Milli Eğitim Temel Kanunu

MİLLİ EĞİTİM TEMEL KANUNU (1)

Kanun Numarası : 1739
Kabul Tarihi : 14/6/1973
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 24/6/1973 Sayı : 14574
Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : 12 Sayfa : 2342

Bu Kanun ile ilgili tüzük için, ?Tüzükler Külliyatı?nın kanunlara
göre düzenlenen nümerik fihristine bakınız.

Bu Kanun ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren
yönetmelik için, ?Yönetmelikler Külliyatı?nın kanunlara göre
düzenlenen nümerik fihristine bakınız.

I ? Kanunun kapsamı :
Madde 1 ? Bu Kanun, Türk milli eğitiminin düzenlenmesinde
esas olan amaç ve ilkeler, eğitim sisteminin genel yapısı, öğretmenlik
mesleği, okul bina ve tesisleri, eğitim araç ve gereçleri ve Devletin
eğitim ve öğretim alanındaki görev ve sorumluluğu ile ilgili temel
hükümleri bir sistem bütünlüğü içinde kapsar.
BİRİNCİ KISIM
Türk Milli Eğitim Sistemini Düzenleyen Genel Esaslar
BİRİNCİ BÖLÜM
Türk Milli Eğitiminin Amaçları
I ? Genel amaçlar:
Madde 2 ? Türk Milli Eğitiminin genel amacı,Türk Milletinin
bütün fertlerini,
1. (Değişik: 16/6/1983 - 2842/1 md.) Atatürk inkılap ve
ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı;
Türk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini
benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve
daima yüceltmeye çalışan, insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki
temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devleti olan
Türkiye Cumhuriyetine karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları
davranış haline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek;
2. Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve
sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel
düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip, insan haklarına saygılı,
kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı,
yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek;

(1) a) Bu Kanunda geçen "temel eğitim" deyimi 16/6/1983 tarih ve 2842
sayılı Kanunla getirilen ek 1 inci maddeyle "ilköğretim" olarak
değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
b) Bu Kanunda birlikte veya ayrı ayrı geçen "ilkokul" ve
"ortaokul" ibareleri, 16/8/1997 tarih ve 4306 sayılı Kanunun 8 inci
maddesiyle "ilköğretim okulu" olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli
bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak
suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve
toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını
sağlamak;
Böylece bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun
refah ve mutluluğunu artırmak; öte yandan milli birlik ve bütünlük içinde
iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve
nihayet Türk Milletini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı, seçkin bir
ortağı yapmaktır.
II ? Özel amaçlar:
Madde 3 ? Türk eğitim ve öğretim sistemi, bu genel amaçları
gerçekleştirecek şekilde düzenlenir ve çeşitli derece ve türdeki eğitim
kurumlarının özel amaçları, genel amaçlara ve aşağıda sıralanan temel
ilkelere uygun olarak tespit edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Türk Milli Eğitiminin Temel İlkeleri
I ? Genellik ve eşitlik:
Madde 4 ? Eğitim kurumları dil, ırk, cinsiyet ve din ayırımı
gözetilmeksizin herkese açıktır. Eğitimde hiçbir kişiye, aileye, zümreye
veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.
II ? Ferdin ve toplumun ihtiyaçları:
Madde 5 ? Milli eğitim hizmeti, Türk vatandaşlarının istek ve
kabiliyetleri ile Türk toplumunun ihtiyaçlarına göre düzenlenir.
III ? Yöneltme:
Madde 6 ? Fertler, eğitimleri süresince, ilgi, istidat ve
kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda çeşitli programlara veya okullara
yöneltilerek yetiştirilirler.
(Değişik: 16/8/1997 - 4306/3 md.) Milli eğitim sistemi, her
bakımdan, bu yöneltmeyi gerçekleştirecek biçimde düzenlenir. Bu amaçla,
ortaöğretim kurumlarına, eğitim programlarının hedeflerine uygun düşecek
şekilde hazırlık sınıfları konulabilir.
Yöneltmede ve başarının ölçülmesinde rehberlik hizmetlerinden
ve objektif ölçme ve değerlendirme metotlarından yararlanılır.
IV ? Eğitim hakkı:
Madde 7 ? İlköğretim görmek her Türk vatandaşının hakkıdır.
İlköğretim kurumlarından sonraki eğitim kurumlarından
vatandaşlar ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde yararlanırlar.
V ? Fırsat ve imkan eşitliği:
Madde 8 ? Eğitimde kadın, erkek herkese fırsat ve imkan
eşitliği sağlanır.
Maddi imkanlardan yoksun başarılı öğrencilerin en yüksek
eğitim kademelerine kadar öğrenim görmelerini sağlamak amacıyle parasız
yatılılık, burs, kredi ve başka yollarla gerekli yardımlar yapılır.
Özel eğitime ve korunmaya muhtaç çocukları yetiştirmek için özel tedbirler
alınır.
VI ? Süreklilik:
Madde 9 ? Fertlerin genel ve mesleki eğitimlerinin hayat
boyunca devam etmesi esastır.

Gençlerin eğitimi yanında, hayata ve iş alanlarına olumlu bir
şekilde uymalarına yardımcı olmak üzere, yetişkinlerin sürekli eğitimini
sağlamak için gerekli tedbirleri almak da bir eğitim görevidir.

