Okuma-Yazma Bilmeyen Vatandaşların Okur-Yazar Yaptırılması Hakkında Kanun
Kanun Numarası : 2841
Kabul Tarihi : 16/6/1983
Resmî Gazete : 18.6.1983/18081
Ek ve Değişiklikler:
1) K. No. 4854/24.4.2003 (6.5.2003/25100 RG)
BİRİNCİ KISIM
Genel Esaslar
Amaç:
Madde 1 - Bu Kanunun amacı; zorunlu ilköğrenim çağı dışında kalmış okuma
ve yazmayı bilmeyen veya çok az bilen bütün vatandaşların, Türk milli
eğitiminin amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak, Devletin gözetim
ve denetimi altında okuma ve yazma öğrenmelerini veya ilkokul düzeyinde
öğrenim yapmalarını sağlamaktır.
Kapsam:
Madde 2 -Bu Kanun; zorunlu ilköğrenim çağı dışında kalmış, okuma ve
yazmayı bilmeyen veya çok az bilen vatandaşları ve bu Kanunda kendilerine
görev verilen kamu kurum ve kuruluşları ile özel kurum ve kuruluşları
kapsar.
Tanımlar:
Madde 3 - Bu Kanunda geçen;
a) "Okuma - Yazma öğrenme kursu"; zorunlu ilköğrenim çağı dışında
kalan,okuma ve yazmayı bilmeyenler ile çok az bilen yetişkinlerin devam
etmek zorunda oldukları kursu,
b) "İlkokul düzeyınde kurs"; okuma - yazmayı bilen veya okuma - yazma
kursunda öğrenen yetişkinlere, ilkokul düzeyinde eğitim ve öğretim veren
kursu,
c) "Zorunlu ilköğrenim çağı dışında kalanlar"; 14 yaşını bitirenleri,
ifade eder.
İKİNCİ KISIM
Görevler
Milli Eğitim Bakanlığının bu Kanunla ilgili görevleri:
Madde 4 - Milli Eğitim Bakanlığı bu Kanunun kapsamına giren konularda;
a) Eğitim ve öğretim ile ilgili her türlü çalışmaları düzenler.
b) Kamu kuruluşları, özel ve gönüllü kurumlar ile kuruluşlar arasında
işbirliği ve koordinasyonu sağlar.
c) Eğitim ve öğretimi gözetim ve denetim altında bulundurur.
d) Personel, araç ve gereç sağlar ve teknik yardımda bulunur.
e) Diğer kurum ve kuruluşların çalışmalarına yardımcı olur, öneride
bulunur ve gereken tedbirleri alır.
f) Kursları başarıyla bitirenlere belge veya diploma verir, okuma - yazma
öğrenme veya ilkokul düzeyindeki kurs çalışmalarında başarıları görülen
kamu görevlilerini, özel kuruluşlar, dernek ve kişileri teşvik edici
tedbirleri alır.
Kamu kurum ve kuruluşlarının görevleri:
Madde 5 - Kamu kurum ve kuruluşları; aşağıdaki esaslara uygun olarak,
okuma - yazma bilmeyen personelin eğitimini yaptırmak zorundadır. Bu kurum
ve kuruluşlar:
a) Bu Kanunun kapsamına giren konularda, Milli Eğitim Bakanlığıyla
koordinasyon ve işbirliği yaparak, uygun ve gerekli personel, araç, gereç
ve teknik yardım yaparlar.
b) Kendi bünyelerinde ve işyerlerinde çalışanların okuma - yazmayı
öğrenmelerini sağlayıcı tedbirleri alırlar.
Özel kurum ve kuruluşların görevleri:
Madde 6 -İşverenler işyerlerinde aşağıdaki esaslara uygun olarak
okuma-yazma bilmeyen işçilerin eğitimlerini yaptırmak zorundadırlar.
a) İşyerlerinde çalışan ve okuma - yazma bilmeyen işçilerin işveren
tarafından Milli Eğitim Bakanlığınca açılan okuma - yazma kurslarına
iştirakleri sağlanır. İşyerinde okuma - yazma bilmeyen işçi sayısının 25
ve daha yukarı olması halinde, işyerinde de okuma - yazma kursu
açılabilir. Bu durumda, Milli Eğitim Bakanlığınca yeterli miktarda
öğretmen temin edilir.
b) Kurslara devam zorunludur. Haklı bir sebep olmaksızın kursa girmeyenler
o gün işe gelmemiş sayılırlar.
c) İşverenler işyerlerinde çalışan okuma - yazma bilmeyen işçilerin iş ve
ikametgah adreslerini, Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren üç ay içinde
milli eğitim müdürlüklerine bildirmek zorundadır.
Kurslara katılma:
Madde 7 - Zorunlu ilköğrenim çağı dışında kalan ve okuma - yazmayı
bilmeyen veya çok az bilen vatandaşlar, yönetmelikte belirlenecek usul ve
esaslara göre mahalli mülki idare amirlerince tespit edilir. Hazırlanacak
plan ve programlara uygun olarak, kimlerin hangi kurslara, ne kadar süre
ile katılacağı,ilan ve tebliğ edilir. Vatandaşların, kendilerine tebliğ
edilen okuma- yazma öğrenme kurslarına katılmaları zorunludur.
