Kayınpeder ve kayınvalideden kira alınması zorunlu mu?

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 73'üncü maddesi şu şekildedir:

"Madde 73 - Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamaz. Bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedeli, bu mal ve hakların kirası sayılır. Bina ve arazide emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Kanununa göre belirlenen vergi değerinin %5'idir. Diğer mal ve haklarda emsal kira bedeli, bu mal ve hakların maliyet bedelinin, bu bedel bilinmiyorsa, Vergi Usul Kanununun servetlerin değerlenmesi hakkındaki hükümlerine göre belli edilen değerlerinin %10'udur.
Aşağıda yazılı hallerde emsal kira bedeli esası uygulanmaz:
1. Boş kalan gayrimenkullerin muhafazaları maksadiyle bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması;
2. Binaların mal sahiplerinin usul, füru veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi (Usul, füru veya kardeşlerden herbirinin ikametine birden fazla konut tahsis edilmiş ise bu konutların yalnız birisi hakkında emsal kira bedeli hesaplanmaz. Kardeşler evli ise eşlerden sadece biri için emsal kira bedeli hesaplanmaz.);
3. Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dairede ikamet etmesi;
4.Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalarda."

- Kayınpederden kira alınmalı

Bu maddenin 2 nolu alt bendine göre eğer kişinin ikinci evinde babası, annesi, çocukları veya kardeşleri oturuyorsa kira almak dolaysıyla bunu beyan etmek zorunluluğu bulunmuyor. Ancak madde metninde sadece kan hısımlığına yer verildiği sıhri hısımlığa yer verilmediği için vatandaşın ikinci evinde kayınpeder veya kayınvalidesi kalıyorsa bunlardan kira almak ve bunu beyan etmek zorunluluğu bulunuyor.

Bir ziyaretçimizin memurlar.net'e yazdığı bilgiler şu şekildedir:

Ankara'da apartman dairesi olan kendi evimizde, hanım ve 2 çocuğumuzla ikamet ediyoruz. Hanımla birikimlerimizi bir araya getirerek yaklaşık 8 yıl önce evimize yakın bir yerden 2. evimizi (apartman dairesi) satın aldık. Bu eve, bir kısım eşyamızı da koyduktan sonra, yaşlı kayınvalidemi ve baldızımı yerleştirdik. Hanım öğretmen olduğu ve çocuklarda küçük olduğu için kayınvalidem çocuklara baktı, hanım ve baldız da kayınvalideyle ilgilendiler ve ilgileniyorlar. Adeta 2 ikameti müşterek kullandık ve müşterek kullanmaya devam ediyoruz.
Tapu kayıtlarında 2 ev de kendi adıma kayıtlı gözüktüğü, birinde ikamet ettiğimiz diğerini de kiraya vermiş olabileceğim ve 2. evle ilgili kira beyannamesi vermediğim gerekçesiyle Vergi Dairesi'ne sorguya çağrıldım.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 73. maddesine göre, (aslında müşterek kullandığımız) 2. evde kira bedeli almadan kayınvalidemi (ve dolayısıyla onunla ilgilenen baldızımı) barındıramıyormuşum. Vergi Dairesi'ndeki ilgili uzmana, evi müşterek kullandığımıza, bir kısım eşyamızın bu evde bulunduğuna dair gerekli izahatı yaptım ama Vergi Dairesi isterse bana ceza yazabilecekmiş.
Gelir Vergisi Kanunu'na göre, ev kimin adına (karı veya koca) kayıtlı ise, kira almaksızın sadece ya çocuklara ya da ev adına kayıtlı olan kişinin kendi ana/babasına oturmak üzere tahsis edilebiliyormuş.
Gelir Vergisi Kanunu'ndaki bu garip hüküm, inancımıza, "iki atanın hakkı birdir" diyen örfümüze, evlilikte elde edilen mallar karı ve kocanın ortak malıdır diyen cari hukuk kuralına aykırılık oluşturmaktadır. Bir taraftan yaşlılarımız çınarlarımızdır, ömürlerinin son kısmında onları rahat ettirmemiz, onlara saygıda kusur göstermememiz lazım derken; diğer taraftan 2. evimizde onları kirasız barındıramayacağımızı, kayınbaba/kaynanamızdan kira almamız gerektiğine dair Kanun hükmü bulunması ve kira almazsanız cezai müeyyide ile karşılaşırsınız demek ne kadar insanidir ne kadar ahlakidir.
Problemin çözümü hususunda yetkililerin "kayınbaba ve/veya kaynananın ikameti için evlerini açan enişte veya gelinlere ceza yazılmayacak" demesi bugünü halledebilir ama yeterli ve kalıcı çözüm olmaz. Kesin ve kalıcı çözüm, Gelir VergisiKanunu 73. maddesinde değişiklik yapılarak, kira bedeli alınmayacak kişilere kayınbaba ve/veya kaynananın da eklenmesidir.
İnancımıza, adetlerimize, karı ve kocanın mal ortaklığı rejimine aykırı olan ve adeta kayınbaba/kayınanayla ilgilenmeyin, evinizi açarsanız kira alın diyen bu Kanun maddesini ilgili ve yetkililerin dikkatine ve insaflarına sunuyoruz.