VII ? Atatürk İnkılap ve İlkeleri ve Atatürk Milliyetçiliği:
Madde 10 ? (Değişik: 16/6/1983 - 2842/2 md.)
Eğitim sistemimizin her derece ve türü ile ilgili ders
programlarının hazırlanıp uygulanmasında ve her türlü eğitim
faaliyetlerinde Atatürk inkılap ve ilkeleri ve Anayasada ifadesini bulmuş
olan Atatürk milliyetçiliği temel olarak alınır. Milli ahlak ve milli
kültürün bozulup yozlaşmadan kendimize has şekli ile evrensel kültür
içinde korunup geliştirilmesine ve öğretilmesine önem verilir.
Milli birlik ve bütünlüğün temel unsurlarından biri olarak
Türk dilinin, eğitimin her kademesinde, özellikleri bozulmadan ve
aşırılığa kaçılmadan öğretilmesine önem verilir; çağdaş eğitim ve bilim
dili halinde zenginleşmesine çalışılır ve bu maksatla Atatürk Kültür, Dil
ve Tarih Yüksek Kurumu ile işbirliği yapılarak Mili Eğitim Bakanlığınca
gereken tedbirler alınır.
VIII ? Demokrasi eğitimi:
Madde 11 ? (Değişik: 16/6/1983 - 2842/3 md.)
Güçlü ve istikrarlı, hür ve demokratik bir toplum düzeninin
gerçekleşmesi ve devamı için yurttaşların sahip olmaları gereken demokrasi
bilincinin, yurt yönetimine ait bilgi, anlayış ve davranışlarla sorumluluk
duygusunun ve manevi değerlere saygının, her türlü eğitim çalışmalarında
öğrencilere kazandırılıp geliştirilmesine çalışılır; ancak, eğitim
kurumlarında Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine aykırı
siyasi ve ideolojik telkinler yapılmasına ve bu nitelikteki günlük siyasi
olay ve tartışmalara karışılmasına hiçbir şekilde meydan verilmez.
IX ? Laiklik :
Madde 12 ? (Değişik: 16/6/1983 - 2842/4 md.)
Türk milli eğitiminde laiklik esastır. Din kültürü ve ahlak
öğretimi ilköğretim okulları ile lise ve dengi okullarda okutulan zorunlu
dersler arasında yer alır.
X ? Bilimsellik:
Madde 13 ? Her derece ve türdeki ders programları ve eğitim
metotlarıyle ders araç ve gereçleri, bilimsel ve teknolojik esaslara ve
yeniliklere, çevre ve ülke ihtiyaçlarına göre sürekli olarak geliştirilir.
Eğitimde verimliliğin artırılması ve sürekli olarak gelişme
ve yenileşmenin sağlanması bilimsel araştırma ve değerlendirmelere dayalı
olarak yapılır.
Bilgi ve teknoloji üretmek ve kültürümüzü geliştirmekle
görevli eğitim kurumları gereğince donatılıp güçlendirilir; bu yöndeki
çalışmalar maddi ve manevi bakımından teşvik edilir ve desteklenir.
XI ? Planlılık :
Madde 14 ? Milli eğitimin gelişmesi iktisadi, sosyal ve
kültürel kalkınma hedeflerine uygun olarak eğitim - insangücü - istihdam
ilişkileri dikkate alınmak suretiyle, sanayileşme ve tarımda modernleşmede
gerekli teknolojik gelişmeyi sağlayacak mesleki ve teknik eğitime ağırlık
verecek biçimde planlanır ve gerçekleştirilir.
Mesleklerin kademeleri ve her kademenin unvan, yetki ve
sorumlulukları kanunla tespit edilir ve her derece ve türdeki örgün ve
yaygın mesleki eğitim kurumlarının kuruluş ve programları bu kademelere
uygun olarak düzenlenir.
Eğitim kurumlarının yer, personel, bina, tesis ve ekleri,
donatım, araç, gereç ve kapasiteleri ile ilgili standartlar önceden tespit
edilir ve kurumların bu standartlara göre optimal büyüklükte kurulması ve
verimli olarak işletilmesi sağlanır.
XII ? Karma eğitim:
Madde 15 ? Okullarda kız ve erkek karma eğitim yapılması
esastır. Ancak eğitimin türüne, imkan ve zorunluluklara göre bazı okullar
yalnızca kız veya yalnızca erkek öğrencilere ayrılabilir.
XIII ? Okul ile ailenin işbirliği:
Madde 16 ? (Değişik: 10/11/2004-5257/1 md.)
Eğitim kurumlarının amaçlarının gerçekleştirilmesine katkıda
bulunmak için okul ile aile arasında iş birliği sağlanır.
Bu amaçla okullarda okul-aile birlikleri kurulur. Okul-aile
birlikleri, okulların eğitim ve öğretim hizmetlerine etkinlik ve
verimlilik kazandırmak, okulların ve maddî imkânlardan yoksun öğrencilerin
zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak üzere; aynî ve nakdî bağışları kabul
edebilir, maddî katkı sağlamak amacıyla sosyal ve kültürel etkinlikler ve
kampanyalar düzenleyebilir, okulların bünyesinde bulunan kantin, açık
alan, salon ve benzeri yerleri işlettirebilir veya işletebilirler. Öğrenci
velileri hiçbir surette bağış yapmaya zorlanamaz.
Okul - aile birliklerinin kuruluş ve işleyişi, birlik
organlarının oluşturulması ve seçim şekilleri, sosyal ve kültürel
etkinliklerden sağlanan maddî katkılar, bağışların kabulü, harcanması ve
denetlenmesi ile kantin, açık alan, salon ve benzeri yerlerin
işlettirilmesi veya işletilmesinden sağlanan gelirlerin dağıtım yerleri ve
oranları, harcanması ve denetlenmesine dair usul ve esaslar, Millî Eğitim
ve Maliye bakanlıklarınca müştereken hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.

