Emeklilikte makam tazminatı ödenmesi belediye başkanları ile bakan yardımcılarını 5434 kapsamına dahil eder mi?

Detaylar/Değerlendirmeler:
5434 sayılı Kanunun bazı maddelerinde emekli, dul yetim, malullük, vazife malullüğü aylığı alanlara ve bu şekilde aylık alanlardan bazı hizmet sınıfları ile bazı görevlerde bulunanlara emekli aylıklarından ayrı olmak üzere ilave bazı ödemeler yapılmaktadır. Doktorlarla ilgili olarak ve genel olarak da ilave ödemelerin neler olduğu konusundaki değerlendirmelerimizi
https://www.memurlar.net/haber/1093423/1-ekim-2008-sonrasi-goreve-baslayan-doktorlar-5434-kapsaminda-mi-olurlar.html adresimizde yapmıştık.

Bu defa, 2008 yılı Ekim ayından önce memurluk hizmetleri olmayan, gerek işçi veya esnaf statüsünde emekli olan ve bu tarihten sonra seçimler neticesinde belediye başkanı olanlar ile atama suretiyle Bakan Yardımcısı olanların da 5434 kapsamında mı, yoksa 5510 kapsamında mı olup olmadıkları konusunu değerlendirmekteyiz.

A) Belediye Başkanlarının durumu:

7417 sayılı Kanunla getirilen düzenleme öncesindeki mevcut durum:
Belediye başkanlarına makam tazminatı ödemesi hangi şartlarda yapılmaktaydı?
5434 sayılı Kanun kapsamında olanlar:
5434 e tabi belediye başkanlarına emekli olduklarına makam tazminatı ödemelerinde 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununun ek 68. Maddesi esas alınmaktadır. Bu maddede yapılan belirleme gereği 5434 sayılı Kanun uygulanmak suretiyle emekli aylığı bağlanması şartı ile;
- Büyükşehir belediye başkanlarına 7000,
- İl belediye başkanlarına 6000,
- İlçe ve ilk kademe belediye başkanlarına 3000,
- Bunlar dışında kalan diğer belediye başkanlarına da 1500
gösterge rakamı uygulanmak suretiyle makam tazminatı ödenmektedir. Ayrıca makam tazminat gösterge rakamları 7000 dahil ve üzeri olanlara ayrıca TEMSİL TAZMİNATI, altında olanlara ise ayrıca GÖREV TAZMİNATI ödenmektedir.
Temsil veya görev tazminatları gösterge rakamları da;
- Büyükşehir belediye başkanlarına 17000 Temsil Tazminatı,
- İl belediye başkanlarına 15000 Görev Tazminatı,
- İlçe ve ilk kademe belediye başkanlarına 9000 Görev Tazminatı,
- Diğer belediye başkanlarına 7500 Görev Tazminatı olmaktadır.
Bu gösterge rakamlarının memur maaş katsayısı ile çarpımı sonucu bulunan tutar makam tazminatı ve temsil veya görev tazminatı olarak ödenir.
NOT: Makam tazminatı ödenenlere ayrıca temsil veya görev tazminatları da ödenmektedir. Temsil veya görev tazminatının ödenmesi açısından da, yönetim ve denetim kurulu üyelikleri dahil olmak üzere kamu kesiminde her ne suretle olursa olsun aylık veya ücret alıp almadıklarına bakılmaksızın görev almaması şartı bulunmaktadır.

506 ve 1479 sayılı Kanunlar kapsamında olanlar:
Yukarıda belirttiğimiz açıklama sadece 5434 kapsamındakiler için uygulanmakta iken, 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesinde bulunan hüküm ile 01.10.2008 tarihinden önce veya sonra işçi veya esnaf statüsünde emekli olanlar için de makam tazminatı ödenmeye başlanılmıştır. ANCAK, bu ödemelerin yapılmasında;
- 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girmeden önce (01.10.2008 tarihinden önce) seçimler neticesinde belediye başkanı olarak görev yapmış olunması,
- Kadın ve erkek ayırt etmeksizin 25 hizmet yılının bulunması, yani 9000 günün dolmuş olması ve kadın ise 58, erkek ise 60 yaşın doldurulmuş bulunması,
- Kadın ve erkek her ikisinin de 15 hizmet yılının bulunması, yani 5400 günün dolmuş olması ve her ikisi içinde 61 yaşın doldurulmuş bulunması,
şartları aranmıştır.
- Yine, 5434 sayılı Kanunun ek 68 inci maddesinde yer alan ve 2 yıl görev yapma şartının, yani Belediye başkanlığı görevinde iki yılın doldurulması şartı aranmıştır.

