Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun
Kanun Numarası : 4483
Kabul Tarihi : 2/12/1999
Resmî Gazete : 4.12.1999/23896
Ek ve Değişiklikler:
1) K.No: 4778/2.1.2003 (11.1.2003/24990 RG)
2) K.No: 5232/17.7.2004 (31.7.2004/25539 RG)
Amaç
Madde 1 - Bu Kanunun amacı, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin
görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı yargılanabilmeleri için
izin vermeye yetkili mercileri belirtmek ve izlenecek usulü düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2 - Bu Kanun, Devletin ve diğer kamu tüzel kişilerinin genel idare
esaslarına göre yürüttükleri kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve
sürekli görevleri ifa eden memurlar ve diğer kamu görevlilerinin görevleri
sebebiyle işledikleri suçlar hakkında uygulanr.
Görevleri ve sıfatları sebebiyle özel soruşturma ve kovuşturma usullerine
tâbi olanlara ilişkin kanun hükümleri ile suçun niteliği yönünden
kanunlarda gösterilen soruşturma ve kovuşturma usullerine ilişkin hükümler
saklıdır.
Ağır cezayı gerektiren suçüstü hali genel hükümlere tâbidir .
Disiplin hükümleri saklıdır.
(Ek: 2/1/2003 - 4778/33 md.) 765 sayılı Türk Ceza Kanunun 243 ve 245 inci
maddeleri ile 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun 154 üncü
maddesinin dördüncü fıkrası kapsamında açılacak soruşturma ve
kovuşturmalarda bu Kanun hükümleri uygulanmaz.
İzin vermeye yetkili merciler
Madde 3 - Soruşturma izni yetkisi;
a) İlçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında kaymakam,
b) İlde ve merkez ilçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri
hakkında vali,
c ) Bölge düzeyinde teşkilatlanan kurum ve kuruluşlarda görev yapan
memurlar ve diğer kamu
görevlileri hakkında görev yaptıkları ilin valisi,
d) Başbakanlık ve bakanlıkların merkez ve bağlı veya ilgili kuruluşlarında
görev yapan diğer memur ve kamu görevlileri hakkında o kuruluşun en üst
idari amiri,
e) (Değişik: 17/7/2004 - 5232/1 md.) Bakanlar Kurulu kararı ile veya
Başbakanlık ve bakanlıklar ile bağlı kuruluşların merkez teşkilatında
görevli olup, ortak kararla atanan memurlar ve diğer kamu görevlileri
hakkında ilgili bakan veya Başbakan,
f) Türkiye Büyük Millet Meclisinde görevli memurlar ve diğer kamu
görevlileri hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, Türkiye
Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri yardımcıları hakkında Türkiye Büyük
Millet Meclisi Başkanı,
g) Cumhurbaşkanlığında görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında
Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri
hakkında Cumhurbaşkanı,
h) Büyükşehir belediye başkanları, il ve ilçe belediye başkanları;
büyükşehir, il ve ilçe belediye meclisi üyeleri ile il genel meclisi
üyeleri hakkında İçişleri Bakanı,
i) İlçelerdeki belde belediye başkanları ve belde belediye meclisi üyeleri
hakkında kaymakam, merkez ilçelerdeki belde belediye başkanları ve belde
belediye meclisi üyeleri hakkında bulundukları ilin valisi,
j) Köy ve mahalle muhtarları ile bu Kanun kapsamına giren diğer memurlar
ve kamu görevlileri hakkında ilçelerde kaymakam, merkez ilçede vali,
Yokluklarında ise vekilleri tarafından bizzat kullanılır.
Yetkili mercilerin, saptanmasında, memur veya kamu görevlisinin suç
tarihindeki görevi esas alınır.
Ast ile üst memurun aynı fiile iştiraki halinde izin, üst memurun bağlı
olduğu merciden istenir.
