Zorunlu İlköğrenim Çağı Dışında Kalmış Okuma-Yazma Bilmeyen Vatandaşların, Okur ? Yazar Duruma Getirilmesi Veya Bunlara İlkokul Düzeyinde Eğ.- Öğ. Yaptırılması Hakkında Kanun
Kanun Numarası : 2841
Kabul Tarihi : 16/6/1983
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 18/6/1983 Sayı : 18081
Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : 22 Sayfa : 400
BİRİNCİ KISIM
Genel Esaslar
Amaç:
Madde 1 ? Bu Kanunun amacı; zorunlu ilköğrenim çağı dışında
kalmış okuma ve yazmayı bilmeyen veya çok az bilen bütün vatandaşların,
Türk milli eğitiminin amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak,
Devletin gözetim ve denetimi altında okuma ve yazma öğrenmelerini veya
ilkokul düzeyinde öğrenim yapmalarını sağlamaktır.
Kapsam:
Madde 2 ? Bu Kanun; zorunlu ilköğrenim çağı dışında kalmış,
okuma ve yazmayı bilmeyen veya çok az bilen vatandaşları ve bu Kanunda
kendilerine görev verilen kamu kurum ve kuruluşları ile özel kurum ve
kuruluşları kapsar.
Tanımlar:
Madde 3 ? Bu Kanunda geçen;
a) "Okuma - Yazma öğrenme kursu"; zorunlu ilköğrenim çağı
dışında kalan,okuma ve yazmayı bilmeyenler ile çok az bilen yetişkinlerin
devam etmek zorunda oldukları kursu,
b) "İlkokul düzeyınde kurs"; okuma - yazmayı bilen veya okuma
- yazma kursunda öğrenen yetişkinlere, ilkokul düzeyinde eğitim ve öğretim
veren kursu,
c) "Zorunlu ilköğrenim çağı dışında kalanlar"; 14 yaşını
bitirenleri,
İfade eder.
İKİNCİ KISIM
Görevler
Milli Eğitim Bakanlığının bu Kanunla ilgili görevleri:
Madde 4 ? Milli Eğitim Bakanlığı bu Kanunun kapsamına giren
konularda;
a) Eğitim ve öğretim ile ilgili her türlü çalışmaları
düzenler.
b) Kamu kuruluşları, özel ve gönüllü kurumlar ile kuruluşlar
arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlar.
c) Eğitim ve öğretimi gözetim ve denetim altında bulundurur.
d) Personel, araç ve gereç sağlar ve teknik yardımda bulunur.
e) Diğer kurum ve kuruluşların çalışmalarına yardımcı olur,
öneride bulunur ve gereken tedbirleri alır.
f) Kursları başarıyla bitirenlere belge veya diploma verir,
okuma - yazma öğrenme veya ilkokul düzeyindeki kurs çalışmalarında
başarıları görülen kamu görevlilerini, özel kuruluşlar, dernek ve kişileri
teşvik edici tedbirleri alır.
Kamu kurum ve kuruluşlarının görevleri:
Madde 5 ? Kamu kurum ve kuruluşları; aşağıdaki esaslara uygun
olarak, okuma - yazma bilmeyen personelin eğitimini yaptırmak zorundadır.
Bu kurum ve kuruluşlar:
a) Bu Kanunun kapsamına giren konularda, Milli Eğitim
Bakanlığıyla koordinasyon ve işbirliği yaparak, uygun ve gerekli personel,
araç, gereç ve teknik yardım yaparlar.
b) Kendi bünyelerinde ve işyerlerinde çalışanların okuma -
yazmayı öğrenmelerini sağlayıcı tedbirleri alırlar.