İşçi veya esnaf statüsünde emekli olmuş ve belediye başkanlığına da seçimlerle gelmiş kişilere uygulanacak olan makam, temsil ve görev tazminatı rakamları yukarıda belirtilen gösterge rakamları uygulanmaktadır.

Uygulama bu şekilde iken 7417 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanuna eklenen ve emekli aylıklarının ödendiği Ocak 2023 ödeme ayı döneminde yürürlüğe giren ek 21. Madde hükmü ile,
1 Ekim 2008 tarihinden sonra seçimler neticesinde Belediye Başkanı görevinde bulunanlardan yukarıda belirttiğimiz şartları taşıyanlardan da 5510 sayılı Kanuna göre hesaplanan yaşlılık aylıklarına ilave olarak makam tazminatı, temsil veya görev tazminatı tutarları da eklenmiştir.
Özetle, işçi veya esnaf statüsünde emekli olup belediye başkanı seçilenlerden ister 1 Ekim 2008 öncesi olsun ister bu tarihten daha sonra olsun her durumda emekli olduklarında yukarıda belirttiğimiz şartları taşıdıklarında yaşlılık aylıklarına ilave olarak makam tazminatı almaları sağlanmış bulunmaktadır.

B) Bakan Yardımcılarının durumu:
Aynı durum 7417 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanuna eklenen ve Ocak 2023 tarihinden geçerli yürürlüğe giren ek 22 Madde hükmü ile Bakan yardımcıları için de yapılmış ve aynı şartlar aranmıştır.

Bakan yardımcıları için uygulanacak gösterge rakamları da makam tazminatı için 15000, temsil tazminatı için de 20000 gösterge rakamı olup, Bu gösterge rakamlarının memur maaş katsayısı ile çarpımı sonucu bulunan tutar makam tazminatı ve temsil tazminatı olarak ödenmektedir.