Kırkbeş yaşını dolduran vatandaşların okuma - yazma öğrenme kurslarına
katılmaları isteğe bağlıdır. Bedeni ve zihni yetersizlikleri resmi tabip
raporu ile anlaşılanlar hakkında birinci fıkra hükmü uygulanmaz.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Teşvik İle İlgili Hükümler
Okuma ve yazmayı teşvik etme:
Madde 8 - Vatandaşları okuma - yazma öğrenmeye veya ilkokul düzeyinde
öğrenim yapmaya teşvik etmek üzere; okuma - yazma öğrenme veya ilkokul
düzeyindeki kurslara devam edenlere, okuma - yazma bilmeyen vatandaşlar
arasında, aşağıdaki imkan ve kolaylıklar sağlanır.
a) Zorunlu ilköğrenim çağındaki öğrencilere tanınan imkanlardan
yararlanmaları için bu Kanunda geçen kurslara katılanlara, kurs süresince,
öğrenci kimlik belgesi verilir.
b) Bu Kanunda geçen kurslara katılan ve başarı gösteren muhtaç kişilerin
yükseköğrenim yapan çocuklarına, kredi vermede öncelik tanınır.
c) Okuma - yazma öğrenme veya ilkokul düzeyindeki kurslara devam eden
annelerin çocuklarına, çalıştıkları kurum ve kuruluşların kreş ve
anaokullarına alınmada öncelik tanınır.
d) Okuma - yazma bilenlerin işe alınmalarında okuma - yazma bilmeyenlere
göre öncelik tanınır.
e) Okuma - yazma öğrenme kurslarında başarılı olanlara kooperatif veya
banka kredileri ile tohumluk ve gübre tahsisinde bir defaya mahsus olmak
üzere öncelik verilir.
f) Kamu kurum ve kuruluşları ile özel kurum ve kuruluşlarda ve her türlü
işyerlerinde çalışanlardan, okuma - yazma öğrenme kurslarına devam
edenlere, bir defaya mahsus olmak üzere 60 saat; ilkokul düzeyinde
kurslara devam edenlere bir defaya mahsus olmak üzere 100 saat; ücretli
izin verilir. İzinler işyerlerinin çalışmalarını aksatmayacak şekilde
düzenlenir.
g) Okuma - yazma kurslarına katılanlar için özel idareler veya yöre
belediyelerince, imkanları ölçüsünde ve kendilerinin takdir edecekleri
uygun teşvik edici tedbirler alınır.
Görevlileri teşvik etme:
Madde 9 - Bu Kanun kapsamına giren okuma-yazma öğrenme veya ilk okul
düzeyindeki kursların yönetiminde, eğitim ve öğretim hizmetlerinde üstün
başarıları görülen kamu görevlilerini, özel kuruluşları, dernek ve
kişileri teşvik için Milli Eğitim Bakanlığınca gerekli tedbirler alınır.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Ceza Hükümleri
Verilen görevleri yapmayanlar:
Madde 10 - Denetleme sonucu, bu Kanunun 6 ncı maddesinde gösterilen
görevleri yerine getirmedikleri anlaşılan özel kurum ve kuruluş
yöneticileri, beşbin liradan yirmibeşbin liraya kadar hafif para cezasıyla
cezalandırılırlar.
Bu Kanunda belirtilen görevleri yerine getirmeyen kamu kurum ve kuruluş
yöneticileri hakkında genel hükümlere göre işlem yapılır.
Kurslara katılmayanlar:
Madde 11 - Kamu kurum ve kuruluşları ile özel kurum ve kuruluşlarda
çalışan vatandaşlardan, bu Kanunun 7 nci maddesinin birinci fıkrasına
aykırı davranışta bulunanlar, ikibin liradan onbin liraya kadar hafif para
cezası ile cezalandırılırlar.
Gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar:
Madde 12 - Bu Kanunun 8 inci maddesinde belirtilen imkanlardan yararlanmak
amacıyla, gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar, genel hükümlere göre
eylemleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde, ikibin liradan
onbin liraya kadar hafif para cezası ile cezalandırılırlar.
BEŞİNCİ KISIM
Son Hükümler
Yönetmelik:
Madde 13 - Kamu kuruluşlarıyla, özel kurum ve kuruluşların görevleri
zorunlu ilköğrenim çağı dışında kalan, okuma-yazma bilmeyen veya çok az
bilen vatandaşların tespiti ve okuma - yazma öğrenmenin teşviki ile ilgili
usul ve esaslar, Bakanlar Kurulu kararıyla; okuma - yazma öğrenme kursları
ile ilkokul seviyesindeki kursların açılması ve işleyişi, kurslarda başarı
gösterenlerin ödüllendirilmesi ve bu Kanunun uygulanması ile ilgili diğer
hususlar, Milli Egitim Bakanlığınca; bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren
altı ay içinde çıkartılacak ve Resmi Gazetede yayımlanacak yönetmeliklerle
düzenlenir.
Yürürlük:
Madde 14 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme:
Madde 15 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.