Okul - aile birliklerinin gelirleri her türlü vergi, resim ve
harçtan muaftır.
XIV ? Her yerde eğitim:
Madde 17 ? Milli eğitimin amaçları yalnız resmi ve özel
eğitim kurumlarında değil, aynı zamanda evde, çevrede, işyerlerinde, her
yerde ve her fırsatta gerçekleştirilmeye çalışılır.
Resmi, özel ve gönüllü her kuruluşun eğitimle ilgili
faaliyetleri, Milli Eğitim amaçlarına uygunluğu bakımından Millİ Eğitim
Bakanlığının denetimine tabidir.
İKİNCİ KISIM
Türk Milli Eğitim Sisteminin Genel Yapısı

BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
I ? Örgün ve yaygın eğitim:
Madde 18 ? Türk milli eğitim sistemi, örgün eğitim ve yaygın
eğitim olmak üzere, iki anabölümden kurulur.
Örgün eğitim, okul öncesi eğitimi, ilköğretim, ortaöğretim ve
yükseköğretim kurumlarını kapsar.
Yaygın eğitim, örgün eğitim yanında veya dışında düzenlenen
eğitim faaliyetlerinin tümünü kapsar.
İKİNCİ BÖLÜM
Örgün Eğitim
A) Okul öncesi eğitimi:
I ? Kapsam:
Madde 19 ? Okul öncesi eğitimi, mecburi ilköğrenim çağına
gelmemiş çocukların eğitimini kapsar.
Bu eğitim isteğe bağlıdır.
II ? Amaç ve görevler:
Madde 20 ? Okul öncesi eğitiminin amaç ve görevleri, milli
eğitimin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak,
1. Çocukların beden, zihin ve duygu gelişmesini ve iyi
alışkanlıklar kazanmasını sağlamak;
2. Onları ilk öğretime hazırlamak;
3. Şartları elverişsiz çevrelerden ve ailelerden gelen
çocuklar için ortak bir yetişme ortamı yaratmak;
4. Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarını
sağlamaktır.
III ? Kuruluş :
Madde 21 ? (Değişik: 16/6/1983 - 2842/6 md.)
Okul öncesi eğitim kurumları, bağımsız anaokulları olarak
kurulabileceği gibi, gerekli görülen yerlerde ilköğretim okuluna bağlı
anasınıfları halinde veya ilgili diğer öğretim kurumlarına bağlı uygulama
sınıfları olarak da açılabilir.
Okul öncesi eğitim kurumlarının nerelerde ve hangi
önceliklere göre açılacağı, Milli Eğitim Bakanlığınca hazırlanacak bir
yönetmelikle düzenlenir.
İş Kanununa tabi işyerlerinde işverenlerin okul öncesi eğitim
kurumu kurmaları için gerekli şartlar ve diğer hususlar, Milli Eğitim ve
Çalışma Bakanlıkları tarafından birlikte düzenlenecek bir tüzükte
gösterilir.
B) İlköğretim:
I ? Kapsam:
Madde 22 ? (Değişik: 16/6/1983 - 2842/7 md.)
İlköğretim 6 - 14 yaşlarındaki çocukların eğitim ve
öğretimini kapsar, İlköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için
zorunludur ve Devlet okullarında parasızdır.
II ? Amaç ve görevler:
Madde 23 ? İlköğretimin amaç ve görevleri, milli eğitimin
genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak,
1. Her Türk çocuğuna iyi bir vatandaş olmak için gerekli
temel bilgi, beceri, davranış ve alışkanlıkları kazandırmak; onu milli
ahlak anlayışına uygun olarak yetiştirmek;
2. Her Türk çocuğunu ilgi, istidat ve kabiliyetleri yönünden
yetiştirerek hayata ve üst öğrenime hazırlamaktır.
3. (Ek: 16/8/1997 - 4306/4 md.) İlköğretimin son ders yılının
ikinci yarısında öğrencilere, ortaöğretimde devam edilebilecek okul ve
programların hangi mesleklerin yolunu açabileceği ve bu mesleklerin
kendilerine sağlayacağı yaşam standardı konusunda tanıtıcı bilgiler vermek
üzere rehberlik servislerince gerekli çalışmalar yapılır.
III ? Kuruluş:
a) İlköğretim kurumları:
Madde 24 ? (Değişik: 16/8/1997 - 4306/5 md.)
İlköğretim kurumları sekiz yıllık okullardan oluşur. Bu
okullarda kesintisiz eğitim yapılır ve bitirenlere ilköğretim diploması
verilir.
b) Kuruluş şekilleri:
Madde 25 ? (Değişik: 16/6/1983 - 2842/9 md.)
(Mülga birinci fıkra: 16/8/1997 - 4306/9 md.)
Nüfusun az ve dağınık olduğu yerlerde, köyler
gruplaştırılarak, merkezi durumda olan köylerde ilköğretim bölge okulları
ve bunlara bağlı pansiyonlar, gruplaştırmanın mümkün olmadığı yerlerde
yatılı ilköğretim bölge okulları kurulur.
C) Orta öğretim:
I ? Kapsam:
Madde 26 ? Ortaöğretim, ilk öğretime dayalı, en az üç yıllık
öğrenim veren genel, mesleki ve teknik öğretim kurumlarının tümünü kapsar.
II ? Ortaöğretimden yararlanma hakkı:
Madde 27 ? İlköğretimini tamamlayan ve ortaöğretime girmeye
hak kazanmış olan her öğrenci, ortaöğretime devam etmek ve ortaöğretim
imkanlarından ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde yararlanmak hakkına
sahiptir.
III ? Amaç ve görevler:
Madde 28 ? Ortaöğretimin amaç ve görevleri, Milli Eğitimin
genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak,
1. Bütün öğrencilere ortaöğretim seviyesinde asgari ortak bir
genel kültür vermek suretiyle onlara kişi ve toplum sorunlarını tanımak,
çözüm yolları aramak ve yurdun iktisadi sosyal ve kültürel kalkınmasına
katkıda bulunmak bilincini ve gücünü kazandırmak,
2. Öğrencileri, çeşitli program ve okullarla ilgi, istidat ve
kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda yüksek öğretime veya hem mesleğe
hem de yüksek öğretime veya hayata ve iş alanlarına hazırlamaktır.
Bu görevler yerine getirilirken öğrencilerin istekleri ve
kabiliyetleri ile toplum ihtiyaçları arasında denge sağlanır.
IV ? Kuruluş:
Madde 29 ? Ortaöğretim, çeşitli programlar uygulayan
liselerden meydana gelir.
Belli bir programa ağırlık veren okullara lise, teknik lise
ve tarım meslek lisesi gibi eğitim dallarını belirleyen adlar verilir.
Nüfusu az ve dağınık olan ve Milli Eğitim Bakanlığınca
gerekli görülen yerlerde, ortaöğretimin, genel, mesleki ve teknik öğretim
programlarını bir yönetim altında uygulayan çok programlı liseler
kurulabilir.
Ortaöğretim kurumlarının öğrenim süresi, uygulanan programın
özelliğine göre, Milli Eğitim Bakanlığınca tespit edilir.
V ? Ortaöğretimde yöneltme:
Madde 30 ? Yöneltme ilköğretimde başlar; yanılmaları önlemek
ve muhtemel gelişmelere göre yeniden yöneltmeyi sağlamak için
ortaöğretimde de devam eder.
Yöneltme esasları ve çeşitli programlar veya ortaöğretim
okulları arasında yapılacak yatay ve dikey geçiş şartları, Milli Eğitim
Bakanlığınca düzenlenir.
VI ? Yükseköğretime geçiş:
Madde 31 ? (Değişik: 16/6/1983 - 2842/10 md.)
Lise veya dengi okulları bitirenler, yükseköğretim
kurumlarına girmek için aday olmaya hak kazanır.
Hangi yükseköğretim kurumlarına, hangi programları
bitirenlerin nasıl girecekleri, giriş şartları Milli Eğitim Bakanlığı ile
işbirliği yapılarak Yükseköğretim Kurulu tarafından tespit edilir.
VII ? İmam-hatip liseleri:
Madde 32 ? İmam - hatip liseleri, imamlık, hatiplik ve Kur'an
kursu öğreticiliği gibi dini hizmetlerin yerine getirilmesi ile görevli
elemanları yetiştirmek üzere, Milli Eğitim Bakanlığınca açılan ortaöğretim
sistemi içinde, hem mesleğe hem yüksek öğrenime hazırlayıcı programlar
uygulayan öğretim kurumlarıdır.
VIII ? Güzel sanatlar eğitimi:
Madde 33 ? Güzel sanatlar alanlarında özel istidat ve
kabiliyetleri beliren çocukları küçük yaşlardan itibaren yetiştirmek üzere
ilköğretim ve orta öğretim seviyesinde ayrı okullar açılabilir veya ayrı
yetiştirme tedbirleri alınabilir. Özellikleri dolayısiyle bunların
kuruluş, işleyiş ve yetiştirme ile ilgili esasları ayrı bir yönetmelikle
düzenlenir.
D) Yükseköğretim:
I ? Kapsam:
Madde 34 ? Yüksek öğretim, orta öğretime dayalı en az iki
yıllık yüksek öğrenim veren eğitim kurumlarının tümünü kapsar.
II ? Amaç ve görevler:
Madde 35 ? Yüksek ögretimin amaç ve görevleri, milli eğitimin
genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak,
1. Öğrencileri ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve
doğrultusunda yurdumuzun bilim politikasına ve toplumun yüksek seviyede ve
çeşitli kademelerdeki insan gücü ihtiyaçlarına göre yetiştirmek;
2. Çeşitli kademelerde bilimsel öğretim yapmak;
3. Yurdumuzu ilgilendirenler başta olmak üzere, bütün
bilimsel, teknik ve kültürel sorunları çözmek için bilimleri genişletip
derinleştirecek inceleme ve araştırmalarda bulunmak;
4. Yurdumuzun türlü yönde ilerleme ve gelişmesini
ilgilendiren bütün sorunları, Hükümet ve kurumlarla da elbirliği etmek
suretiyle öğretim ve araştırma konusu yaparak sonuçlarını toplumun
yararlanmasına sunmak ve Hükümetçe istenecek inceleme ve araştırmaları
sonuçlandırarak düşüncelerini bildirmek;
5. Araştırma ve incelemelerinin sonuçlarını gösteren, bilim
ve tekniğin ilerlemesini sağlayan her türlü yayınları yapmak;
6. Türk toplumunun genel seviyesini yükseltici ve kamu oyunu
aydınlatıcı bilim verilerini sözle, yazı ile halka yaymak ve yaygın eğitim
hizmetlerinde bulunmaktır.
III ? Kuruluş:
a) Yükseköğretim kurumları:
Madde 36 ? (Değişik: 16/6/1983 - 2842/11 md.)
Yükseköğretim kurumları şunlardır:
1. Üniversiteler,
2. Fakülteler,
3. Enstitüler,
4. Yüksekokullar,
5. Konservatuvarlar,
6. Meslek yüksekokulları
7. Uygulama ve araştırma merkezleri,
Yükseköğretim kurumlarının amaçları, açılış, kuruluş ve
işleyişleri ile öğretim elemanlarına ilişkin esaslar ve yükseköğretim
kurumları ile ilgili diğer hususlar, özel kanunlarında belirlenir.
b) Yükseköğretimin düzenlenmesi:
Madde 37 ? Yüksek öğretim, milli eğitim sistemi çerçevesinde,
öğrencileri lisans öncesi, lisans ve lisans üstü seviyelerinde yetiştiren
bir bütünlük içinde düzenlenir.
Bu bütünlük içinde çeşitli görevleri yerine getiren ve farklı
seviyelerde öğretim yapan kuruluşlar bulunur.
Farklı seviyeler ve kuruluşlar arasında öğrencilere
kabiliyetlerine göre, yatay ve dikey geçiş yolları açık tutulur.
IV ? Yükseköğretimin paralı oluşu:
Madde 38 ? Yüksek öğretim paralıdır. Başarılı olan fakat
maddi imkanları elverişli olmayan öğrencilerin kayıt ücreti, imtihan harcı
gibi her türlü öğrenim giderleri burs, kredi yatılılık ve benzeri yollarla
sağlanır.