Özel kurum ve kuruluşların görevleri:
Madde 6 ? İşverenler işyerlerinde aşağıdaki esaslara uygun
olarak okuma-yazma bilmeyen işçilerin eğitimlerini yaptırmak
zorundadırlar.
a) İşyerlerinde çalışan ve okuma - yazma bilmeyen işçilerin
işveren tarafından Milli Eğitim Bakanlığınca açılan okuma - yazma
kurslarına iştirakleri sağlanır. İşyerinde okuma - yazma bilmeyen işçi
sayısının 25 ve daha yukarı olması halinde, işyerinde de okuma - yazma
kursu açılabilir. Bu durumda, Milli Eğitim Bakanlığınca yeterli miktarda
öğretmen temin edilir.
b) Kurslara devam zorunludur. Haklı bir sebep olmaksızın
kursa girmeyenler o gün işe gelmemiş sayılırlar.
c) İşverenler işyerlerinde çalışan okuma - yazma bilmeyen
işçilerin iş ve ikametgah adreslerini, Kanunun yürürlüğe girmesinden
itibaren üç ay içinde milli eğitim müdürlüklerine bildirmek zorundadır.
Kurslara katılma:
Madde 7 ? Zorunlu ilköğrenim çağı dışında kalan ve okuma -
yazmayı bilmeyen veya çok az bilen vatandaşlar, yönetmelikte belirlenecek
usul ve esaslara göre mahalli mülki idare amirlerince tespit edilir.
Hazırlanacak plan ve programlara uygun olarak, kimlerin hangi kurslara, ne
kadar süre ile katılacağı,ilan ve tebliğ edilir. Vatandaşların,
kendilerine tebliğ edilen okuma- yazma öğrenme kurslarına katılmaları
zorunludur.
Kırkbeş yaşını dolduran vatandaşların okuma - yazma öğrenme
kurslarına katılmaları isteğe bağlıdır. Bedeni ve zihni yetersizlikleri
resmi tabip raporuile anlaşılanlar hakkında birinci fıkra hükmü
uygulanmaz.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Teşvik ile İlgili Hükümler
Okuma ve yazmayı teşvik etme:
Madde 8 ? Vatandaşları okuma - yazma öğrenmeye veya ilkokul
düzeyinde öğrenim yapmaya teşvik etmek üzere; okuma - yazma öğrenme veya
ilkokul düzeyindeki kurslara devam edenlere, okuma - yazma bilmeyen
vatandaşlar arasında, aşağıdaki imkan ve kolaylıklar sağlanır.
a) Zorunlu ilköğrenim çağındaki öğrencilere tanınan
imkanlardan yararlanmaları için bu Kanunda geçen kurslara katılanlara,
kurs süresince, öğrenci kimlik belgesi verilir.
b) Bu Kanunda geçen kurslara katılan ve başarı gösteren
muhtaç kişilerin yükseköğrenim yapan çocuklarına, kredi vermede öncelik
tanınır.
c) Okuma - yazma öğrenme veya ilkokul düzeyindeki kurslara
devam eden annelerin çocuklarına, çalıştıkları kurum ve kuruluşların kreş
ve anaokullarına alınmada öncelik tanınır.
d) Okuma - yazma bilenlerin işe alınmalarında okuma - yazma
bilmeyenlere göre öncelik tanınır.
e) Okuma - yazma öğrenme kurslarında başarılı olanlara
kooperatif veya banka kredileri ile tohumluk ve gübre tahsisinde bir
defaya mahsus olmak üzere öncelik verilir.
f) Kamu kurum ve kuruluşları ile özel kurum ve kuruluşlarda
ve her türlü işyerlerinde çalışanlardan, okuma - yazma öğrenme kurslarına
devam edenlere, bir defaya mahsus olmak üzere 60 saat; ilkokul düzeyinde
kurslara devam edenlere bir defaya mahsus olmak üzere 100 saat; ücretli
izin verilir. İzinler işyerlerinin çalışmalarını aksatmayacak şekilde
düzenlenir.
g) Okuma - yazma kurslarına katılanlar için özel idareler
veya yöre belediyelerince, imkanları ölçüsünde ve kendilerinin takdir
edecekleri uygun teşvik edici tedbirler alınır.
