Devlet memuru, Cumhurbaşkanlığı adaylığı için gereken 100 bin imzaya destek verebilir mi?

SORU: Cumhurbaşkanlığına aday göstermede gerekli olan 100.000 imzaya kamu çalışanları imza verebilir mi? 657 DMK'da Devlet Memurlarına siyasi faaliyette bulunma yasağı getirilmiştir. Değerlendirmeniz ne olur? İyi çalışmalar.

CEVAP: 1982 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 67. ve 101. Maddeleri aşağıdaki şekildedir.

"II. Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları

Madde 67 - Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halkoylamasına katılma hakkına sahiptir."

"Adaylık ve seçimi

MADDE 101- Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilir.

Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.

Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az yüzbin seçmen aday gösterebilir.

Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.

Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir.

İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilir. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde, sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenir.

Seçimlerin tamamlanamaması halinde, yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının görevi devam eder.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin diğer usul ve esaslar kanunla düzenlenir."

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 7. maddesi aşağıdaki şekildedir.

"Tarafsızlık ve devlete bağlılık

Madde 7 -Devlet memurları siyasi partiye üye olamazlar, herhangi bir siyasi parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef tutan bir davranışta bulunamazlar; görevlerini yerine getirirlerken dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep gibi ayırım yapamazlar; hiçbir şekilde siyasi ve ideolojik amaçlı beyanda ve eylemde bulunamazlar ve bu eylemlere katılamazlar."

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "Kademe İlerlemesinin Durdurulması" cezasını gerektiren fiillerin düzenlendiği 125 maddenin D bendinin (o) fıkrası aşağıdaki şekildedir.

"Herhangi bir siyasi parti yararına veya zararına fiilen faaliyette bulunmak"

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "Devlet Memurluğundan Çıkarma" cezasını gerektiren fiillerin düzenlendiği 125 maddenin E bendinin (c) fıkrası aşağıdaki şekildedir.

"Siyasi partiye girmek"

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME:

1982 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının dördüncü bölümünde siyasi haklar ve ödevler düzenlenmiştir. Seçme hakkı, seçilme hakkı, siyasi faaliyette bulunma hakkı siyasi haklar kapsamında düzenlenmiştir. Devlet memurlarının siyasi faaliyette bulunması 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile yasaklanmıştır. Ancak devlet memurları seçme ve seçilme hakkına sahiptir. Bir kişinin Cumhurbaşkanlığı adayı olarak gösterilebilmesi için imza verilmesi seçme hakkı kapsamındadır ve bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma kavramı içerisinde değerlendirilemez.