Öğrenim harç ve ücretlerinin tutarları ve bunların ödenme
tarzları ile burs ve kredilerin tutarları ve bunların veriliş esasları,
Maliye Bakanlığı ile birlikle hazırlanacak yönetmelikle tespit edilir. (1)
Bazı alanlar için mecburi hizmet karşılığı öğrenci
yetiştirilmesi hakkındaki hükümler saklıdır.
V ? Yükseköğretim planlaması:
Madde 39 ? Yüksek öğretimde, öğretim elemanlarından,
tesislerden ve öğrencinin zamanından en verimli bir şekilde yararlanmayı
mümkün kılacak ve çeşitli bölgelerdeki yüksek öğretim kurumlarının dengeli
bir şekilde gelişmesini sağlayacak tedbirler alınır; yüksek öğretimin
bütününü kapsayan ve orta öğretimle ilgisini sağlayan bir planlama düzeni
kurulur.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yaygın Eğitim
I ? Kapsam, amaç ve görevler:
Madde 40 ? Yaygın eğitimin özel amacı, milli eğitimin genel
amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak, örgün eğitim sistemine hiç
girmemiş yahut, herhangi bir kademesinde bulunan veya bu kademeden çıkmış
vatandaşlara, örgün eğitimin yanında veya dışında,
1. Okuma - yazma öğretmek, eksik eğitimlerini tamamlamaları
için sürekli eğitim imkanları hazırlamak,
2. Çağımızın bilimsel, teknolojik, iktisadi, sosyal ve
kültürel gelişmelerine uymalarını sağlayıcı eğitim imkanları hazırlamak,
3. Milli kültür değerlerimizi koruyucu, geliştirici,
tanıtıcı, benimsetici nitelikte eğitim yapmak,
4. Toplu yaşama, dayanışma, yardımlaşma, birlikte çalışma ve
örgütlenme anlayış ve alışkanlıkları kazandırmak,
5. İktisadi gücün arttırılması için gerekli beslenme ve
sağlıklı yaşama şekil ve usullerini benimsetmek,
6. Boş zamanları iyi bir şekilde değerlendirme ve kullanma
alışkanlıkları kazandırmak,
7. Kısa süreli ve kademeli eğitim uygulayarak ekonomimizin
gelişmesi doğrultusunda ve istihdam politikasına uygun meslekleri
edinmelerini sağlayıcı imkanlar hazırlamak,
8. Çeşitli mesleklerde çalışmakta olanların hizmet içinde ve
mesleklerinde gelişmeleri için gerekli bilgi ve becerileri kazandırmaktır.
II ? Kuruluş:
Madde 41 ? Yaygın eğitim, örgün eğitim ile birbirini
tamamlayacak, gereğinde aynı vasıfları kazandırabilecek ve birbirinin her
türlü imkanlarından yararlanacak biçimde bir bütünlük içinde düzenlenir.
Yaygın eğitim, genel ve mesleki - teknik olmak üzere iki
temel bölümden meydana gelir. Bu bölümler birbirini destekleyici biçimde
hazırlanır.

(1) Bu fıkradaki öğrenim harç ve ücretlerine ilişkin düzenlemenin
yönetmelikle yapılmasını öngören kural Anayasa Mahkemesinin 26/3/1974
tarih ve E.1973/32, K. 1974/11 sayılı Kararı ile iptal edilmiştir.

