da 1475 sayılı İş Kanununun 17/II nci maddesine göre hizmet akdinin feshi dışında bir nedenle ayrılmış olanlar ile kamu kurum ve kuruluşlarına Kurum kanalıyla özürlü statüsü dışında bir statüde işe yerleştirilenlerden çalışırken özürlü olan ve işyerinden ayrılmayanlar hakkında merkezi sınav uygulanmaz.
Çalışırken özürlü olanlar için tescil talebinde bulunulması halinde, gerekli belgelerine istinaden Kurumca özürlü olarak tescilleri yapılır. Görev veya meslekten ihraç ya da hizmet akdinin feshi dışında bir nedenle işten ayrılanlar ile zihinsel veya ruhsal özürlü olanlar, durumları talep şartlarına uygun olmak kaydıyla, merkezi sınav kapsamındakilere ilişkin taleplere bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesine göre oluşturulan listede yer alanlarla birlikte, her açık iş için bir kişiyi geçmemek üzere kayıt tarihi ve sıra numarasına göre kamu kurum ve kuruluşlarına mülakata gönderilirler.
Geçici Madde 1- İlk merkezi yazılı sınavın yapılacağı tarihe kadar; kamu kurum ve kuruluşları tarafından Sakatların İstihdamı Hakkında Tüzük hükümleri çerçevesinde özürlü istihdamıma devam edilir.
Yürürlük
Madde 15- Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 16-Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.