5510 sayılı Kanuna göre memurların yaş tashihi nasıl yapılır?

-Memuriyette 'yaş tashihi' kriterleri nelerdir?

5434 sayılı Kanuna tabi memurlar için 18 yaştan önceki doğum tarihleri değişikliği geçerli kabul edilirken, 5510 sayılı Kanuna tabi memurlar için ise doğum tarihleri değişikliğinde memurluğa başladıkları tarihe kadar yapılan yaş tashihleri esas alınmaktadır.

Yaş tashihi nedir?

Yaş tashihi ya da başka ifade ile yaş düzeltilmesi, kişilerin nüfus kayıtlarında yer alan doğum tarihlerinin mahkeme kararı ile gerçek doğum tarihleri esas alınarak düzeltilmesi (yaşın küçültülmesi veya büyütülmesi) ve nüfus kayıtlarına işlenmesi işlemidir.

Yaş tashihi ya da yaş düzeltilmesi emeklilik işlemlerinde nasıl uygulanır?

Yaş tashihi/düzeltilmesi, hem 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hem de 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda farklılık göstermektedir.

5510 sayılı Kanun 2008 yılı Ekim ayı itibariyle yürürlüktedir. Bu tarihten önce memur olanlar için 5434 sayılı Kanun kuralları geçerlidir. Bu kuralların uygulanmasının zorunlu olduğu hususu da 5510 sayılı Kanun'un Geçici 4 üncü maddesinde belirtilmiştir. Geçici 4 üncü maddede 2008 yılı Ekim ayından önce memurluğa başlamış olanlar için 5434 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanmaya devam edileceği belirtilmiştir.

5434 sayılı Kanuna göre yaş tashihi

5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu'nun 105 inci maddesine göre geçerli olarak kurallar şunlardır:

- Emeklilik hakkı tanınan bir göreve ilk defa başlama sırasında Kurumlara verilen nüfus hüviyet cüzdanlarındaki yazılı doğum tarihleri esas alınır.

- Şayet 18 yaşını tamamladıktan sonra yaş düzeltilmesi yapılmış ise 18 yaşının doldurulması tarihindeki doğum tarihi esas alınır.

- Nüfus cüzdanlarındaki doğum tarihleri ile nüfus kayıtlarındaki doğum tarihleri farklı ise nüfus kayıtlarındaki tarih esas alınır. Şayet birden fazla nüfus kaydı bulunması ve bu kayıtlarda farklılık olması halinde ise tarihi eski olan kayıt, sonraki kayıt idare veya kaza mercilerinden verilmiş bir karar ile yapılmış veya düzeltilmiş ise, kararlar nüfus kayıtlarına henüz geçirilmemiş olsa bile memurlar için bu karar 18 yaşın doldurulmasından önce olmak şartıyla bu kayıt esas alınır.

- Maddede yer alan önemli kural da şu şekildedir. Ancak, doğum tarihlerinde, memurlar için 18 yaşın doldurulmasından sonra yapılan düzeltmeler dikkate alınmaz.

- Doğum tarihlerinde ay gösterilmemiş ise o yılın Temmuz ayının birinci günü, ay yazılı gün gösterilmemiş ise o ayın birinci günü, doğum günü sayılır.

- TSK mensupları için farklı ay ve gün olarak şu kural bulunur. Doğum tarihlerinde ay ve gün yazılı olmayanlar ile doğum günleri 1 Eylülden önce olanlar için 1 Eylül, doğum günleri 1 Eylülden ve daha sonra olanlar için ise takip eden yılın 1 Eylülü olarak kabul edilir. Bu farklılıkta TSK mensuplarının 30 Ağustos itibariyle kadrosuzluk nedeniyle emekli olunması ve terfi işlemlerinin yapılması nedeniyle yapılmış bir yasal uygulama olarak görülmektedir.

Yaş tashihi ile ilgili değerlendirmeler

18 yaşının doldurulmasından önce yapılmış olan yaş tashihleri sosyal güvenlik hukukunda geçerli, 18 yaşın doldurulmasından sonra yapılmış olanlar için ise geçersizdir.

Bu durum sosyal güvenlik hukukunda 2008 yılı öncesinde göreve başlayanlar için kesin ifade edilmiş bir husustur.

5510 sayılı Kanuna göre yaş tashihi

5510 sayılı Kanunda yeni memurlar için yaş düzeltmeleri eski memurlarla genel kurallar olarak aynı olmakla birlikte biraz farklılaşmaktadır.

Bu kuralları şu şekilde sıralayabiliriz:

- Devlet memurluğuna başladıklarında nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri esas alınmaktadır.

- Şayet Devlet memuru göreve başlamadan önce yaş tashihi yaptırmışsa yapılan yaş tashihi geçerli olur, göreve başladıktan sonra yaptırırsa geçerli olmaz.

- Nüfus kayıtlarında doğum ay ve günleri yazılı olmayanlar 1 Temmuz'da, doğum ayı yazılı olup da günü yazılı olmayanlar o ayın birinde doğmuş sayılır.

- Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarının 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu'nun 40 ıncı maddesinde belirlenen yaş hadleri sebebiyle emeklilik işlemleri, doğum tarihlerinde ay ve gün yazılı olmayanlar ile doğum günleri 1 Eylülden önce olanlar için 1 Eylül, doğum günleri 1 Eylül ve daha sonra olanlar için müteakip yılın 1 Eylül tarihinde yapılır.

2008 yılı Ekim ayından önce memur olanlarla, bu tarihten sonra memur olanların yaş tashihlerinin genel değerlendirmesi

5434 sayılı Kanuna tabi memurlar yaş tashihlerinde dezavantajlı olmaktadırlar. Eski memurlarda 18 yaş kesin olarak belirtilmiştir.

5510 sayılı Kanuna tabi memurlar yaş tashihlerinde avantajlı olmaktadırlar. Bunlar için 18 yaş kesin bir tarih olarak belirtilmemiş, memur olarak göreve başladıkları tarihteki nüfus kayıtlarındaki doğum tarihleri esas alınmıştır. Yani memur göreve 25 yaşında da başlasa, bu yaşa kadar yaptıracağı yaş tashihleri geçerli olacaktır.

Hem eski, hem yeni memurlar için yaş tashihinde hatalı işlem yapılmasının sonuçları

Kuralına uygun olarak yapılmış yaş tashihi ile nüfus memurluklarınca yapılan maddi hatalar neticesinde yapılan yaş tashihlerinin birbiriyle karıştırılmaması gerekmektedir.

5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 35 ve 38 inci maddelerinde yer alan hükümlere göre yapılmış bir hatanın düzeltilmesi işlemi ise, bu işlem ister 18 yaşından önce ister 18 yaşından sonra yapılmış olsa dahi, sosyal güvenlik hukukunda geçerli olacaktır.