Terör tazminat davalarında 60 gün ve 1 yıllık süre şartlarına iptal kararı

Karar, 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun kapsamında başvuru sürelerine ilişkin hükümleri hedef aldı. Mahkeme, düzenlemenin hukuk devleti ilkesine uygun olmadığını ve zarar görenlerin idari ve yargısal başvuru yollarına erişimini ölçüsüz biçimde kısıtladığını belirtti.

AYM: SÜRE ŞARTI, HAK ARAMA HÜRRİYETİNİ ÖLÇÜSÜZ ŞEKİLDE SINIRLIYOR

Mahkeme, süre hükümlerinin özellikle ölenlerin mirasçıları açısından ciddi bir hak kaybı yarattığını, olayın niteliği ve koşullar dikkate alındığında bu sürelerin gerçek zararın tespiti, bilgiye erişim ve delil toplama imkanını fiilen ortadan kaldırdığını vurguladı.
Kararda, süre sınırlamalarının Anayasa'nın 2., 5. ve 125. maddelerinde güvence altına alınan hukuk devleti ilkesi ve yargı yoluna erişim hakkı ile bağdaşmadığı açıkça ifade edildi.

29 VE 30. MADDE GEREKÇELERİ: "KANUNUN VARLIĞI YETMEZ, BELİRLİ VE ÖNGÖRÜLEBİLİR OLMALI"

Anayasa Mahkemesi, kararın 29. ve 30. paragraflarında, temel hakları sınırlayan normların yalnızca kanun şeklinde düzenlenmiş olmasının yeterli olmadığını, düzenlemenin belirli, ulaşılabilir ve öngörülebilir nitelikte olması gerektiğini vurguladı.

Mahkeme şu tespitleri öne çıkardı:

"29. İdarenin eylemlerinden kaynaklanan zararların tazmini amacıyla başvurulacak idari ve yargısal yol ilke olarak 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu ile belirlenmiştir. 2577 sayılı Kanun'un 13. maddesinde, idari eylemlerden hakları ihlal edilmiş olanların idari dava açmadan önce bu eylemleri yazılı bildirim üzerine veya başka suretle öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl ve herhalde eylem tarihinden itibaren beş yıl içinde ilgili idareye başvurmaları, bu isteklerin kısmen veya tamamen reddi halinde bu konudaki işlemin tebliğini izleyen günden itibaren veya istek hakkında otuz gün içinde cevap verilmediği takdirde bu sürenin bittiği tarihten itibaren dava süresi içinde dava açılabileceği düzenlenmiştir.
30. Bu itibarla idarenin eylemleri nedeniyle uğranılan zararların tazmini amacıyla açılacak davalar için 2577 sayılı Kanun'un 13. maddesiyle zorunlu idari başvuru şartı getirilerek başvuru için bir ve beş yıllık süreler öngörülmüş iken 5233 sayılı Kanun'da terör olaylarından kaynaklanan zararlar için idari başvuru süresi çok daha kısa (altmış gün ve bir yıllık süreler) belirlenmiştir. Diğer bir ifadeyle hizmet kusuruna dayalı maddi ve manevi tazminat talepleri ve sosyal risk ilkesine dayalı manevi tazminat talepleri için 2577 sayılı Kanun'da öngörülen bir ve beş yıllık süreler geçerli olmasına rağmen sosyal risk ilkesine dayalı maddi tazminat talepleri için 5233 sayılı Kanun'da altmış gün ve bir yıllık süreler geçerli olacaktır."

Bu değerlendirmeler sonucunda Mahkeme, başvuru süresi sınırlamasının ölçülülük ve hukuk devleti ilkeleriyle bağdaşmadığına hükmetti.

MİRASÇILAR AÇISINDAN AĞIR HAK KAYBI RİSKİ

Kararda, ölümle sonuçlanan terör eylemleri sonrası mirasçıların çoğu zaman olayın gerçekleşme biçimi, yer, zaman, sorumlular ve zarar kapsamı hakkında bilgiye geç ulaşabildiği belirtildi.

Bu koşullar altında katı sürelerin uygulanmasının, tazmin mekanizmasını anlamsızlaştırdığı ve yargı yoluna erişimi imkansız hale getirdiği vurgulandı.

İPTAL KARARI VE YÜRÜRLÜK

Anayasa Mahkemesi:

Başvuru sürelerine ilişkin ibarelerin iptaline,

İptal hükmünün Resmi Gazete'de yayımlanmasından 9 ay sonra yürürlüğe girmesine,

Yasama organına, hak arama hürriyetini koruyacak yeni ve ölçülü bir düzenleme yapması için süre tanınmasına

karar verdi.

Kararı görmek için tıklayın.