Devlet memuru sakal bırakabilir mi?
657 sayılı Kanuna dayalı olarak çıkarılan yönetmelikte "sakal bırakılmayacağı" açık şekilde belirtilmiş olmasına rağmen uygulamada, memur sendikalarının aldığı karar doğrultusunda devlet memurları sakal bırakabilmektedir. Ancak kamu kurumları isterse sakal bırakmaya ceza verebilir. Bu halde cezanın iptali için dava açılmaktadır.
SORU: Sağlık Bakanlığına bağlı bir hastanede çalışıyorum. sakal bırakan arkadaşlar var. Sakal serbest mi?
CEVAP: 25/10/1982 tarihli ve 17849 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışan Personelin Kılık ve Kıyafetine Dair Yönetmeliğin 5. maddesinin b bendi aşağıdaki şekildedir.
"b. Erkekler; Elbiseler temiz, düzgün, ütülü ve sade; ayakkabılar kapalı, temiz ve boyalı giyilir. Sandalet veya atkılı ayakkabı giyilmez. Bina içinde ve görev mahallinde baş daima açık bulundurulur. Kulak ortasından aşağıda favori bırakılmaz. Saçlar, kulağı kapatmayacak biçimde ve normal duruşta enseden gömlek yakasını aşmayacak şekilde uzatılabilir, temiz bakımlı ve taranmış olur. Hergün sakal tıraşı olunur ve sakal bırakılmaz. Bıyık tabii olarak bırakılır, uzunluğu üst dudak boyunu geçemez. Üstten alınmaz, yanlar üst dudak hizasında olur, alt uçları dudak hizasından kesilir. Kravat takılır, kravatı örtecek şekilde balıkçı yaka veya benzeri süveterler giyilmez. Hizmet gereğine uygun olarak verilmişse tek tip elbise giyilir"
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "Disiplin cezalarının çeşitleri ile ceza uygulanacak fiil ve haller" başlıklı 125. Maddesinin uyarma cezasını gerektiren fiillerin düzenlendiği (A) bendinin (g) fıkrası aşağıdaki şekildedir.
"g) Belirlenen kılık ve kıyafet hükümlerine aykırı davranmak,"
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "Kıyafet mecburiyeti" başlıklı "Ek Madde 19" maddesi aşağıdaki şekildedir.
"Devlet memurları, kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve yönetmeliklerin öngördüğü kılık ve kıyafet kurallarına uymak mecburiyetindedirler."
DEĞERLENDİRME
Mevzuatta açık bir şekilde devlet memurlarının sakal bırakmaları yasaklanmış olup, sakal bırakan memura disiplin cezası verilmesi öngörülmüştür.
Ancak, bazı memur sendikaları sivil itaatsizlik veya başka isimlerle söz konusu yasağa uyulmaması yönünde eylem kararı almıştır. Ancak sendikaların eylem kararı alması ya da bazı üst düzey kamu görevlilerinin sakal bırakmaları memur için hukuki bir güvence sağlamaz. Disiplin amirinin soruşturma açması ve disiplin cezası vermesi durumunda sakal bırakan devlet memuru korunmasız durumdadır. İlgili yönetmelik hükümlerinde değişiklik olmadığı müddetçe devlet memurlarının sakal bırakması disiplin suçudur.
Diğer taraftan uygulamada, mahkemeler, sendikaların aldığı kararları gerekçe göstererek, sakal bırakan personele verilen disiplin cezalarını iptal edebilmektedir.