III ? Koordinasyon:
Madde 42 ? Genel, mesleki ve teknik yaygın eğitim alanında
görev alan resmi, özel ve gönüllü kuruluşların çalışmaları arasındaki
koordinasyon Milli Eğitim Bakanlığınca sağlanır.
Genel yaygın eğitim programlarının düzenleniş şekli
yönetmelikle tespit edilir.
Mesleki ve teknik yaygın eğitim faaliyetlerini yürüten
Bakanlıklar ile özerk eğitim kurumları ve resmi ve özel işletmeler
arasında Milli Eğitim Bakanlığınca sağlanacak koordinasyon ve işbirliğinin
esasları kanunla düzenlenir.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Öğretmenlik Mesleği
1 ? Öğretmenlik :
Madde 43 ? Öğretmenlik, Devletin eğitim, öğretim ve bununla
ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir.
Öğretmenler bu görevlerini Türk Milli Eğitiminin amaçlarına ve temel
ilkelerine uygun olarak ifa etmekle yükümlüdürler.
Öğretmenlik mesleğine hazırlık genel kültür, özel alan
eğitimi ve pedagojik formasyon ile sağlanır.
Yukarıda belirtilen nitelikleri kazanabilmeleri için, hangi
öğretim kademesinde olursa olsun, öğretmen adaylarının yüksek öğrenim
görmelerinin sağlanması esastır. Bu öğrenim lisans öncesi, lisans ve
lisans üstü seviyelerde yatay ve dikey geçişlere de imkan verecek biçimde
düzenlenir.
(Ek fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Öğretmenlik mesleği; adaylık
döneminden sonra öğretmen, uzman öğretmen ve başöğretmen olmak üzere üç
kariyer basamağına ayrılır. Adaylık dönemini başarıyla tamamlayanlar
mesleğe öğretmen olarak atanır.
(Ek fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Kariyer basamaklarında
yükselmede kıdem, eğitim (hizmet içi eğitim, lisansüstü eğitim),
etkinlikler (bilimsel, kültürel, sanatsal ve sportif çalışmalar) ve sicil
(iş başarımı) puanları ile sınav sonuçları esas alınır. Değerlendirme 100
tam puan üzerinden yapılır. Değerlendirme puanının % 10'unu kıdem, %
20'sini eğitim, % 10'unu etkinlikler, % 10'unu sicil (iş başarımı) ve %
50'sini de sınav puanı oluşturur.
(Ek fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Kariyer basamaklarında
yükselecekler değerlendirme puanlarına göre başarı sıralamasına alınır.
Değerlendirmeye alınmak için sınav tam puanının en az % 60'ını almış olmak
şartı aranır.
(Ek fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Sınav yılda bir defa olmak
üzere ÖSYM'ce yapılır.
(Ek fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Alanında ya da eğitim
bilimleri alanında tezli yüksek lisans öğrenimini tamamlamış
öğretmenlerden uzman öğretmenlik, doktora öğrenimini tamamlamış olan
öğretmenlerden ise başöğretmenlik için sınav şartı aranmaz. Bu durumda
olan öğretmenler kıdem, hizmet içi eğitim, etkinlikler (bilimsel,
kültürel, sanatsal ve sportif çalışmalar) ve sicil (iş başarımı)
ölçütlerine göre değerlendirilir.
(Ek fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Öğretmenlik kariyer
basamaklarında yükseleceklerin gireceği sınav, sınava katılacaklarda
aranacak en az çalışma süresi, hizmet içi eğitim veya lisansüstü eğitim
nitelikleri, her bir değerlendirme ölçütüne ilişkin hususlar ve puan
değerleri, alanında ya da eğitim bilimleri alanında tezli yüksek lisans
veya doktora öğrenimini tamamlamış olanlardan uzman öğretmenlik veya
başöğretmenlik için aranacak kıdem, hizmet içi eğitim, etkinlikler
(bilimsel, kültürel, sanatsal ve sportif çalışmalar) ve sicil (iş
başarımı) şartları ve puan değerleri, branşlar temelindeki uzman
öğretmenlik ve başöğretmenlik sayıları, yükselmeye ilişkin usul ve esaslar
ile diğer hususlar Maliye Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığının uygun
görüşleri alınarak Millî Eğitim Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle
düzenlenir.
(Ek fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Toplam serbest öğretmen
kadro sayısı içinde, başöğretmen oranı % 10, uzman öğretmen oranı %
20'dir. Bakanlar Kurulu bu oranları bir katına kadar yükseltmeye
yetkilidir.
II ? Milli Eğitim Bakanlığına bağlı "Eğitim Yüksekokulu "
açma yetkisi:
Madde 44 ? (Değişik: 16/6/1983 - 2842/12 md.)
Öğretmenlik formasyonu veren ve öğretmen yetiştiren Milli
Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim yüksekokulları, Yükseköğretim Kurulunun
görüşü alınarak, Bakanlar Kurulu kararı ile kurulabilirler.
III ? Öğretmenlerin nitelikleri ve seçimi:
Madde 45 ? Öğretmen adaylarında genel kültür, özel alan
eğitimi ve pedagöjik formasyon bakımından aranacak nitelikler Milli Eğitim
Bakanlığınca tespit olunur.
(Değişik: 16/6/1983 - 2842/13 md.) Öğretmenler,öğretmen
yetiştiren yükseköğretim kurumlarından ve bunlara denkliği kabul edilen
yurtdışı yükseköğretim kurumlarından mezun olanlar arasından, Milli Eğitim
Bakanlığınca seçilirler.
Yüksek öğrenimleri sırasında pedagojik formasyon kazanmamış
olanların ihtiyaç duyulan alanlarda, öğretmenliğe atanmaları halinde bu
gibilerin adaylık dönemi içinde yetişmeleri için Milli Eğitim Bakanlığınca
gerekli tedbirler alınır.
Hangi derece ve türdeki eğitim, öğretim, teftiş ve yönetim
görevlerine, hangi seviye ve alanda öğrenim görmüş olanların ne gibi
şartlarla seçilebilecekleri yönetmelikle düzenlenir.

IV ? Öğretmenlerin bölge hizmeti:
Madde 46 ? Öğretmenlikte yurdun çeşitli bölgelerinde görev
yapmak esastır.
Hizmet bölgeleri ve ihtiyaçlara göre bu bölgelerarası yer
değiştirme esasları yönetmelikle düzenlenir.
V ? Uzman ve usta ögreticiler:
Madde 47 ? (Değişik: 16/6/1983 - 2842/14 md.)
Örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ve hizmetiçi yetiştirme
kurs,seminer ve konferanslarında uzman ve usta öğreticiler de geçici veya
sürekli olarak görevlendirilebilir.
Öğretim tür ve seviyelerine göre uzman ve usta öğreticilerin
seçimlerinde aranacak şartlar, görev ve yetkileri, yönetmeliklerle tespit
edilir.