Olayın yetkili mercie iletilmesi, işleme konulmayacak ihbar veşikayetler
Madde 4 - Cumhuriyet Başsavcıları, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin
bu Kanun kapsamına giren suçlarına ilişkin herhangi bir ihbar veya şikayet
aldıklarında veya böyle bir durumu öğrendiklerinde ivedilikle toplanması
gerekli ve kaybolma ihtimali olan delilleri tespitten başka hiçbir işlem
yapmayarak hakkında ihbar ya da şikayette bulunulan memur veya diğer kamu
görevlisinin ifadesine başvurmaksızın evrakın bir örneğini ilgili makama
göndererek soruşturma izni isterler.
Diğer makam ve memurlarla kamu görevlileri de, bu Kanun kapsamına giren
bir suç işlendiğini ihbar, şikayet, bilgi, belge veya bulgulara dayanarak
öğrendiklerinde durumu izin vermeye yetkili mercie iletirler.
(Değişik üçüncü fıkra: 17/7/2004 - 5232/2 md.) Bu Kanuna göre memurlar ve
diğer kamu görevlileri hakkında yapılacak ihbar ve şikâyetlerin soyut ve
genel nitelikte olmaması, ihbar veya şikâyetlerde kişi veya olay
belirtilmesi, iddiaların ciddî bulgu ve belgelere dayanması, ihbar veya
şikâyet dilekçesinde dilekçe sahibinin doğru ad, soyad ve imzası ile iş
veya ikametgâh adresinin bulunması zorunludur.
(Değişik dördüncü fıkra: 17/7/2004 - 5232/2 md.) Üçüncü fıkradaki şartları
taşımayan ihbar ve şikâyetler Cumhuriyet başsavcıları ve izin vermeye
yetkili merciler tarafından işleme konulmaz ve durum, ihbar veya şikâyette
bulunana bildirilir. Ancak iddiaların, sıhhati şüpheye mahal vermeyecek
belgelerle ortaya konulmuş olması halinde ad, soyad ve imza ile iş veya
ikametgâh adresinin doğruluğu şartı aranmaz. Başsavcılar ve yetkili
merciler ihbarcı veya şikâyetçinin kimlik bilgilerini gizli tutmak
zorundadır.
Ön inceleme
Madde 5 - İzin vermeye yetkili merci, bu Kanun kapsamına giren bir suç
işlendiğini bizzat veya yukarıdaki maddede yazılı şekilde öğrendiğinde bir
ön inceleme başlatır.
(Ek fıkra: 17/7/2004 - 5232/3 md.) Cumhuriyet başsavcılıkları ile izin
vermeye yetkili merciler ihbar ve şikâyetler konusunda daha önce
sonuçlandırılmış bir ön inceleme olması halinde müracaatı işleme
koymazlar. Ancak ihbar veya şikâyet eden kişilerin konu ile ilgili olarak
daha önceki ön incelemenin neticesini etkileyecek yeni belge sunması
halinde müracaatı işleme koyabilirler.
Ön inceleme, izin vermeye yetkili merci tarafından bizzat yaplabileceği
gibi, görevlendireceği bir veya birkaç denetim elemanı veya hakkında
inceleme yaplanın üstü konumundaki memur ve yetkili veya kamu
görevlilerinden biri veya birkaçı eliyle de yaptrlabilir. İnceleme
yapacakların, izin vermeye yetkili merciin bulunduğu kamu kurum veya
kruluşunun içerisinden belirlenmesi esastır. İşin özelliğine göre bu
merci, anılan incelemenin başka bir kamu kurum veya kuruluşunun
elemanlarıyla yaptırılmasını da ilgili kuruluştan isteyebilir.Bu isteğin
yerine getirilmesi, ilgili kuruluşun takdirine bağlıdır.
Yargı mensupları ile yargı kuruluşlarında çalışanlar ve askerler, başka
mercilerin ön incelemelerinde görevlendirilemez.
Ön inceleme ile görevlendirilen kişiler birden fazla ise içlerinden biri
başkan olarak belirlenir.