Sonuç itibariyle değerlendirmemiz;
1 Ekim 2008 tarihinden önce önce memurluk, memurluktan sayılan yedek subaylık, vekil öğretmenlik gibi hizmetleri olmayanlar 5434 kapsamında aylık bağlanma sistemine dahil olmaz.
Dolayısıyla da işçi, esnaf emeklisi veya işçi ve esnaf olarak çalışmaları olup 1 Ekim 2008 tarihinden sonra belediye başkanı seçilenler, bakan yardımcısı olarak atananların emeklilikte sadece makam tazminatı, temsil veya görev tazminatı ödenmesi bu durumdaki kişileri 5434 kapsamına dahil etmez.
5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesinde yer alan hüküm (İŞÇİ VEYA ESNAF EMEKLİSİ OLANLARLA İLGİLİ):
"Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce, seçimler neticesinde belediye başkanı olarak görev yapmış olup, bu Kanunun yürürlük tarihinden önce 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ek 68 inci maddesine göre makam tazminatı ve buna bağlı olarak temsil veya görev tazminatı ödenenler hariç olmak üzere, sosyal güvenlik kanunlarına göre emeklilik veya yaşlılık aylığı almakta olanlardan; 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 39 uncu maddesine göre aylık bağlanması şartlarını haiz olanlara, bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren, bu kişilerden bu Kanunun yürürlük tarihi itibarıyla 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 39 uncu maddesine göre aylık bağlanması şartlarını haiz olmayanlara ise bu şartları haiz oldukları tarihten itibaren 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ek 68 inci maddesinde belirtilen şartlar da dikkate alınarak, emsali belediye başkanının almakta olduğu makam tazminatı ve buna bağlı olarak temsil veya görev tazminatı tutarı, almakta oldukları emeklilik veya yaşlılık aylıklarına ilave edilmek suretiyle ödenir. Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce seçimler neticesinde belediye başkanı olarak görev yapmış olup, bu Kanuna göre sigortalı iken yaşlılık aylığı bağlananlardan; 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 39 uncu maddesine göre aylık bağlanması şartlarını haiz olanlara bu Kanunun geçici 2 nci ve geçici 4 üncü maddeleri hükümleri de dikkate alınarak bu fıkrada belirtilen şartlar dahilinde söz konusu tazminatlar aylıklarına ilave edilmek suretiyle ödenir. . Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce seçimler neticesinde belediye başkanı olarak görev yapmış olanlardan; malullük aylığı almakta olanlar ile malullük aylığına hak kazanacaklar 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 39 uncu maddesinde belirtilen aylık bağlamaya ilişkin şartlar dikkate alınmaksızın yukarıda belirtilen tazminat haklarından yararlandırılır. Bu fıkraya göre tazminat tutarları ödendikçe Hazineden tahsil edilir."
5510 sayılı Kanuna 7417 sayılı Kanunla eklenen ek 21. Madde hükmü (BELEDİYE BAŞKANLARI İLE İLGİLİ);
"Seçimler neticesinde Belediye Başkanı görevinde bulunanlardan 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ek 68 inci maddesinde belirtilen şartları haiz olanların bu Kanunun 27, 29, 47 ve geçici 2 nci maddelerine göre aylık başlangıç tarihi itibariyle hesaplanan aylık tutarlarına, emsali belediye başkanının almakta olduğu makam tazminatı ve buna bağlı olarak temsil veya görev tazminatı tutarı ayrıca ilave edilir. Bu fıkra kapsamında hesaplanan tutar, hak sahiplerinin aylıklarına 34 üncü maddede belirlenen oranlara göre ilave edilir.
Birinci fıkra kapsamında aylıklarına makam, temsil veya görev tazminatı eklenenler hakkında Kanunun geçici 4 üncü maddesinin onbirinci fıkrası hükümleri uygulanmaz.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce bu Kanun ile bu Kanun öncesinde yürürlükte bulunan kanunların mülga hükümlerine göre aylık bağlananlardan, Kanunun geçici 4 üncü maddesinin onbirinci fıkrası kapsamında olmayanlardan bu madde kapsamına girenler de, maddenin yürürlük tarihini takip eden aybaşından itibaren bu hükümlerden yararlandırılır ve bunlara geçmişe yönelik herhangi ödeme yapılmaz."
5510 sayılı Kanuna 7417 sayılı Kanunla eklenen ek 22. Madde hükmü (BAKAN YARDIMCILARI İLE İLGİLİ);
"Bakan yardımcılarından 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ek 68 inci maddesine göre makam tazminatı ve buna bağlı olarak temsil tazminatı ödenenler hariç olmak üzere, söz konusu mülga ek 68 inci maddede belirtilen şartları haiz olanlara, Kurumca bu Kanun ve ilgili mevzuat uyarınca bağlanan aylıklarına ilave olarak bakan yardımcıları için belirlenen makam ve temsil tazminatı tutarı ayrıca ilave edilir. Bu fıkra kapsamında hesaplanan tutar, hak sahiplerinin aylıklarına 34 üncü maddede belirlenen oranlara göre ilave edilir. Mülga ek 68 inci maddenin birinci fıkrasında öngörülen iki yıllık sürenin hesabında makam tazminatına müstahak görevler ile sigortalı olup olmadıklarına bakılmaksızın bakan yardımcısı olarak geçen sürelerin tamamı dikkate alınır.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce Kurumca bu Kanun ve ilgili mevzuat uyarınca aylık bağlanan bakan yardımcıları da, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden aybaşından itibaren, aynı usul ve esaslar çerçevesinde birinci fıkra hükmünden yararlandırılır ve bunlara geçmişe dönük herhangi bir ödeme yapılmaz..."