VI ? Öğretmenlerin hizmet içi yetiştirilmesi:
Madde 48 ? Öğretmenlerin daha üst öğrenim görmelerini
sağlamak üzere yaz ve akşam okulları açılır veya hizmet içinde
yetiştirilmeleri maksadıyle kurslar ve seminerler düzenlenir.
Yaz ve akşam okulları öğretmen yetiştiren kurumlarca açılır;
bunlara devam ederek yeterli krediyi dolduran öğretmenlere o kurumun belge
veya diploması verilir.
Milli Eğitim Bakanlığınca açılan kurs ve seminerlere devam
edenlerden başarı sağlayanlara belge verilir. Bu belgelerin, öğretmenlerin
atama, yükselme ve nakillerinde ne ölçüde ve nasıl değerlendirileceği
yönetmelikle düzenlenir.
VII ? Yurt içi ve yurt dışı yetişme imkanları:
Madde 49 ? Yurt içinde ve dışında daha üst öğrenim yapmak
veya bilgi, görgü ve ihtisaslarını arttırmak isteyen öğretmenlerin belli
şartlarla, aylıklı veya aylıksız izinli sayılmaları sağlanır; bu şartlar,
milli eğitimin ihtiyaçları gözönünde tutularak, hazırlanacak yönetmelikle
belirtilir.
VIII ? Öğretmen konutları:
Madde 50 ? Milli Eğitim Bakanlığınca gerekli görülen
yerlerde, özellikle mahrumiyet bölgelerinde görevli öğretmenlere konut
sağlanır.
Konutlar okul binaları ile birlikte planlanır ve yapılır.
Eski eğitim kurumlarının konut ihtiyacı bir plana bağlanır ve
bu konutların yapımı için, her yıl Milli Eğitim Bakanlığı Bütçesine
gerekli ödenek konur.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Okul Binaları ve Tesisleri
Okul yapıları ve taşınmazları (1)
Madde 51 ? Her derece ve türdeki eğitim kurumlarına ait
bina ve tesisler çevrenin ihtiyaçlarına ve uygulanacak programların
özelliklerine göre Milli Eğitim Bakanlığınca planlanır ve yaptırılır.
Bu maksatla her yıl Milli Eğitim Bakanlığı bütçesine
gerekli ödenek konur.
Arsa temini ile okul bina ve tesislerin yapım ve
donatımında, Devletin azami imkanlarının kullanılması yanında
vatandaşların her türlü yardımlarından da yararlanılır ve yardımlar teşvik
edilir ve değerlendirilir.
(Ek fıkra:3/12/2003-5005/1 md.) Millî Eğitim Bakanlığına tahsisli Hazine
mülkiyetindeki taşınmazlar ile Millî Eğitim Bakanlığı kullanımında bulunan
mülkiyeti il özel idaresine veya köy tüzel kişiliğine ait taşınmazlardan
gerekli görülenlerin, mülkiyetinin Hazineye bedelsiz devrinden sonra;
Millî Eğitim Bakanlığı ile mutabık kalınarak tahsislerini kaldırmaya ve
1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanununun 24 üncü maddesine bağlı olmaksızın
satmaya Maliye Bakanı yetkilidir.
(Ek fıkra:3/12/2003-5005/1 md.) Satış bedelleri bütçeye gelir kaydedilir.
Okul/derslik yapımı, onarımı ve donatımı ile ders araç ve gereçleri
alımında kullanılmak üzere Millî Eğitim Bakanlığı bütçesine gerekli ödenek
öngörülür.
BEŞİNCİ KISIM
Eğitim Araç ve Gereçleri
I ? Kapsam:
Madde 52 ? Eğitim araç ve gereçleri, eğitim kurumlarında
kullanılacak ders kitapları ile öğretmen ve öğrencilere kaynak ve yardımcı
olacak basılı eğitim malzemesini, milli eğitimin genel amaçlarının
gerçekleşmesine yararlı olacak diğer eserleri ve eğitim araç ve
gereçlerini kapsar.


(1) Bu madde başlığı?I-Okul yapıları:? iken ,3/12/2003 tarihli ve 5005
sayılı Kanunun 1inci maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.