Görevlileri teşvik etme:
Madde 9 ? Bu Kanun kapsamına giren okuma-yazma öğrenme veya
ilk okul düzeyindeki kursların yönetiminde, eğitim ve öğretim
hizmetlerinde üstün başarıları görülen kamu görevlilerini, özel
kuruluşları, dernek ve kişileri teşvik için Milli Eğitim Bakanlığınca
gerekli tedbirler alınır.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Ceza Hükümleri
Verilen görevleri yapmayanlar:
Madde 10 ? Denetleme sonucu, bu Kanunun 6 ncı maddesinde
gösterilen görevleri yerine getirmedikleri anlaşılan özel kurum ve kuruluş
yöneticileri, yüzyetmişdörtmilyon lira idarî para cezasıyla
cezalandırılırlar.(1)
Bu Kanunda belirtilen görevleri yerine getirmeyen kamu kurum
ve kuruluş yöneticileri hakkında genel hükümlere göre işlem yapılır.
Kurslara katılmayanlar:
Madde 11 ? Kamu kurum ve kuruluşları ile özel kurum ve
kuruluşlarda çalışan vatandaşlardan, bu Kanunun 7 nci maddesinin birinci
fıkrasına aykırı davranışta bulunanlar, seksenyedimilyon lira idarî para
cezası ile cezalandırılırlar. (1)
Gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar:
Madde 12 ? Bu Kanunun 8 inci maddesinde belirtilen
imkanlardan yararlanmak amacıyla, gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar, genel
hükümlere göre eylemleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde,
seksenyedimilyon lira idarî para cezası ile cezalandırılırlar.(1)
(Ek: 24/4/2003-4854/5 md.) Bu Kanunda yazılı olan idarî para
cezaları o yerin en büyük mülkî amiri tarafından verilir. Verilen idarî
para cezalarına dair kararlar ilgililere 11.2.1959 tarihli ve 7201 sayılı
Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilir. Bu cezalara karşı tebliğ
tarihinden itibaren en geç yedi gün içinde yetkili idare mahkemesine
itiraz edilebilir. İtiraz, idarece verilen cezanın yerine getirilmesini
durdurmaz. İtiraz üzerine verilen karar kesindir. İtiraz, zaruret
görülmeyen hâllerde evrak üzerinde inceleme yapılarak en kısa sürede
sonuçlandırılır. Bu Kanuna göre verilen idarî para cezaları 21.7.1953
tarihli ve 6183 sayılı Âmme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun
hükümlerine göre tahsil olunur.(1)
BEŞİNCİ KISIM
Son Hükümler
Yönetmelik:
Madde 13 ? Kamu kuruluşlarıyla, özel kurum ve kuruluşların
görevleri zorunlu ilköğrenim çağı dışında kalan, okuma-yazma bilmeyen veya
çok az bilen vatandaşların tespiti ve okuma - yazma öğrenmenin teşviki ile
ilgili usul ve esaslar, Bakanlar Kurulu kararıyla; okuma - yazma öğrenme
kursları ile ilkokul seviyesindeki kursların açılması ve işleyişi,
kurslarda başarı gösterenlerin ödüllendirilmesi ve bu Kanunun uygulanması
ile ilgili diğer hususlar, Milli Egitim Bakanlığınca; bu Kanunun yayımı
tarihinden itibaren altı ay içinde çıkartılacak ve Resmi Gazetede
yayımlanacak yönetmeliklerle düzenlenir.
Yürürlük:
Madde 14 ? Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme:
Madde 15 ? Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
(1) 24/4/2003 tarihli ve 4854 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle, 10 uncu
maddenin birinci fıkrasında yer alan "beşbin liradan yirmibeşbin liraya
kadar hafif para cezasıyla" ibaresi, "yüzyetmişdörtmilyon lira idarî
para
cezasıyla"; 11 inci maddede yer alan "ikibin liradan onbin liraya
kadar
hafif para cezası" ibaresi, "seksenyedimilyon lira idarî para cezası";
12
nci maddenin birinci fıkrasında yer alan "ikibin liradan onbin liraya
kadar hafif para cezası" ibaresi, "seksenyedimilyon lira idarî para
cezası" olarak 6/5/2003 tarihinden geçerli olmak üzere değiştirilmiş ve
metne işlenmiştir.