Ön inceleme yapanların yetkisi ve rapor
Madde 6 - Ön inceleme ile görevlendirilen kişi veya kişiler, bakanlık
müfettişlerileri ile kendilerini görevlendiren merciin bütün yetkilerini
haiz olup, bu Kanunda hüküm bulunmayan hususlarda Ceza Muhakemeleri Usulü
Kanununa göre işlem yapabilirler; hakkında inceleme yapılan memur veya
diğer kamu görevlisinin ifadesini de almak suretiyle yetkileri dahilinde
bulunan gerekli bilgi ve belgeleri toplayıp, görüşlerini içeren bir rapor
düzenleyerek durumu izin vermeye yetkili mercie sunarlar. Ön inceleme
birden çok kişi tarafından yapılmşsa, farklı görüşler raporda
gerekçeleriyle ayrı ayrı belirtilir.
Yetkili merci bu rapor üzerine soruşturma izni verilmesine veya
verilmemesine karar verir. Bu kararlarda gerekçe gösterilmesi zorunludur.
Süre
Madde 7 -Yetkili merci, soruşturma izni konusundaki kararını suçun 5 inci
maddenin, birinci fıkrasına göre öğrenilmesinden itibaren ön inceleme
dahil en geç otuz gün içinde verir. Bu süre, zorunlu hallerde onbeş günü
geçmemek üzere bir defa uzatılabilir.
Yetkili merci, herhalde yukarıdaki fıkrada belirtilen süreler içinde memur
veya diğer kamu görevlisi hakkında soruşturma izni verilmesi veya
verilmemesi konusunda karar vermek zorundadır.
Soruşturma izninin kapsamı
Madde 8 -Soruşturma izni, şikayet, ihbar veya iddia konusu olaylar ile
bunlara bağlı olarak ileride soruşturma sırasında ortaya çıkabilecek
konuları kapsar .
Soruşturma sırasnda izin verilen olay ve konudan tamamen ayrı veya farklı
bir suç olarak nitelendirilebilecek bir fiil ortaya çıktığında, yeniden
izin alınması zorunludur.
Suçun hukuki niteliğinin değişmesi, yeniden izin alınmasını gerektirmez.
İtiraz
Madde 9 -Yetkili merci, soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine
ilişkin kararını Cumhuriyet başsavcılığına, hakkında inceleme yapılan
memur veya diğer kamu görevlisine ve varsa şikayetçiye bildirir.
Soruşturma izni verilmesine ilişkin karara karşı hakkında inceleme yapılan
memur veya diğer kamu görevlisi; soruşturma izni verilmemesine ilişkin
karara karşi ise Cumhuriyet başsavcılığı veya şikayetçi itiraz yoluna
gidebilir. İtiraz süresi, yetkili merciin kararınn tebliğinden itibaren on
gündür.
İtiraza, 3 üncü maddenin (e), (f), g (Cumhurbaşkanınca verilen izin hariç)
ve (h) bentlerinde sayılanlar için Danıştay İkinci Dairesi, diğerleri için
yetkili merciin yargı çevresinde bulunduğu bölge idare mahkemesi bakar.
İtirazlar, öncelikle incelenir ve en geç üç ay içinde karara bağlanır.
Verilen kararlar kesindir.
İştirak halinde işlenen suçlar
Madde 10 -Bu Kanun kapsamındaki suçların iştirak halinde işlenmesi
durumunda memur olmayan, memur olanla; ast memur, üst memurla ayrı
mahkemede yargılanır.
Soruşturma izninin gönderileceği merci
Madde 11 -Soruşturma izninin itiraz edilmeden veya itirazın reddi sonunda
kesinleşmesi ya da soruşturma izni verilmemesine ilişkin karara karşı
yapılan itirazın kabulü üzerine dosya, derhal yetkili ve görevli
Cumhuriyet başsavcılığına gönderilir.İzin üzerine ilgili Cumhuriyet
başsavcılığı, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ve diğer kanunlardaki
yetkilerini kullanmak suretiyle hazırlık soruşturmasını yürütür ve
sonuçlandırır.
Hazırlık soruşturmasını yapacak merciler
Madde 12 - (Değişik : 17/7/2004 - 5232/4 md.)