II ? Görev:
Madde 53 ? Milli Eğitim Bakanlığı, kendisine bağlı eğitim
kurumlarının eğitim araç ve gereçlerini, gelişen eğitim teknolojisine ve
program ve metotlara uygun olarak sağlamak, geliştirmek, yenileştirmek,
standartlaştırmak, kullanılma süresini ve telif haklarını ve ders kitabı
fiyatlarını tespit etmek, paralı veya parasız olarak ilgililerin
yararlanmasına sunmakla görevlidir.
III ? Görevin yerine getirilmesi:
Madde 54 ? Milli Eğitim Bakanlığı eğitim araç ve gereçlerini,
1. Hazırlamak, imal etmek ve satın almak;
2. Kişilere veya kuracağı komisyonlara veya yarışmalar
düzenleyerek hazırlatmak;
3. Özel kesimce hazırlananlar veya imal edilenler arasından
seçmek veya tavsiye etmek suretiyle 53 üncü maddede belirtilen görevini
yerine getirir.
IV ? Okullarda okutulacak kitapların tespiti ve ücret
ödenmesi:
Madde 55 ? (Değişik: 3/12/2003 - 5005/2 md.)
İlköğretim ve ortaöğretim kurumlarında okutulacak ders
kitapları, Millî Eğitim Bakanlığınca belirlenir.
Millî Eğitim Bakanlığınca hazırlanacak veya hazırlatılacak
kitaplar ile eğitim araç ve gereçlerini hazırlama, inceleme ve
redaksiyonunda görevlendirilenlere ücret ödenir.
Ders kitaplarına ilişkin yarışmalarda derece alanlara
verilecek ödülün ödeme, usul ve esasları ile miktarı yönetmelikle
belirlenir.
Özel kesimce hazırlanan ve okullarda ders kitabı olarak
okutulmak üzere Millî Eğitim Bakanlığına gönderilen eserler ücret
karşılığı incelenir.
Ders kitaplarının kabulü, uygunluk süresi, telif hakkı ve
ücretlerle ilgili esaslar; inceleme işlemleri ve alınacak inceleme ücreti
miktarı; Millî Eğitim Bakanlığınca incelettirilecek eserler için ödenecek
ücret miktarı; ders kitaplarının hazırlanması ve incelenmesinde aranacak
kriterler ile ders kitabı üreten yayın evlerinde aranacak kriterler; ders
kitabı dışındaki diğer kitap ve eğitim araçlarının kullanımı ve bunlardan
hangileri için inceleme ücreti alınacağı ve ödeneceği ile ilgili esas ve
usuller Millî Eğitim Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

ALTINCI KISIM
Eğitim ve Öğretim Alanındaki Görev ve Sorumluluk
I ? Yürütme, gözetim ve denetim:
Madde 56 ? Eğitim ve öğretim hizmetinin, bu kanun hükümlerine
göre Devlet adına yürütülmesinden, gözetim ve denetiminden Milli Eğitim
Bakanlığı sorumludur.
II ? Yasaklık:
Madde 57 ? Askeri maksatlarla açılacak okullar hariç, bu
kanun hükümlerine aykırı hiç bir eğitim faaliyetinde bulunulamaz.
III ? Okul açma yetkisi:
Madde 58 ? (Değişik: 16/6/1983 - 2842/16 md.)
Türkiye'de ilköğretim okulu, lise veya dengi okullar, Milli
Eğitim Bakanlığının izni olmaksızın açılamaz.
Milli Eğitim Bakanlığı veya diğer bir bakanlık tarafından
açılmış veya açılacak okullar (Askeri liseler dahil) ile özel okulların
derecelerinin tayini, Milli Eğitim Bakanlığına aittir.
Askeri eğitim kurumlarının dereceleri, Milli Savunma
Bakanlığı ile birlikte tespit edilir.
Diğer bakanlıklara bağlı lise ve dengi okulların program ve
yönetmelikleri, ilgili bakanlıkla Milli Eğitim Bakanlığı tarafından
birlikte yapılır ve Milli Eğitim Bakanlığınca onanır.
Diğer bakanlıklara bağlı okullar, Milli Eğitim Bakanlığının
gözetim ve denetimine tabidir. Gözetim ve denetim sonunda uygun eğitim
ortamı ve niteliği taşımayan kurumların denkliği usulüne uygun şekilde
Milli Eğitim Bakanlığınca iptal edilir. Buna ait esaslar Bakanlar
Kurulunca çıkarılan bir yönetmelikle düzenlenir.
IV ? Yurt dışı eğitim:
Madde 59 ? Türk vatandaşlarının yurt dışında eğitim, öğrenim
ve ihtisas görmeleri ile ilgili Devlet hizmetlerinin düzenlenmesinden
(askeri öğrenciler hariç), Milli Eğitim Bakanlığı sorumludur.
YEDİNCİ KISIM
Son Hükümler
I ? Kenar başlıkları:
Madde 60 ? Bu kanunun madde kenar başlıkları, sadece ilgili
oldukları maddelerin konusunu ve maddeler arasındaki sıralama ve
bağlantıyı göstermekte olup kanun metnine dahil değildir.
II ? Kaldırılan hükümler:
Madde 61 ? 1340 tarih ve 439 sayılı Orta Tedrisat Muallimleri
Kanununun 3 üncü maddesi, 22/3/1926 tarih ve 789 sayılı Maarif Teşkilatına
dair Kanunun 3 ve 4 üncü maddeleri, 6/6/1949 tarih ve 5429 sayılı Milli
Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda okutturulacak ders kitaplarının
seçilmesi, basılması ve dağıtılması hakkında Kanun, 5/1/1961 tarih ve 222
sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununun 69 uncu maddesi ve diğer kanunların
bu kanuna aykırı hükümleri, bu kanunun yayımı tarihinde, yürürlükten
kalkar.
III ? Yönetmelikler:
Madde 62 ? Bu kanunda sözü geçen yönetmelikler, Kanunda
belirtilen genel amaç ve temel ilkelere uygun olarak Milli Eğitim
Bakanlığınca, kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren en geç bir yıl içinde
çıkarılır.
Ek Madde 1 ? (Ek: 16/6/1983 - 2842/17 md.)
14/6/1973 tarihli ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununda
geçen "temel eğitim" terimi "ilköğretim" olarak değiştirilmiştir.
Geçici Madde 1 ? Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihte, yüksek
öğrenim kurumlarında öğrenci bulunanlar hakkında 38 inci madde hükmü
uygulanmaz.
Geçici Madde 2 ? (Ek: 16/6/1983 - 2842/18 md.; Mülga:
16/8/1997 - 4306/9 md.)
IV ? Yürürlük:
Madde 63 ? Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
V ? Yürütme:
Madde 64 ? Bu Kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.