Kooperatif üyeliğinde mal bildirimi ne zaman verilmelidir?

Soru: Bir yapı kooperatifine yazıldım, sözleşme imzaladım, sadece kapora verdim. Henüz genel kurul yapılmadı, aidatlar ödenmedi. Ben sizce mal beyanı vermeli miyim ya da hangi aşamada mal beyanı vermem gerekir?

Cevap: Anayasasının 71. maddesinde; kamu hizmetine girenlerin mal bildiriminde bulunmaları ve bu bildirimlerin tekrarlanma sürelerinin kanunla düzenleneceği, yasama ve yürütme organlarında görev alanların bundan istisna edilemeyeceği belirtilmiştir.

3628 Sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu ile Kanunda sayılanların mal bildiriminde bulunmaları, bildirimlerin yenilenmesi, mal edinmelerinin denetimiyle, haksız mal edinme veya gerçeğe aykırı bildirimde bulunma halinde uygulanacak cezai yaptırımlar düzenlenmiştir. Kanunun uygulanmasını göstermek amacıyla da "Mal Bildiriminde Bulunulması Hakkında Yönetmelik" yürürlüğe konulmuştur.

657 Sayılı Kanunun 14. maddesinde yer alan, "Devlet memurları, kendileriyle, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları hakkında, özel kanunda yazılı hükümler uyarınca, mal bildirimi verirler." hükmüyle devlet memurlarına mal bildirimi zorunluluğu getirilmiş, ayrıca, "belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak," fiilinin karşılığı 125/D maddesinde kademe ilerlemesinin durdurulması cezası olarak belirlenmiştir.

Mal bildiriminin konusu; 3628 sayılı Kanunun 5 inci, ilgili Yönetmeliğin ise 8 inci maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre; mal bildiriminde bulunmak zorunda olan kamu görevlileri

Kendilerine, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait mallardan; değerine bakılmaksızın taşınmaz malları (arsa ve yapı kooperatif hisseleri dahil) ve net aylık tutarının beş katından fazla değer ve tutarındaki,

. Para ve para hükmündeki kıymetli kağıtları,
. Hisse senedi ve tahvilleri,
. Altın ve mücevheratı,
. Her türlü kara, deniz ve hava taşıt araçları, traktör, biçer-döver, harman makinası ve diğer ziraat makinaları, inşaat ve iş makinaları, hayvanlar, koleksiyon ve ev eşyaları ile diğer taşınır malları,
. Hakları, alacakları, borçları, gelirleri,

bildirmek zorunda olup, bildirimlerde, malların bildirim tarihindeki değerleri esas alınmaktadır.

Kanuna göre mal varlığında önemli bir değişiklik olduğunda bir ay içinde bildirimde bulunulması, sonu (0) ve (5) ile biten yılların en geç şubat ayı sonuna kadar da bildirimlerin yenilenmesi gerekmektedir. Yönetmeliğe ekli Mal Bildirimi formunun 4. satırında, "3628 sayılı Kanunun 2 nci ve Mal Bildiriminde Bulunulması Hakkında Yönetmeliğin 8 inci maddesine göre mal bildiriminde bulunacak olanlar kendileri ile eşleri ve velayetleri altındaki çocuklarının taşınır ve taşınmaz malları ile arsa ve yapı kooperatifi gibi kooperatiflerde bulunan hisselerini değerleri ne olursa olsun formun 2 nci ve 3 üncü bölümlerine kaydetmek zorundadırlar." denilmektedir.

Yukarıda yer verdiğimiz hükümlere göre kooperatif üyeliğine ait hisseler değerleri ne olursa olsun mal bildirimine konu edilmektedir. Bildirimin zamanı konusunda ise üyeliğin kesinleştiği tarihe bakılması gerekecektir.

1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 7. maddesinde, kooperatifin ticaret siciline tescil edilmesiyle birlikte tüzel kişilik kazanılacağı, başka bir ifadeyle kooperatifin kurulmuş sayılacağı hükme bağlanmıştır. Kanunun 8. maddesinde ise, ".Ortak olmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, kooperatif anasözleşmesi hükümlerini bütün hak ve ödevleriyle birlikte kabul ettiklerini belirten bir yazı ile kooperatif yönetim kuruluna başvururlar. Kooperatif, ortaklarına kendi varlığı dışında şahsi bir sorumluluk veya ek ödemeler yüklüyor ise ortak olmak isteği, bu yükümlerin yazılı olarak kabul edilmesi halinde değer taşır.

Yönetim Kurulu; ortaklar ile ortak olmak için müracaat edenlerin anasözleşmede gösterilen ortaklık şartlarını taşıyıp taşımadıklarını araştırmak zorundadır." hükümlerine yer verilmiştir.

1163 sayılı Kanunun yukarıda yer verilen hükümlerinden kurucu üyelerin kooperatifin ticaret siciline tesciliyle, kurulmuş bir kooperatife üye olanların ise başvurularının yönetim kurulunca kabulüyle birlikte üyelik sıfatını kazandıkları anlaşılmaktadır.

Sonuç olarak; konut yapı kooperatifi veya arsa kooperatifi kurucu üyelerinin kooperatifin ticaret siciline tescil tarihinden, sonradan üye olanların ise üyelik başvurularının kabulüne dair yönetim kurulu karar tarihinden itibaren bir ay içinde mal bildiriminde bulunmaları gerektiğini değerlendirmekteyiz.