Doçentlik süreçlerini yürüten ÜAK'tan beklentiler

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 11/b-6 maddesine göre doçentlik başvurularında ilgili bilim veya sanat alanında jüriler oluşturarak adayların yayın ve çalışmalarını Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen esas ve usuller kapsamında değerlendirip, yeterli yayın ve çalışmaya sahip olan adaylara doçentlik unvanı vermek görevi Üniversitelerarası Kurul Başkanlığına verilmiştir.

Doçentlik unvanı verilmesine ilişkin yükseköğretim sisteminde önemli bir rolü üstlenen Üniversitelerarası Kurul Başkanlığına bunun yanı sıra,

-"Yükseköğretim planlaması çerçevesinde, üniversitelerin eğitim - öğretim, bilimsel araştırma ve yayım faaliyetlerini koordine etmek, uygulamaları değerlendirmek, Yükseköğretim Kuruluna ve üniversitelere önerilerde bulunmak"
-"Teşkilat ve kadro yönünden ve Yükseköğretim Kurulu kararları doğrultusunda üniversitelerin öğretim üyesi ihtiyacını karşılayacak önlemleri teklif etmek"
-"Üniversitelerin tümünü ilgilendiren eğitim-öğretim, bilimsel araştırma ve yayım faaliyetleri ile ilgili yönetmelikleri hazırlamak veya görüş bildirmek"
-"Aynı veya benzer nitelikteki fakültelerin ya da üniversitelere veya fakültelere bağlı diğer yükseköğretim kurumlarının eğitim - öğretimine ilişkin ilkeler ve süreler arasında uyum sağlamak"
-"Doktora ile ilgili esasları tespit etmek ve yurt dışında yapılan doktoraları, doçentlik ve profesörlük unvanlarını değerlendirmek"
görevleri de verilmiştir.

Öte yandan, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 41 inci maddesine göre üst yöneticiler ve bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama yetkililerince hesap verme sorumluluğu çerçevesinde her yıl faaliyet raporu hazırlanmakta ve kamuoyuna duyurulmaktadır.

Ancak, Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı 5018 sayılı Kamu Maliye Yönetimi ve Kontrol Kanunu çerçevesinde kurulmuş bir kamu kuruluşu olmadığından faaliyetleri Yükseköğretim Kurulu Başkanlığınca hazırlanan faaliyet raporları içerisinde yer almaktadır. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığınca hazırlanan faaliyet raporlarını incelediğimizde Üniversitelerarası Kurul Başkanlığına ait verilerin görev alanlarına göre bakıldığında oldukça yetersiz ve sınırlı düzeyde olduğu görülmektedir.

2020 yılına ait rapora baktığımızda, doçentlik başvurularına dair dönemler itibarıyla sadece kaç kişinin başvuru yaptığına dair bilgi paylaşılmıştır.

Bu verinin dışında doçentlik süreçlerine dair herhangi bir veri paylaşılmamıştır.

Kamuoyunu bilgilendirme ve şeffaflık açısından Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı tarafından her bir başvuru dönemi için,

1-Kaç kişinin başvuru yaptığı ve doçentlik unvanı aldığı,
2-Kaçının eser inceleme aşamasından başarısız olduğu,
3-Kaç adayın asgari koşulları taşımadığı gerekçesiyle başarısız sayıldığı,
4-Kaç adayın etik ihlalden dolayı işlem gördüğüne dair,
5-Doçentlik başvuruları sonucunda açılan, kazanılan ve kaybedilen dava sayılarına dair,
6-Denklik ve eşdeğerliklere ilişin kararlara dair,
veriler faaliyet raporunda ilan edilmelidir.

Ayrıca, bilim alanları özelinde doçentliğe başvuran adayların başarı/başarısızlık durumlarına da yer verilebilir. Örneğin, Mühendislik temel alanında bir dönemde kaç adayın başvurduğu, bu adaylardan kaçının başarılı olduğu, kaçının asgari koşulları taşımadığı gerekçeleriyle elendiğine ilişkin veriler Üniversitelerarası Kurul tarafından şeffaf bir şekilde açıklanmalıdır.

İlave olarak, geçtiğimiz yıllarda 65'ten 55'e düşürülen yabancı dil puan şartı sonrası başvuruların ne düzeyde arttığı, başvuran adayların dil puan aralıkları gibi doçent adaylarının yabancı dil bilgileri de merak uyandıran bir husustur.

Şunu da faaliyet raporundan alıntılayarak belirtelim. Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı her geçen yıl doçentlik başvuruları ve buna bağlı olarak ciddi düzeyde artan iş yüküne rağmen personel yetersizliğini bir türlü aşamamıştır. Halen onlarca iş yükü yalnızca 55 personel eliyle yürütülmektedir. ÜAK, faaliyet raporunda personel açığı zayıf yön olarak önemle vurgulanmıştır.

Sonuç olarak, ülkemiz yükseköğretim alanında doçentlik gibi önemli ve hassas bir süreci yürütmekle görevli Üniversitelerarası Kurul Başkanlığının başta insan kaynakları olmak üzere kurumsal kapasitesini geliştirmek suretiyle doçentlik başvuru süreçlerine dair yapmış olduğu çalışmalarla ilgili istatistiki göstergeleri kamuoyuyla paylaşmasının faydalı olacağını düşünüyoruz.