Kamu işçileri kaç yaşına kadar çalışabilir?
Kamu görevlileri genel olarak 65 yaşını doldurdukları tarihte zorunlu olarak emekliye sevk edilmektedir. Bazı hizmet grupları için özel düzenleme yapılmak suretiyle 65 yaş altında veya üstünde yaş haddi belirlenmiştir. Yaş haddine ilişkin düzenlemeler 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunun 40. maddesinde ve Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların 12. maddesinde yer almaktadır. Kamu işçileri ise 4857 sayılı İş Kanununa tabi olup, bu Kanunda işçiler için azami yaş haddine ilişkin belirleme yapılmamıştır.
Kamu kurum ve kuruluşlarında iş kanunlarına dayalı olarak 657 sayılı Kanunun 4/D maddesi, 375 sayılı KHK'nin ek 28. maddesi, 399 sayılı KHK'nin 3. maddesi, geçici 9 ve ek 1. maddeleri kapsamında sürekli işçi; 5620 sayılı Kanunun 3. maddesi kapsamında ise geçici işçi istihdam edilmektedir. İş mevzuatı kamu veya özel sektör ayrımı olmaksızın uygulanan ve tüm işçileri kapsayan ortak mevzuattır. Çalışma hayatını düzenleyen en temel kanun 4857 sayılı İş Kanunudur. 854 sayılı Deniz İş Kanunu ve 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun ise denizcilik ve basın mesleğinde çalışanların çalışma koşullarını düzenlemektedir.
4857 sayılı İş Kanununda işçiler için asgari çalıştırma yaşı düzenlenmiş, ancak azami yaş sınırı konusunda bir hükme yer verilmemiştir. Aynı şekilde gerek 854 sayılı Kanun gerekse 5953 sayılı Kanunda üst yaş sınırına ilişkin düzenleme yer almamaktadır.
Kamuya işçi alımlarında uygulanacak usul ve esasları düzenleyen Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 4. maddesinde, işçi olarak alınacaklarda 18 yaşını tamamlamış olma koşulu getirilmiş, üst yaş sınırı belirlenmemiştir.
2017 yılında yürürlüğe 375 sayılı KHK'ye eklenen geçici 23. madde ile personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı kapsamında çalışanlar (taşaron işçiler) kamuda sürekli işçi kadrolarına geçirilmiş, bu kapsamda kadroya geçenlerin yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazandıkları tarihte iş akitlerinin sona ereceğine ilişkin hüküm konularak azami yaş haddi belirlenmiştir. Ancak bu yaş sınırı 2023 yılında kaldırılmıştır.
Hizmet akdi veya toplu iş sözleşmesine belirli bir yaşa ulaşma veya emekliliğe hak kazanma halinde iş akdinin sona ereceğine ilişkin bir hüküm konulması da mümkün görülmemektedir. Bu durumda hizmet akdinin belirli süreli bir akde dönüşmesi söz konusu olacak ve işçi pek çok haktan mahrum kalacaktır. Yargıtayın önüne gelen uyuşmazlığın niteliğine göre konuya ilişkin farklı kararları bulunmaktadır.
Görüldüğü üzere ilgili mevzuatta kamu idarelerinde belirsiz süreli iş akdiyle istihdam edilen işçiler için azami çalışabilecekleri yaşa ilişkin bir düzenleme yer almamaktadır.
Diğer taraftan 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanununun 3. maddesinde yaşa dayalı ayrımcılık yapılamayacağı belirtilmiş, 7. maddesinde ise işe kabul ve istihdam sürecinde hizmetin zorunlulukların nedeniyle yaş sınırlarının belirlenmesi ve uygulanması, gereklilik ve amaçla orantılı olması şartıyla yaşa dayalı farklı muamele yapılabileceği belirtilmiştir.
Kamu işçilerinde çalışma yaşı için üst sınır belirlenmemesinin arkasında iş mevzuatının kamu veya özel ayrımı olmaksızın tüm işçiler için ortak olarak uygulanması yatmaktadır. Memurlar veya diğer kamu görevlilerinin iş güvencesi hakkı bulunmakta, bu kişilerin görevine kanunlarda yazılan durumlar dışında son verilememektedir. Göreve son verilmesine dair bir idari işlem idari yargıda iptal edildiğinde kamu görevlisi otuz gün içinde göreve iade edilmek zorundadır. Böyle bir durumda açıkta geçen sürelere ilişkin özlük hakları da ödenmektedir. İşçilerde durum böyle değildir. Kamu veya özel sektör farketmeksizin işveren haklı nedenle veya bir sebep göstermeksizin yasal haklarını ödeyerek işçinin iş akdini feshedebilmekte, işçinin işe iade davasını kazanması halinde ise ilave tazminat ödenmek suretiyle işçi işe başlatılmamaktadır.