Hazırlık soruşturması genel hükümlere göre yetkili ve görevli Cumhuriyet
Başsavcılığı tarafından yapılır. Ancak Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri,
Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, müsteşarlar ve valiler ile
ilgili olarak yapılacak olan hazırlık soruşturması Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcısı veya Başsavcıvekili, kaymakamlar ile ilgili hazırlık
soruşturması ise il Cumhuriyet başsavcısı veya başsavcıvekili tarafından
yapılır.
Hazırlık soruşturması sırasında hâkim kararı alınmasını gerektiren
hususlarda; Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri, Türkiye Büyük Millet Meclisi
Genel Sekreteri, müsteşarlar ve valiler için Yargıtayın ilgili ceza
dairesine, kaymakamlar için il asliye ceza mahkemesine, diğerleri için ise
genel hükümlere göre yetkili ve görevli sulh ceza hâkimine başvurulur.
Yetkili ve görevli mahkeme
Madde 13 - (Değişik : 17/7/2004 - 5232/4 md.)
Davaya bakmaya yetkili ve görevli mahkeme, genel hükümlere göre yetkili ve
görevli mahkemedir. Ancak Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri, Türkiye Büyük
Millet Meclisi Genel Sekreteri, müsteşarlar ve valiler için yetkili ve
görevli mahkeme Yargıtayın ilgili ceza dairesi, kaymakamlar için ise il
ağır ceza mahkemesidir.
Vekillerin durumu
Madde 14 -Bu Kanunun uygulanmasında vekiller, asillerin tâbi olduğu usule
tâbidir.
Cumhuriyet başsavcılığına re'sen dava açılacak haller
Madde 15 -Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkındaki ihbar ve
şikayetlerin ihbar veya şikâyet edileni mağdur etmek amacıyla ve (...)(1)
uydurma bir suç isnadı suretiyle yapıldığı hazırlık soruşturması sonucunda
anlaşılır veya yargılama sonucunda sabit olursa haksız isnatta bulunanlar
hakkında yetkili ve görevli Cumhuriyet başsavcılığınca re'sen soruşturmaya
geçilir.
Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yukarıdaki fıkrada belirtilen
durumlarda kamu davası açılması için Cumhuriyet başsavcılığına başvurma ve
haksız isnatta bulunanlar hakkında genel hükümlere göre tazminat davası
açma hakları saklıdır.
Memurin Muhakematı Hakkında Kanuni Muvakkata yapılan atıflar
Madde 16 -Kanunlarda Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkatın
uygulanacağı belirtilen hallerde bu Kanun hükümleri uygulanır.
Kanunlarda Memurin Muhakemat Hakkmda Kanunu MUvakkalm uygulanmayaca
belirtilen hallerde genel hükümler uygulanır.
Deiğiştirilen hükümler
Madde 17 - 22.1.1990 Tarihli ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 11
inci maddesi ile ilgili olup, yerine işlenmiştir.
Yürürlükten kaldırılan hükümler
Madde 18 - 4 Şubat 1329 tarihli Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu
Muvakkat yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçici Madde 1 -Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce Memurin Muhakematı
Hakkında Kanunu Muvakkat hükümlerine göre başlatılmış bulunan işlemler,
adı geçen Kanun hükümlerine göre sonuçlandırılır.
Geçici Madde 2 - (Ek : 17/7/2004 - 5232/7 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce Memurlar ve Diğer Kamu
Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanuna göre Yargıtayın ilgili ceza
dairesinde ve il ağır ceza mahkemesinde açılmış davalar ile Danıştayca
itirazen incelenen kararlar, bu Kanunun yürürlüğe girmesini müteakip genel
hükümlere göre yetkili ve görevli mahkemelere devredilir.
Yürürlük
Madde 19 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 20 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür .
(1) Bu arada yer alan "garaz, kin veya mücerret hakaret için" ibareleri,
17/7/2004 tarihli ve 5232 sayılı Kanunun 6 ncı maddesiyle madde metninden
çıkartılarak;"Memur ve diğer kamu görevlileri hakkındaki ihbar ve
şikayetlerin" ibaresinden sonra gelmek üzere "ihbar veya şikâyet edileni
mağdur etmek amacıyla ve" ibaresi eklenmiştir.