Yaşlı kişilerle evlenen gençlere, ölüm halinde dul aylığı bağlanır mı?

Yaşlı kişilerle evlenen genç kişilere, ölüm halinde dul aylığı bağlanır mı? Konusunu değerlendirmekteyiz.

Bazı evlilikler, genç yaşta olanlarla ileri yaşlarda olanlar arasında da gerçekleşebilmektedir. Bu evlilikler bazen yardım amaçlı olmakla, bazen de hem yardım amaçlı hem de maddi amaçlı da olabilmektedir. Ancak, evlilik işlemleri hangi niyetle olursa olsun sosyal güvenlik hukuku düzenlemelerinde bu evliliklerde ölüm halinde genç dul eşe aylık bağlanmasına engel bir hüküm bulunmamaktadır.

2008 yılı Ekim ayında yürürlüğünü devam ettiren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda böyle evliliklerde ölüm aylığı bağlanması için bazı şart öne sürülmezken ve de bağlanacak olan ölüm aylığı oranını değiştirecek herhangi bir hüküm bulunmaz iken,

5434 sayılı Kanunda böyle evliliklerde ölüm aylığı bağlanması için bazı şartlar aranmakta ve de bağlanacak olan ölüm aylığı oranını değiştirir şekilde hüküm bulunmaktadır.

5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanununda bulunan hüküm şu şekildedir.

"Madde 71 - İştirakçi karı veya koca eşinden 30 yaş veya daha büyük ise ölümünde eşine yarı nispetinde aylık bağlanır. Ancak, evlenme akdi en az 10 yıl evvel yapılmış veya çocukları olmuş ise bu indirme yapılmaz. Emekli olduktan sonra evlenenler hakkında dahi aynı hükümler uygulanır."

Hükmün Yorumu:

Bu hüküm özellikle ileri yaştaki emeklilerin, ölümleri halinde maaşlarının başka birine aktarılması için yapılan hülle evlilikler nedeniyle konulan bir hüküm olarak görünmektedir. Bir anlamda dul aylığı bağlanması için evli eşler arasında azami 30 yaş farkının önemli olması, bazı haksız kazançların önüne geçilmesi olduğunu söylememiz doğru olacaktır. Bu hükmün iptali için açılan dava da Anayasa Mahkemesince reddedilmiştir. Yani bu hüküm 2008 yılı Ekim ayından önceki memurların vefatları halinde dul eşleri hakkında uygulanmaya devam edilmektedir.

Emeklilik olaylarında çok ilginç uygulamalar yaşanabilmektedir. Örneğin, 80 yaşında emekli bir memur kendisinden 30 veya daha küçük yaşlarda bir kişiyle evlenebilmektedir. Emekli memur vefat edince de, vefat eden memurdan evli eşin dul aylığı alması durumu oluşabilmektedir. Maddenin bu gibi durumların önüne geçmek düşüncesiyle hazırlanmış olduğunu tahmin ediyoruz.

Hükmün uygulanma şekli:

-Memur karı veya memur kocalar evlendikleri eşlerin yaşı ile kendi yaşları arasında 30 yaş veya daha fazla bir fark ise bu memur vefat ederse hayatta olan eşine bağlanacak aylık oranı yarı oranda olur. Yani normal yaş farkı çok yüksek olmayan durumlarda vefat eden eşin aylığını alan dul eşe % 75 oranında aylık bağlanırken, böyle yaş farkının fazla olması durumunda ise % 37,5 oranında aylık bağlanmaktadır.

-Şayet böyle büyük yaş farkı olan evlilikler memurun vefatından en az 10 yıl evvel yapılmış olması veya bu evlilik neticesinde çocuklarının olması halinde aylık oranı % 75 olur, bir indirim olmaz.

Madde hükmünün var olması karşısında ödenecek olan dul aylığı tutarı TL. olarak nedir?

Dul aylığının normal oranı, ölen kişiden dolayı % 75 oranıdır.

Şayet evli kişiler arasında doğum tarihleri itibariyle 30 yaş farkı olması halinde, ölen kişiden dolayı aylık oranı % 37'5 olacaktır.

Dul aylığı alacak kişi, 30 yaş farkı var ise dul aylığını örnek olarak 1500 TL. alacak iken, alacağı aylık tutarı 750 TL. ye düşecektir.